Anayasa'yı ihya etmek

"Bizde II. Meşrutiyet yanlış anlaşılıyor. Mesele, daha önce yayımlanmış bir Anayasa'nın ihya edilmesi yani yürürlüğe konmasıdır. Halkı Kanun-i Esasi pek etkilemiyor ama imparatorluğun içerisinde toplumsal mukavele imzalanmış oluyor. Kanun-i Esasi'nin halkı kapsaması asıl olarak 1909'da yapılan tadilatlardır. İttihat ve Terakki'nin amacı meşvereti sağlamak. Tek iradeyi kaldırıp Meclis-i Mebusan'ı işler hale getirmek. Teşkilatlanmaları çok iyi ama kendi aralarında çekişmeleri olan bir grup. Mizancı Murat, Abdülhamid'in vaatlerine inanıyor ama Abdullah Rıza ona göre daha Batıcı. Damat Mahmut Paşa, herkesin 'prens' olarak kabul ettiği ama prensliği olmayan Sultanzade Sabahattin'in kardeşi Lütfullah'la birlikte ilk Jöntürk Kongresi'ni hazırlıyolar. 1907'de yeni bir nizamname kabul edilip, 10 yeni madde kabul ediliyor. Bu maddeler fedai gruplarının önünü açıyor. Mesela İttihat ve Terakki'nin aleyhine çalışanların, cemiyet kararıyla öldürüleceği belirtiliyor. Bu, Talat, Enver, Cemal Bey öncülüğünde Selanik'te kurulan Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'nin etkisi. Bir de aldıkları kararla dağa çıkmaları var. II. Abdülhamid'in tepkisi ise isyanı bastırmak için Ferik Şemsi Paşa'yı görevlendirmek. İttihat ve Terakki'nin en kritik kararı, Şemsi Paşa'nın öldürülmesi kararını almış olmaları. Mülazım Atıf Bey görevini yerine getiriyor, Abdülhamid Üçüncü Ordu komutanı Hüseyin Hilmi Paşa'ya 'Kim bu İttihatçılar'? diye soruyor. Paşa; 'Kulunuzdan gayrısı İttihatçıdır Hünkarım,' diyor. Yine Sultan Reşad'ın tahta çıkarılacağının tartışılıyor olması II. Abdülhamid'i Kanun-i Esasi'yi yürürlüğe sokmaya mecbur bırakıyor. İttihat ve Terakki başlangıçta iktidarın tam da odağında değil, hatta kaybettiği savaşta Gazi unvanı alan Gazi Muhtar Paşa'nın büyük kabinesinin kurulmasını destekliyor görünüyorlar. Amaçları otoriter iktidarlarını tesis etmek."