Zagor 40 yaşında

Bu topraklarda yaşayıp da en az bir cildini okumayan var mı Zagor'un? İtalya'da yaratılan 'Baltalı İlah' Avrupa'da, Brezilya'da ve Ortadoğu ülkelerinde kırk yıldır basılıyor. İşte filmini bile çektiğimiz Zagor...
Zagor 1961 yılında Sergio Bonelli tarafından İtalya'nın Milano kentinde yaratıldı. Teks'in yaratıcısı Giovanni Luigi Bonelli'nin oğlu ve şimdi İtalya'nın en büyük çizgi roman yayınevi Sergio Bonelli Editore'nin sahibi Bonelli, 40'ını deviren Zagor'u anlatıyor. (www.ubcfumettti.com)

* "Za-Gor-Te-Nay" gerçekten Algonkin dilinde "Baltalı İlah" anlamına mı geliyor?

Hayır, o adı ben uydurdum. Belki de böyle bir ad bulmaya çalışırken daha gerçekçi olmalı, Navajolar'ın ya da bir başka kabilenin dilini incelemeliydim ama o dönemde, 1960'lı yıllardan söz ediyoruz, şimdiki kadar "manyak" değildim. Önce Ajax ismi gelmişti aklıma. Sonra hatırladım ki, bu deterjan markası!

* Darkwood Ormanını yaratmak nereden geldi aklınıza?

Bir senaryo yazarı için, içinde rahatça hareket edebileceği bir dünya kurmak çok önemli. Zagor'un da, Robin Hood gibi alamet-i farikası haline gelecek bir ormanı olmasını istemiştim. Fantastik bir dünya yarattım. Başlı başına bir evren yaratılabilecekken neden kendimi yalnızca bir karakter yaratmakla sınırlandırayım?

* Darkwood nerede?

Darkwood hayali ama gerçek dünyayla bağlantıları var. Yalnızca Kızılderili kabileleri değil, dağ, nehir ve vadi adlarının çoğu gerçek. Maceralarda sık sık geçen Henry Kalesi gerçekten var olan ordu karakollarından biriydi. Wheeling Nehri kıyısında kurulmuştu ve bugün o bölgede nehirle aynı adı taşıyan Wheeling adlı bir şehir kurulu. Peki Darkwood nerede? Birleşik Devletler'in kuzeydoğusunda bir yerlerde. Büyük Göller'in hemen güneyinde, Ohio ile Pennsylvania arasında.

ZAGOR HAKKINDA

Zagor kimdir?
Za-gor-te-nay, yani Baltalı İlah, hayatını Darkwood Ormanı'ndaki barış ve düzenin sürmesine adamıştır. "Manitu'nun elçisi" olduğuna inanılır. Ölümsüzlük ve alt edilmezlik gibi tanrılara özgü sıfatlarla anılan Zagor, bölgedeki Kızılderili kabileleri üzerinde mutlak otorite sahibidir.

"Zagor"un anlamı nedir?
Algonkin dilinde "baltalı ilah" anlamına gelen Za-gor-te-nay'ın kısaltılmış biçimi olduğu iddia edilse de gerçekte bu ad, Nolitta tarafından bulunmuştur ve Algonkin diliyle hiçbir bağlantısı yoktur.

Zagor'un maceraları hangi dönemde geçer?
Yazarlar, maceraların 1820-1840 arasında geçtiğini öne sürer. Ancak maceralarda sayısız anakronizme ve "sanatsal ödünç alma"lara rastlanır. Örneğin Zagor'da sıkça karşılaşılan Winchester tüfeklerin yapımına, Amerikalı silah yapımcısı B. Tyler Henry tarafından 1860 yılından sonra başlanmıştır.

Çiko kimdir?
Don Cico Felipe Cayetano Lopez y Martinez y Gonzales kendi iddialarına bakılırsa İspanyol Conquistadorlar'ın soyundan gelen bir "hidalgo", bir şövalyedir. Zagor'un ayrılmaz arkadaşı Çiko, ilk maceradan beri vardır ve tembel bir Meksikalı olarak maceralarda komik "kanka" tipini oluşturur. Çiko'nun adlarının ve soyadının kesin bir sıralaması yok gibidir. "Çiko'nun Öyküsü"nün devamı niteliğindeki "Amerikalı Çiko"da, adının "Felipe Cayetano Gonzales y Rodriguez y Martinez y Consalvo y Morales y Rosales y Ramirez y Hernandez y Espinosa..." olduğunu söyler.

Zagor'un gerçek adı nedir?
Patrick Wilding. (Bkz. Zagor Özel Albümü, no. 7, "Wandering Fitzy Efsanesi" adlı macera.)

Zagor'un geçmişi hakkında neler bilinir?
Zagor'un geçmişinden, düzenli dizinin 55. ("Zagor Anlatıyor...") ve 56. ("Darkwood'un Efendisi") sayılarıyla özel albümlerin yedincisi olan "Wandering Fitzy Efsanesi"nde söz edilir. Zagor, Kızılderilileri katletmekle suçlanan eski bir subayın oğludur. Hayatını, babasının işlediği suçları telafi etmeye ve katledilen ailesinin intikamını almaya adamıştır.

Zagor'un en uzun macerası hangisidir?
"Kâbuslar"la başlar (Haziran 1988) ve "Çılgınlık Şeytanı", "Titan'ın Yeniden Doğuşu", "Hellingen'in Dönüşü", "Gerçeğin Sınırlarında" adlı bölümlerle devam eder ve "Dünyanın Sonu"yla (Kasım 1988) biter. Tiziano Sclavi'nin yazdığı, Gallieno Ferri'nin çizdiği bu 513 sayfalık macerada Baltalı İlah, baş düşmanı Hellingen'le karşı karşıyadır.

ZAGOR MERAKLILARI

Askerde de yanımızdaydı
Teoman (Şarkıcı. "Çizgi-romanda Kadının yeri" konulu bir master tezi hazırladı)

Londra'da albüm kayıtlarımızı yapan Sırp Sacha ile barda muhabbet ederken bize Sırbistan'da çok güzel müzik yapan "Darkwood Taps" diye bir gruptan bahsetti. Ben de laf arasında Darkwood'un Türkiye'de yayınlanan Zagor adlı bir çizgi roman kahramanının yaşadığı orman olduğunu söyledim. Sacha heyecanla ayağa fırladı "İşte bu Darkwood, zaten o Darkwood!" dedi. Neredeyse birbirimize sarılacaktık. Anafikir: Çizgiroman severler (özellikle de Zagor) kardeştirler. Zagor erkek çocuğunun kalbinde naif Tommiks ile anti-kahraman Mister No arası bir yerde durur. Oğlan çocuklarının son buluşma yeri olan "askerlik"te de yine yanımızdaydılar. 260 kişilik koğuş tüm bedelli süresince, Zagor ve Alaska okuduk.

Arda Uskan (Gazeteci, işletmeci):Baltayı taşa vurdu!
Çizgi romanda ilk göz ağrım Zagor'du. Zamanla Baltalı İlah'ın yerini diğerleri aldı ama bunların hepsi de aynı İtalyan yayınevine, Bonelli Comics'e aitti. Hiçbir zaman Süpermen ya da Conan'a ısınamadım. Bonelli kahramanlarının başka özelikleri vardı. Zagor Darkwood ormanlarında Edgar Allen Poe ile dolaşırdı. Martin Mystere ile dünyanın en eski uygarlıkları arasında dolaşabilirdiniz. Bonelli'nin ilk kahramanlarından biri olan Zagor, bana kızmasın ama artık baltasını taşa vurdu. Benim gönlüm artık onun ardından gelen entellektüel küçük kardeşlerinde. Yani Dylan Dog ve Martin Mystere'lerde. Ahyaaak diye sınıfa girerdik

Kanat Atkaya (Gazeteci)
Zagor Tenay, çizgi roman listemizde her zaman üst sıralarda oldu. Şuursuzluk destanlarıyla dolu ömrümün başlarında, ilkokul yıllarında, kendimi Zagor sandığım vakitler pek çoktu. İlkokulun bir üst sokağında oturuyorduk. Sokağımızda ilkokulun kapısını cepheden gören bir arsa vardı. Bu arsada, dökülen molozlardan oluşan tepecikten kendimi ilkokulun kapısını hedefleyerek salıverir ve okula "Ahyaaaaaak!" diye bağırarak girerdim. Heyecanlı günlerdi... O zamanlar çizgi roman konusunda "Bonelli'nin yarattığı tiptir bu", "Gallieno Ferri çizmiştir" türü bir entelektüel birikime sahip değiliz tabii ki. Bunları sonraki yıllarda öğrendik. Maceraperest'in Zagor'u da basması fevkalade oldu. Çeviri, baskı, sunum gayet iyi. Çiko'dan bahsetmemek olmaz. Fazla sulu bu yancı kahramanın yeri ayrıdır.

Mutlu TÖNBEKİCİ