kapat
   
SABAH Gazetesi
 
  » Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Ana Sayfa
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
Günaydın
ATV
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Omer Celik @ SABAH
 

Büyük Ortadoğu? (1)

Kimi siyasi stratejistler ABD için "yeni imparatorluk" tanımlamasını kullanmayı tercih ediyor.

ABD, imparatorluklar çağının kapanmasından sonra, ulusdevletler döneminde, bir tür imparatorluk gücüne ve etkinliğine kavuşmuş tek güç olduğu için, bu tanımlama son derece işlevsel olabiliyor.

Yeni İmparatorluğun eskilerinden çok farklı yanları var kuşkusuz. Fakat farklılığın ilginç unsurlarından biri, küresel bir güç olarak çevresel faktörleri yönlendirmede kullandığı stratejide gizli.

Klasik imparatorluklar, bir "küresel düzen" ya da "pax" kurabilmek için "böl ve yönet" politikasını tercih ederlerdi. Yeni İmparatorluk ise bunun tam tersini yapıyor; "entegre et ve yönet" politikasını tercih ediyor.

Entegre ederek yönetmek, eski imparatorlukların başka güçlerin içine girerek nüfuz etmesini içeren "böl ve yönet" stratejisinin dışında bir şeyi gösteriyor: herkesin içinde yer aldığı düzenin belli kurallara bağlanmasını.

Düzen içinde hareket eden her güç, dahil olduğu düzenin kurallarını bilerek oyunu sürdürüyor.

Bunun 11 Eylül öncesindeki yöntemleri ile sonrasındaki yöntemleri arasındaki fark ise önümüze bir yandan "belirsizlik" çıkarıyor, öte yandan yeni dinamiklerin tanımlanması ve kurallara bağlanması gibi "küresel ev ödevleri" üretiyor.

ABD, Irak'ı küresel düzene entegre etmek için, diplomasiyi ve bilinen kurumları bir kenara iten yöntemleri kullanarak bir şekilde yeni bir sayfa açtı.

Bu sayfanın bu şekilde açılmasının siyasi ve etik tarafları çok tartışıldı, gelinen noktada ise "çıplak analiz" yaparak, bundan sonrasına ilişkin perspektif geliştirmek gerekiyor.

Çünkü küresel bir gücün hangi kurallar içinde hareket ettiğinin bilinmesi, "düzen" kavramının tabiatı gereği zorunludur.

Irak Savaşı'yla beraber, BM ve NATO gibi kurumların belli oranda kenara itilmesi, bu kurumların temsil ettiği değerlerin de belli oranda etki kaybına uğraması anlamına geldi.

O nedenle bugün "küresel düzenin çalışma kuralları" hakkında daha çok kafa yormak gerekiyor.

Küresel düzenin en büyük risk faktörünü bu çalışma kuralları hakkındaki belirsizlik oluşturuyor. Bunu doğuran dinamik ise, çağdaş olmayan düzenlere sahip coğrafyaların öngörülemez krizleri ortaya çıkarması ve terör için müsait ortam oluşturması.

Buna karşılık ABD, Ortadoğu ve Kafkaslar gibi şeffaf düzenlerden yoksun coğrafyalara, "demokratizasyon", "modernizasyon" ve "liberalizasyon" dinamiklerini hakim kılma stratejisi izleyeceğini uzun zamandır ilan ediyor. Buna "büyük Ortadoğu projesi" diyor.

Bu coğrafyalardaki demokrasi, özgürlük ve piyasa ekonomisi taleplerini de hesaba kattğımızda, belki de ileride bu yüzyılın başlangıç noktası olarak anılabilecek bir sürecin eşiğinde olduğumuzu düşünebiliriz.

Çünkü ABD'nin sorunlu bölgeleri "küresel düzenin kuralları ile tanıştırma stratejisi" ile bu coğrafyalardaki dinamikler arasında bir örtüşmenin en yoğun olduğu zaman dilimindeyiz bir bakıma.

Bu noktada, demokrasi, liberal değerler ve modernleşme gibi tepeden inmeci yöntemlerle yerine getirilmesi mümkün olmayan ve kaçınılmaz biçimde yerel dinamiklere ihtiyaç duyan gelişmelerin sağlanabilmesi için izlenecek yöntem, olayın kendisinden bile önemli hale geliyor.

Çünkü, halkların talebi demokrasi ve özgürlük olsa bile, işin tabiatı gereği, demokrasi ve özgürlük dışarından dayatılan bir şey olursa, bu geri teper.

O zaman ABD'nin şeffaf olmayan düzenlere sahip coğrafyaları çağdaş değerlerle tanıştırma projesi ile bu bölgelerdeki siyasi dinamiklerin örtüşmesi meselesi "büyük problem" olarak ortaya çıkıyor.

Bunu yarın tartışmaya devam edelim.

YAZARIN ÖNCEKİ YAZILARI
 Büyük Ortadoğu? (III)   / 04-02-2004
 Büyük Ortadoğu? (II)   / 02-02-2004
 Büyük Ortadoğu? (1)   / 01-02-2004
 Büyük vizyon   / 30-01-2004
 Trans-Atlantik'teki çatlak, Pasifik ve küresel sistem   / 26-01-2004
 Siyaset, bugün ve gelecek   / 25-01-2004
 Cumhuriyetçilik, zenginlik ve kimlik   / 23-01-2004
 Ya genelin iyiliği ya da küresel kriz   / 21-01-2004
 Değişim, ekonomi ve kadın   / 19-01-2004
 Sol ve muhafazakâr gelenek   / 18-01-2004
ERDAL ŞAFAK
Laiklik nedir?
Türkiye dün laiklik ilkesinin Anayasa'ya...
AHMET HAKAN COŞKUN
Can sıkıntısı
DEHAP Genel Başkanı Tuncer Bakırhan,...
ÖMER ÇELİK
Merkezde derinleşen Türkiye
Türkiye'nin stratejik olarak...
MUHARREM SARIKAYA
New York'a mektuplu yolculuk
BM Genel Sekreteri Kofi...
İlhanda mutlu son
İlhanda mutlu son
"Yuvamda kalıyorum" diyen İlhan'ın resti tuttu. Yıllık 3 milyon dolar...
Gelecek Fenerin
Gelecek Fenerin
"Disiplin ve tecrübe kazandıkça istikrarı yakaladık. Beşiktaş bizden...
Laiklik zedelenirse demokrasi de biter
Laiklik zedelenirse demokrasi de biter
Cumhurbaşkanı, "Anayasal düzenin temelini oluşturan laikliğin...
Erdoğan: İlkemiz çağdaş demokrasi
Erdoğan: İlkemiz çağdaş demokrasi
Başbakan Tayyip Erdoğan, temel hak ve hürriyetlerin laiklikle...
Azrail'e yine çalım attı
Azrail'e yine çalım attı
Adapazarı'nda 17 Ağustos depreminden kurtuldu ama hemşire olarak...
G.Saray beğenmedi UEFA final verdi
G.Saray beğenmedi UEFA final verdi
Türkiye'nin olimpiyat rüyasının bir ürünü olarak ortaya çıkan Atatürk...
 
    Ana Sayfa | Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon
Spor | Hava Durumu | Günaydın | Bizimcity | Sizinkiler | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.