Rakıya vergi desteği doğru mu?

Son günlerde hangi gazeteyi açsam rakı ile ilgili vergi haberleri var. Başarılı bir halkla ilişkiler kampanyası ile Avrupa Birliği tarafından yapılması istenen vergi değişikliği eleştiriliyor. AB tarafından uzun süredir yapılan açıklamalara ve ilerleme raporlarına da giren görüşe göre rakı ile viski gibi diğer içkiler arasında vergi konusunda ayrımcılık yapıldığı ifade ediliyor. İstenen şey basit ' ya rakının da vergisi artsın ya da viskinin vergisi azalsın.' Bu noktaya kadar bir sorun yok.
Gayet teknik bir mesele ve orta noktanın bulunması hiç de uzak ihtimal değil. Benim asıl ilgimi çeken rakı sektörünün en büyük üreticisi olan Mey İçki tarafından yapılan açıklamalar. Mey İçki CEO'su Galip Yorgancıoğlu "Rakı milli içkimiz. Nasıl ki Yunanistan milli içkisi Uzo için vergi konusunda ayrıcalık iznini AB'den aldı. Aynısı biz de rakı için yapalım."
Kelime kelime olmasa bile söylenen temel olarak böyle. Hatta Fransızların Rom içkisi için de aynı ayrıcalığa sahip olduğu belirtiliyor. İşte tam da bu noktada benim aklım karışıyor.
Rakı milli içkimiz evet doğru ancak üreten ve satan milli mi ona bakmak lazım . Bu cümle kulağa çok popülist gelse de aslı hiç de öyle değil. Aslında bu cümle özelleştirme sonrası dönemleri iyi yönetmek için kilit önemde. Nedeni şöyle: "Mey İçki'nin satın aldığı fabrikalar Tekel bünyesindeydi. Sahibi kamu olan Tekel için vergi kanunlarının ayrıcalık yapması gayet doğal. Tekel'in sigara kısmı için de çeşitli vergi ayrıcalıkları geçmişte yapıldı. Ancak artık Mey İçki'nin sahibi devlet değil. Hatta devletten ilk alan şirket bile değil. Tekel'in alkollü içki bölümünü alan Türk işadamları gayet başarılı bir ticaret örneği gösterek verdikleri fiyatın birkaç misline ABD'li fon TPG'ye sattılar ."
"Rakı milli içkimiz, devlet destek olsun " diyen şirketin sahibi ABD'li bir fon . Peki destek olmak ne demek. Şirketin gelirini artırmasına ya da yüksek seviyede kalmasına yardımcı olmak demek.
ABD'li bir şirket için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının cebinden bunun yapılması ne kadar doğru acaba? Yabancı bir şirketin millilik söylemiyle vergi avantajının devamını istemesi ne kadar gerçekçi?
Yunanistan'ın Uzo örneği veriliyor. Evet orada vergi avantajı sağlanıyor. Ancak Yunanistan'da Uzo üreten bir ABD' li ya da başka bir yabancı şirket en azından ben bilmiyorum. Yaptığım araştırmada uzun yıllardır üretim yapan küçük Yunanlı aile şirketlerinin Uzo işinde olduklarını gördüm. (Bu bilgilerim yanlışsa düzeltmeye hazırım.) Öne sürülen Uzo örneği rakı ile uyuşmuyor.
Piyasada tekel konumunda olan ya da hâkim güç olan şirketlerin özelleştirilmesi bu nedenle büyük önem taşıyor . Şirketlerin yeni sahipleri doğal olarak eski avantajlı ve imtiyazlı günlerin devamını istiyor. Neredeyse benim işlerim daha da iyi olsun diye devlet olarak 'gel bana çalış' diyecek. Ancak her şeye rağmen devlete denetleme ve düzenleme görevi düşüyor. Hatta tekel konumunda olan şirketin daha da büyümesini önleme ve rekabetin artması için gerekli önlemleri almak da yine kamu otoritesi olan Rekabet Kururmu'na düşüyor. Özelleştirmeye evet, ancak özelleştirme sonrası aslında özelleştirmenin kendisinden daha büyük önem taşıyor. Mey İçki'nin "Milli içki rakıya destek kampanyası"nın bir de bu yönüyle incelenmesi gerekiyor.