ABD'de ne kadar iyi yönetim, bizde o kadar az etkilenme

Türkiye'yi de etkisi altına alan küresel dalgalanmaya karşı ABD Merkez Bankası'nın (Fed) cuma günü aldığı önlem sonuç verdi. Dışarıyla birlikte Türkiye piyasalarının başaşağı gidişi şimdilik tersine döndü. Haftanın ilk gününde de iyileşmenin devamı, törpülenerek de olsa geldi.
Fed'in bu adımı yeterli olursa ne iyi. Daha ağırlıklı görüş ise yeterli olamayacağı yönünde. Bu nedenle de önümüzdeki dönemde Amerika'da faiz indirimlerinin başlayacağı bekleniyor. Piyasalar olumsuz haberler çıktıkça Fed'i buna doğru zorlayabilir. İstedikleri sonucu da alabilirler.

- Faiz düşüşü çözüm mü?- Faiz indirimlerinin başlaması ise soruna bir çözüm olabilir. Çünkü sorunun kaynağı ABD konut piyasasındaki kötüleşmeye bağlı kredi piyasasında risklerin yeniden fiyatlanması olayı. Faiz indirimleriyle ABD'de mortgage taksidini ödeyemeyen, dolayısıyla stresin ilk kaynağını oluşturan 2 milyona yakın kişinin eli kısmen rahatlayabilir. Faiz düşüşleri nasıl ki 2001-2002'deki resesyonu önlediyse daha sonraki yıllarda canlanmanın temelini oluşturduysa şimdi de bu darboğazı, ekonomiyi yavaşlamayla atlatmasını sağlayabilir.
ABD ekonomisinin yavaşlamasına karşılık Avrupa ve Asya'nın canlılığını korumasıyla küresel ekonomide yumuşak iniş de olabilir. Bu gerçekleşme elbette önümüzdeki dönemde haber akışına ve dalgalanmanın iyi yönetilmesine bağlı.
Faiz indirimi yanında hedge fonların denetim altına alınması, gözetlenmesi ve şeffaflığının sağlanması, aşırı risk almalarının önlenmesi yoluna da gidilebilir. Bu önlem finansal piyasalara güven verse de, aşırı risk almayı sınırladığı için, piyasalarda eski fiyat düzeylerine varılması zorlaşabilir.

- Bizi nasıl etkiler?- Dışarıda ekonomik durgunluğa girmemek için faizlerde bir indirim başlarken ve küresel piyasalarda dalgalanmalar devam ederken Türkiye bundan nasıl etkilenebilir?
Bundan önce yaşadıklarımız gelişmekte olan piyasalardan kaynaklanan ve gelip Türkiye'yi de etkileyen krizlerdi. Meksika, Asya, Rusya krizleri böyle krizler. 2000'de başlayan küresel krizde ise Türkiye kendi özelinde başka bir kriz yaşadı.
2007'de ise tamamen dışarıdan ve gelişmiş bir ülkeden kaynaklanan küresel bir dalga ile karşı karşıyayız.
- Üstelik Türkiye'nin cari açığı hiçbir dönemde olmadığı kadar yüksek. Büyümeyi sürdürmek için dış fonlara karşı çok hassas.
- Türkiye piyasalarında yabancıların ağırlığı çok daha fazla.
- Özel sektör geçmişte olmadığı kadar dışarıdan kredi kullanmış durumda.
- Yerlilerin döviz hesapları geçmişte görülmemiş boyutlara çıkmış.

- Yerlilerin etkisi- Dışarıdaki gelişmeler bu kanallarla Türkiye üzerinde belirleyici olabilir. Ancak yerlilerin davranışlarının da belli bir etkisi olacak. Beklentileri ve elinde tuttuğu dövizi hangi düzeyde ve ne ölçüde satacağı, yabancı sermaye çıkışının etkisini belirleyecek. Bu konuda geçmiş dalgalardan gelen bir alışkanlık zaten var.
Ayrıca, Merkez Bankası geçen yılki dalgalanmada olduğu konumdan daha iyi durumda. Dalga tecrübesi daha fazla ve buna önlem için mekanizmalar oluşturmuş. Başkanlık veya yönetim sorunu yok. Faizler geçen yıla göre daha yüksek düzeyde. Piyasada lira likiditesi daha az. Döviz rezervleri ve yerlilerin elindeki döviz miktarı daha fazla.
Bütün bu nedenler 2007'deki dezavantajları gidermede belli bir rol oynayabilir. Buna rağmen Türkiye olarak ekonomide sağlam durma mecburiyeti elbette var.

- Dünyayla beraber- Ancak bu durumda bile Türkiye dışarıyla paralel hareket etmekten kurtulamaz. Çünkü gelişmiş ülke dalgalanmasıyla karşı karşıyayız. Gelişmekte olan ülke olarak gelişmiş ülke şoklarına alışık değiliz. Türkiye olarak sağlam durmak gereği elbette var ama bu durum dalgadan kurtarmaya yetmiyor. Buna karşılık ev ödevleri yapılmazsa çok daha kötü etkilenme söz konusu. Bu açıdan ABD süreci ne kadar iyi yönetirse biz o kadar az etkileneceğiz. Kötü yönetirse de çok etkileneceğiz. Ne yapalım, ekonominin ve finansal piyasaların globalleşmesinin bir sonucu bu.

- Sonuç- "Bir yola girmeyi seçmiş olan kişi, onun getireceklerini de seçmiş olur."
Zig Ziglar