Yap-işlet-devret modelinin kapsamı genişliyor

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, trafiği yoğun olan karayolu, gar, lojistik merkezi, havaalanı, yük, yolcu, yat limanı ve kompleksleri ile sınır kapılarının yap-işlet-devret modeliyle yapılmasını öngören tasarı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edildi.

AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Sait Açba'nın başkanlığında toplanan komisyon, Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun ile Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısını görüştü. Yaklaşık 5 saat süren görüşmelerin ardından kabul edilen tasarıya göre, trafiği yoğun olan karayolu, sınır kapıları, gar, lojistik merkezi, yük, yolcu ve yat limanı ile bunların kompleksleri de yap-işlet-devret modeliyle yapılabilecek.

Bu modelle üretilen mal veya hizmet bedelinin, yararlananlar tarafından ödenmesi öngörülmeyen yatırımlar için devlet, ihaleyi kazanan şirkete katkı payı ödeyecek. Katkı payı kapsamında; görevli şirketin ürettiği mal veya hizmet bedelinin, mal veya hizmetten yararlananlar tarafından ödenmesi öngörülmeyen veya mümkün olmayan yatırımlarla ilgili yapılacak görevlendirmelerde, mal veya hizmetten yararlananların tüketim veya kullanım miktarları da dikkate alınarak belirlenen bedel, idare tarafından görevli şirkete tamamen veya kısmen ödenecek.

Yatırım ve hizmetlerini yap-işlet-devret modeliyle yaptırmak isteyen idare, projeye ilişkin fizibilite raporuyla, Yüksek Planlama Kuruluna müracaat edecek.

ÖDEMELERİN GECİKMESİ...

Yap-işlet-devret sözleşmelerinde, ödemelerde gecikme olması halinde uygulanacak gecikme faizine ilişkin hükümlere de yer verilebilecek.

Böylece ödemelerin gecikmesi nedeniyle görevli şirketin uğrayabileceği bazı zararların, sözleşme hükümleri çerçevesinde giderilmesine imkan tanınıyor.

Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri tarafından sözleşmeye bağlanan katkı paylarının karşılığı, ilgili idarelerin bütçelerine ödenek olarak konulacak. Bir yılda sözleşmeye bağlanacak yatırımların toplamı, ilgili yıl merkezi yönetim bütçesinin sermaye giderleri toplamının yüzde 50'sini geçemeyecek.

İlgili yıl bütçelerinden ödenecek katkı paylarının toplamı ise o yılın merkezi yönetim bütçesinin sermaye giderleri toplamının yüzde 20'sini geçemeyecek. Bakanlar Kurulu, bu oranları 2 katına kadar artırmaya ve 0'a kadar azaltmaya yetkili olacak.

Ücretle ilgili düzenlemeler, katkı payı hakkında da uygulanacak. Mal veya hizmet türleri veya bunların tüketim, kullanım miktarları, kalite, güvenlik ve diğer değerlendirme kriterleri itibariyle farklı ücretler uygulanabilecek. Ücretler, tüketim veya kullanım miktarlarının alt ve üst sınırlarına göre aralıklarla topluca belirlenebilecek.

''GELİŞTİRME HİZMET GİDERLERİ DİKKATE ALINMAYACAK''

Tasarıya göre, tesislerden katkı payı ödemesi yapılmış olanların; katkı payı ve ortak tesis yatırım harcamalarına tekabül eden kısmı, görevli şirketin işletme süresi sona erdikten sonra, bu tesislerden yararlanabilecekler tarafından ödenecek.

Tesislerden yararlanabilecekler tarafından ödenecek yatırım harcamalarının tespitinde, idarece yapılan kamulaştırma, arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmet giderleri dikkate alınmayacak.

Yap-işlet-devret modeliyle yapılan tesislerde görevli şirket ile sulamadan yararlananlar arasında sözleşme imzalanmaması halinde; idare ile görevli şirket arasında belirlenen ve sulamadan yararlananlar tarafından ödenecek ücretin miktarı ve ödeme zamanı, sulama birliğinin bulunmadığı yerlerde muhtarlıklarda ilan edilecek.

Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, ellerinde GAP, Konya ovası ve Çukurova bölgeleriyle ilgili çok sayıda proje bulunduğunu, bunların kamu kaynaklarıyla yapılmasının mümkün olmadığını belirterek, ''Bu projelerin hayata geçmesi için hararetle bu tasarının yasalaşmasını bekliyoruz'' dedi.

AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Sait Açba'nın başkanlığında toplanan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun ile Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısını ele aldı.

Milletvekillerine tasarı hakkında bilgi veren Eroğlu, DSİ'nin şehirlere ve beldelere içme suyu temin ettiğini, baraj ve hidroelektrik santralleri yaptığını hatırlattı.

''Merkezi yönetim bütçesiyle eldeki projelerin kısa zamanda yapılması mümkün görülmüyor'' diyen Eroğlu, geçen 5 yıllık sürede DSİ'nin hidroelektrik santrallerin yapımında özel sektörü devreye soktuğunu belirtti.

Bazı barajların bitirilmesine rağmen sulama tesislerinin yapılamadığına dikkati çeken Eroğlu, özel sektörün de katılımıyla bu projelerin kısa sürede bitirilebileceğini anlattı.

Eroğlu, ''Elimizde GAP, Konya Ovası ve Çukurova bölgeleriyle ilgili çok sayıda sulama projesi var. Bunları merkezi yönetim bütçesiyle kısa zamanda yapmak mümkün değil. Bu projelerin hayata geçmesi için hararetle bu tasarının yasalaşmasını bekliyoruz'' diye konuştu.

''YATIRIMLARIN GECİKMEDEN BİTİRİLMESİ...''

Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım da tasarıyla yap-işlet-devret modelinin kapsamının genişletildiğini söyledi.

Yatırımların gecikmeden bitirilmesi ve bu yatırımdan beklenen hizmetin bir an önce vatandaşa sunulmasının önemli olduğunu vurgulayan Yıldırım, ''Tasarının kanunlaşmasıyla birlikte Türkiye açısından gerçekleşmesi gereken önemli projeler, kamu kaynaklarının yetmediği durumlarda, yeni bir finansman modeliyle kamu-özel sektör ortaklığı ile gerçekleştirilecek'' dedi.

Yıldırım, yap-işlet-devret modelinin yeni olmadığını, 1994 yılından bu yana Türkiye'de uygulandığına dikkati çekerek, bu modelle uygulanan çok sayıda başarılı projelerin bulunduğunu söyledi.

Bu modele örnek olarak Ankara Esenboğa Havalimanını gösteren Yıldırım, özel sektöre yaptırılan bu yatırımdan devletin önemli miktarda gelir de elde ettiğini bildirdi.

DTP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan, GAP ve Galataport projesi gibi büyük işleri ilgilendiren bu tasarıda kontrol ve denetim mekanizmasının bulunmamasını eleştirdi.

''DUVARA TOSLADIĞININ GÖSTERGESİ''

CHP Muğla Milletvekili Gürol Ergin, tasarıyla devletin yapması gereken altyapı yatırımlarının özel sektöre havale edildiğini savundu. ''Garı özel sektöre yaptıran devlet, buraya okulları, valilik binalarını da ilave etmeliydi'' diyen Ergin, depremler nedeniyle Doğu Anadolu'da birçok kaymakamın, kaymakamlık binasında görev yapmadığını savundu. Bu tasarının, AK Parti iktidarının 5 yıl sonunda ekonomik olarak duvara tosladığını gösterdiğini ileri süren Ergin, tasarıyla sulama birlikleri ve çiftçilere yeni yük getirildiğini iddia etti.

Ergin, birçok çiftçi, sulama birliği ve kooperatifinin ücretlerden dolayı sıkıntı içinde olduğunu belirterek, ''Sadece sulama kooperatiflerinin borcu 2 katrilyon liraya yaklaştı. İlk önce buna çözüm getirin'' diye konuştu.

CHP Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak da tasarıyla yatırım projelerinin finansmanının kolaylaştırılmak istendiğini ifade ederek, genişletilen modelle devletin gizli borçlanacağı iddiasında bulundu.

CHP Trabzon Milletvekili Mehmet Akif Hamzaçebi ise yapılacak işlere sınır getirilmemesi durumunda mali disiplinin bozulacağı uyarısında bulundu.