Piyasalardaki gelişmeler için senaryonuz olsun

Uluslararası para ve sermaye piyasaları bir süredir keyifsiz. Faiz oranlarının, kurların ve hisse senedi fiyatlarının oynaklığı bunun açık göstergesidir. Asıl önemli olan dünyada rezerv para olarak kullanılan paranın değerinin diğer paralar karşısındaki durumu. Sorunun nedenini de, çözümünü de bununla ilişkilendirmek doğru bir yaklaşım olur.
Son dönemde dünya ekonomisini etkileyen en önemli gelişmeler ABD'de tasarruf açığı, Çin'de ve gelişmekte olan ülkelerde tasarruf fazlası, petrol fiyatlarının yüksek düzeyi olmuştur. Tasarruf fazlasının önemli bölümü ABD'ye, sermaye piyasasına akmaktadır. ABD yüksek düzeydeki tasarruf açığını, dış dünyanın kaynakları ile finanse ederken faiz oranlarını düşük düzeyde tutmaktadır. Düşük enflasyon ve düşük faiz oranı tüketimin ve yatırımın finansmanını desteklemektedir. Sermaye piyasası araçları ile konuttan oluşan servetlerin piyasa değeri artmaktadır. Servet etkisi tüketimi daha da körüklemiştir. Konut finansmanı bu alanlardan bir tanesidir.

Fonlar, konuta yöneldi
Kaynakların önemli bir bölümü konut finansmanı için kullanılmıştır. Son iki yılda faiz oranları yükselince finansman maliyeti artmış, teminat açığı ortaya çıkmaya başlamıştır. Borçların geri ödenmesinde güçlükler vardır. Bu durum piyasaların akışkanlığını, likiditesini ve karlılığını etkilemektedir. Finansal kurumların üstlendikleri riskler gerçekleşmektedir.
Risklerin boyutunu ve zararlarını henüz bilmiyoruz. ABD Merkez Bankası FED'in acil toplanması, likidite yaklaşımını yumuşatması ve finansal kurumlara sağladığı likiditeyi ucuzlatması sorunnun ciddi boyutta olduğunu gösteriyor.
Belli ki kredi kuruluşu alacaklarını almakta zorlanıyor. Bundan sonrasında neler olacağının doğru anlaşılması için ABD'deki gelişmelerin yakından izlenmesi ve doğru yorumlanması gerekir. Geçmişte yaşananlar açıkça göstermiştir ki, eğer sorun konut finansmanından kaynaklanıyorsa boyutu daima yüksek ve çözümü daima zordur.
Gelişmelerden diğer ülkelerin de önemli ölçüde etkilendiğini görüyoruz. Bu ülkelerin bir kısmı finansör. Kendi ülkelerinden veya diğer ülkelerden topladıkları kaynakları ABD piyasasında değerlendirmektedirler. Öncelikleri hem kaynaklarını, hem de getirilerini güvence altında tutmaktır. Piyasalarda işler yolunda giderken getiriler ön plana çıkarken, işler tersine gidince riskler göz önüne alınır. Portföyler panik halinde yeniden gözden geçirilir.

Üç senaryo
ABD'de yaşanan gelişmelerin dalga dalga tüm dünyayı etkilediği açıktır. Bundan sonrasına ilişkin senaryoların neler olacağının doğru tespit edilmesi çok önemli hale gelmiştir. Muhtemel önemli senaryolara bakalım. Birinci senaryo, dalgalanmaların kısa süreli olduğu, piyasaların son derece güçlü, dinamik ve sağlam makro temellere dayandığıdır. Dünyadaki büyüme hızı ivme kaybetse de sürecektir.
İkinci senaryo, piyasalardaki gelişmeler dengesizliklerin sürdürülmesinin zorlaşmaya başladığını ve bir an önce önlemlerin alınması gerektiğinin sinyallerini vermektedir. Durum daha da vahim hale gelmeden risklerin azalmasını sağlayacak tedbirler bir an önce alınmalıdır. Üçüncü senaryoda ise, önlem de alınsa sorun kroniktir ve ancak piyasalar tarafından çözülebilir. Çok şiddetli fiyat ayarlamaları olacak, zararlar ortaya çıkacak, küçülme yaşanacaktır.

Pozisyon almak gerek
Sizin senaryonuz birincisine yakın ise portföyünüzü değiştirmekte acele etmeyin. Hatta yeni fırsatların değerlendirilmesine hazır olun. İkinci senaryo size yakın ise, durumu ciddi olarak değerlendirmekte yarar var. Risklerinizi azaltın. Getirisi düşük de olsa, düşük riskli alanlarda kalın. Üçüncü senaryoda hem alacaklılar, hem de borçlular için çok zor günler yakında. Dünya ekonomisi yeniden şekillenecek demektir.
Türkiye gelişmelerden maalesef çok etkilenmektedir. Çünkü, makro dengeler henüz sağlıklı olarak kurulmuş değildir. Üstelik son iki çeyrekte icraat yoktur. Büyümenin sürdürülmesi için dış kaynak ihtiyacı büyümüştür. Beklentiler oynaktır ve en ufak gelişmeden etkilenmektedir. Bir gün önceki zararlardan yakınanlar ertesi gün ortaya çıkan fırsatların kaçmasından pişmandır. Bu yaklaşım küçük yatırımcılar için son derece tehlikelidir.