''... Söz konusu olan hediye, yüksek Türk milletine benim asıl vermeyi düşündüğüm hediye karşısında hiç bir kıymete sahip değildir. Ben gerektiği zaman en büyük hediyem olmak üzere Türk milletine canımı vereceğim.''

Uzun yıllar süren çabalar sonunda oluşturduğu çiftlikleri, işletmeleri, fabrikaları araç gereçleriyle birlikte Türk ulusuna bağışladığı için TBMM üyeleri adına kendisine teşekkür eden Başbakan İsmet İnönü'ye bu sözlerle yanıt veren Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün milletine ''mirası'', Cumhurbaşkanlığının hazırladığı 2 eserle gözler önüne serildi.

2000 yılından itibaren sürdürülen Atatürk Arşivi Projesi kapsamında ilgili tüm arşivlerin, kitap ve benzeri eserlerin taranması sonucu oluşturulan ve Yüce Önder Atatürk'ün 125. doğum yıl dönümü anısına Cumhurbaşkanlığınca ''Atatürk Terekesi'', ''Atatürk'ün Kitaplığı'' ve ''İşte Atatürk-Atatürk'ün Fotoğrafları'' adlı üç eser hazırlandı.

''ATATÜRK'ÜN TEREKESİ''

''Atatürk'ün Terekesi'' adlı kitabın sunuşunda yer alan bilgiye göre, Atatürk'ün aramızdan ayrılışının hemen ardından kendisinden geriye kalan özel anı ve fotoğrafları ile giysileri dahil tüm mal varlığı 1938/95 dosya sayısıyla Ankara Sulh Hukuk Hakimliği tarafından kayıt altına alındı.Saptanan hemen tüm eşya, dünyada eşine rastlanmayacak bir yaklaşımla kardeşi Makbule Hanım dahil herhangi bir mirasçısına bırakılmadığı için doğrudan halka ve devlete kaldı.
''Benim manevi mirasım ilim ve akıldır. Benden sonra beni izlemek isteyenler bu temel eksen üzerinde akıl ve ilimin rehberliğini kabul ederlerse manevi mirasçım olurlar'' diyen Ulu Önder Atatürk, böylece ulusuna bıraktığı terekenin sınırlarını bilimsel temellere nasıl oturttuğunu en iyi biçimde anlatıyor.

TEREKEDE YER ALAN EŞYALAR

Kitap hazırlanırken tereke dosyasında uzun yıllarda ortaya çıkan karmaşa ve belge çoğaltılmasından kaynaklanan sorunlar giderilerek kayıtlar 10 ayrı listeye dönüştürüldü.
Tereke listelerinin sıra ve parça sayılarına göre incelemesi yapılırken, bu incelemede 151 kayıt sayısı boş bırakıldı ve 49 mükerrer sayı verildiği saptandı. Terekede yer alan eşya, ilk kez 1960 yılında 6195 sayılı yasa gereği demirbaş kayıtlarına alındı.

Bu kayıtların yapıldığı günden önce Anıtkabir'e gönderilmek, satış, devir veya imha biçiminde telkin edilmek, Atatürk'ün manevi çocuklarına verilmek, çeşitli kurumlara dağıtılmak yoluyla Cumhurbaşkanlığından çıkan eşya ile bugünkü durumu saptanamayan 2 bin 138 sırada kayıtlı 7 bin 482 parçadan oluşan eşya Cumhurbaşkanlığının demirbaş defterlerine kaydedilmedi. Bunlarla ilgili liste de hazırlanarak arşive konuldu ve kitaba eklendi.

Tereke listelerindeki eşyadan kimilerinde demirbaş defterleri kayıtlarına göre farklılık saptandı. Bu çalışmada söz konusu bu tutarsızlık giderildi. Tüm belgeler, tereke sıra sayısı, demirbaş sayısı, konusal dağılımı, kullanım yerlerine göre dağılımı, her bir eşyanın geçirdiği süreçler biçiminde kümelendirildi.

Buna göre, 4 bin 503 sırada kayıtlı 24 bin 74 parçadan oluşan eşyanın tümü konusal ya da ilgili diğer alt başlıklarla bilgisayar ortamına yüklendi. Bu çalışmalara bağlı olarak tereke eşyasının çeşitli başlıklar altında bugünkü durumları ortaya konularak bir anlamda 68 yıl sonra denetimi de yapıldı.Araştırmalar sırasında demirbaş kayıtlarının özenle incelenmesi sonucunda 52 sıra sayısında 303 parça eşyanın müze köşkte bulunmasına karşın tereke sayımlarında gözden kaçtığı, sonraki yıllarda değişik tarihlerde saptanarak kayıtlara alındığı anlaşıldı.

TEREKE EŞYASI

Kitaba göre, Ata'nın tereke eşyasının kümelendirilmesi ana başlıklar altında şöyle:
-Madalya, madalyon, berat, rozet ve plaketler ile bunlara ilişkin eşya: 70 parça
-Silah ve silahlara ilişkin eşya: 88 parça
-Çeşitli taşıtlar ve bunlara ilişkin eşya: 19 parça
-Gayrimenkuller: 5 parça
-Canlı hayvanlar ve canlı hayvanlara ilişkin eşya: 306 parça
-Para, mücevher ve takılar ile bunlara ilişkin eşya: 274 parça
-Heykel, heykelcik, büst ve benzeri eşya: 85 parça
-Tablo, levha ve bunlara ilişkin eşya: 149 parça
-Biblo, oyuncak ve benzeri dekoratif eşya: 46 parça
-Aydınlatma araçları ve bunlara ilişkin diğer eşya: 315 parça
-Ev eşyası ve eve ilişkin eşya: 1749 parça
-Kırtasiye ve masa üstü araçları: 243 parça
-Mutfak ve mutfağa ilişkin çeşitli eşya: 8 bin 884 parça
-Halı, kilim, keçe ve benzeri sergi eşyası: 157 parça
-Post, deri, kürk ve benzeri eşya: 22 parça
-Giyim eşyası: 1843 parça
-Perde, masa, yatak, yorgan ve benzeri örtüler: 1672 parça
-Fotoğraf, albüm, film ve bunlara ilişkin eşya: 126 parça
-Kutu, kasa, sandık, sepet: 143 parça
-Elektronik ve mekanik gereçler ile bunlara ilişkin eşya: 287 parça
-Bilardo ve bilardoya ilişkin eşya: 67 parça
-Çanta, bavul ve benzeri eşya: 39 parça
-Kıymetli belge, banka hesapları ve benzerleri: 73 parça
-Diğer eşya: 1101 parça
-Ayna ve aynalara ilişkin eşya: 53 parça
-Sigara ve sigaraya ilişkin eşya: 256 parça
-Baston ve asa ile bunlara ilişkin eşya: 41 parça
-Çiçeklik, vazo, saksı ve bunlara ilişkin eşya: 4 bin 686 parça
-Gözlük ve gözlüklere ilişkin eşya: 22 parça
-Sağlık gereçleri: 31 parça
-İçecek, kolonya ve benzeri ile bunlara ilişkin eşya: 376 parça
-Saat ve saatlere ilişkin eşya: 54 parça
-Kitap, defter, harita, atlas, plan, kroki ve bunlara ilişkin eşya: 256 parça
-Bazı eşyanın ''tanım'' başlığı altında ayrıca belirtilen sayılar: 536 parça.

ATATÜRK'ÜN OKUMA VE KİTAP SEVGİSİ

''Atatürk'ün Kitaplığı'' adlı kitabın sunuş bölümünde de, Yüce Atatürk'ün okuma ve kitap sevgisinin çocukluğundan ölümüne dek sürdüğü, hatta bu sevginin en zor koşullarda savaş alanlarında bile fırsat yaratılarak kesintisiz sürdürüldüğünün günlüklerinden anlaşıldığı ifade ediliyor.Eserde, Yüce Önder'in kitap sevgisini yakınında bulunmuş arkadaşlarının anlatımıyla, ''Bir kitabı merak ettiğinde, bitirmeden uyumadığını ya da pek az uyku aralamasıyla okumaya devam ettiğini'' öğrenildiği de yer alıyor.Eser, aynı zamanda, Atatürk'ün okuduğu ve kendi yazdığı kitaplara ilişkin bibliyografik bilgiler içermesi yanında, O'nun yaşama gözlerini yumduğu tarihte kitaplığında bulunan eserlerin ve günümüzde nerelerde bulunduklarına yönelik bir araştırma niteliğini taşıyor.

Kitap, ayrıca Atatürk'ün düşüncelerini anlamaya ve yaşatmaya çalışan, O'nun aydın kişiliğinin yeni kuşaklara tanıtılmasına çabalayanlara da yardımcı ve yararlı olmayı amaçlıyor.

''ATATÜRK'ÜN KİTAPLIĞI''

''Atatürk'ün Kitaplığı'' adlı yapıta göre, Ata'nın kitapları arasında, tarih kitaplarından din kitaplarına, yönetim kitaplarından askerlik sanatına,edebiyattan sosyolojiye kadar eserler yer alıyor.Kitapta, Ata'nın kitaplığında 4 bin 433 sayıda 7 bin 338 parça eser saptandığı kaydedildi.

DEĞERLİ ESERLER

Kitapta, bazı eserlerin diğerlerine göre, çok daha önemli, maddi ve manevi değerlerinin son derece yüksek olması gerektiği belirtildi. Bu eserlerin bazıları şöyle:

-1302 (1886) basımı ''Lugatı Remzi''
-''Yakut Dili'' isimli Rusça eser
-''Gazi Mustafa Kemal, Yeni Türkiye'nin Yolu'' adlı 3 cilt Rusça eser.
-1817 basımı ''Büyük Japonya'' isimli eser.
-1901 basımı ''Byzance'' isimli eser.
-1666 yılında ''...ta'nın Yazdığı İncil''
-Uygur İmparatorluğunun yazısı ve haritası.
-İstiklal Madalyasının şekli ve baskı örnekleri.
-Kuran-ı Kerim'in hattı nesih, el yazısı ile yazılmış 2 örneği.
-İbrahim Hakkı Hazretlerinin yazdığı 1251 (1835) tarihli ''Marifetname'' isimli eser.
-Kuran-ı Kerim'in Türkçe Heyeti İlmiye Tercümesi (İstanbul 1924).

YAKLAŞIK 5 BİN FOTOĞRAF

''Atatürk Fotoğrafları'' adlı DVD'de ise Atatürk'ün Manastır Askeri İdadisi'nde öğrenim gördüğü yıllardan başlayarak, aramızdan ayrılmasına kadar geçen süreçte yaşamından kesitler sunan fotoğraflar, çok sayıda kaynaktan yararlanılarak derlenerek, bir araya getirildi.
DVD, 4 bin 991 fotoğraftan oluşuyor. DVD ile Atatürk'e ilişkin görüntülerin tamamına yakını tarih sırasıyla, 17 başlık altında toplanarak, bugünkü kuşaklar için anlamlı ve yararlı bir eser oluşturuldu.
Kapsam olarak 4 cilt ve 1800 sayfayı bulan bu çalışma, albüm olarak da hazırlandı.

ÇANKAYA HALILARI

Atatürk'ün halıları da kitap konusu oldu.''Atatürk'ten Kültürel Miras Çankaya Köşkü Halıları'' adlı kitapta ise Atatürk döneminde eski ve yeni Cumhurbaşkanlığı köşklerinde kullanılan halıların desen örnekleri, üretildikleri yöreler ve tanıtıcı bilgileri fotoğraflarla sunuluyor. Çalışmada Türk halıcılık kültürü ve tarihine ilişkin bilgiler ve kaynaklar da aktarılıyor.
106 sayfadan oluşan kitapta, 41 halı örneğine yer veriliyor.

(AA)