NASA'nın yeni Mars fatihi yola çıkıyor

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesinin (NASA) cuma günü Mars'a göndereceği uzay aracı Pheonix (Anka Kuşu), Kızıl Gezegen'in buz tabakasıyla kaplı kutup bölgesini ilk kez inceleyecek ve arktik bölgede geçmişte ve mevcut olası yaşam biçimlerinin izlerini bulmaya çalışacak.

NASA'nın Mars'ta su arayış stratejisi son yıllarda sıra dışı keşifler yapmasını sağlarken, Phoenix, ilk kez Mars toprağında buz biçimindeki suya dokunarak ve analiz ederek Mars keşif stratejisini tamamlamayı amaçlıyor.

Sıvı haldeki suyun, toprağın kimyasını ve mineral yapısını nasıl değiştirdiğini ölçerek Kızıl Gezegen'in kuzey kutbundaki buzun tarihini inceleyecek Phoenix aracı, ayrıca Mars kutup çevresinin ilkel mikroplar için uygun bir yaşam alanı olup olmadığını görme olanağı sağlayacak.

İki güneş paneli açıldığını 5 metre genişliğe ulaşan ve 1,52 metre uzunluğu bulunan Phoenix uzay aracı, 10 cm kadar derinlikte bulunduğu tahmin edilen buz tabakasına ulaşabilmesi için toprağı kazacak 2,34 metre uzunluğunda bir robot koluyla donatıldı. Bu kola eklenen bir kamera ile bir sonda toprağı ve bulduğu buzu inceleyecek Phoenix'in, Mars atmosferinde asılı su ve tozu lazerle ölçecek meteorolojik ölçüm araçları da bu görev sırasında 3 ay süreyle hava durumunu gözleyecek.

NASA'nın düz ve kayalık olmayan bir araziye indirmeyi planladığı Phoenix, görevini sıfırın altında 73 ila sıfırın altında 33 derece santigrat sıcaklıkta yapacak.

Mars atmosferine giriş hızını azaltmak için önceki uzay araçları gibi bir termik kalkan kullanacak ve sonrasında saatte 210 km hızını düşürmek için bir süpersonik paraşüt açacak uzay aracı, daha sonra üç ayağı üzerine yumuşak iniş yapmak için retro-füzelerini ateşleyecek.

8 ay sürecek yolculuktan sonra Kızıl Gezegen'e ulaşması planlanan uzay aracı, NASA için Arizona Üniversitesinin Lockheed Martin şirketi, Jet Motorları Laboratuvarı ve Kanada Uzay Ajansıyla yaptığı işbirliğiyle üretildi.

Kennedy Uzay Merkezinden cuma günü Delta 2 tipi bir füzeyle uzaya fırlatılması öngörülen Phoenix, Mayıs 2008'de Kızıl Gezegen'e iniş yapacak. Şu ana ve geçmişe ait olası yaşam belirtilerinin yanı sıra Mars'a yapılacak bir insanlı uçuş için gerekli ortamı inceleyecek Phoenix'in fırlatılmasını da içeren bu programın maliyetinin 386 milyon doları bulacağı tahmin ediliyor.

Uzay aracı, Alman bilim adamlarının, "NASA'nın 30 yıl önce Mars'a gönderdiği iki Viking uzay aracının Kızıl Gezegen'de mikro-organizmaların varlığını keşfedebileceği, ancak bunları bilmeden öldürdüğü" yolundaki iddiaların incelenmesi açısından da bir şans olarak görülüyor.

Gezegenin yörüngesinde araştırma yapan Mars Odyssey, 2002 yılında kuzey kutbunda buzulların bulunduğu bir bölge tespit etmişti. Bilim insanları, Phoenix'in Kızıl Gezegen'in jeolojik tarihiyle ilgili önemli ipuçları elde etmesini bekliyor.
Uzay aracının birinci hedefi buzun içinde mikropların yaşayıp yaşamadığını bulmak olacak. Phoenix, NASA'nın düşük bütçeli uzun dönem sürdürülebilir uzay araştırmaları planının bir parçası. NASA, insanlı uzay üsleri kurmadan önce, karşılanabilir bütçelerle desteklenen araştırmalar yaparak, astronotları öncül araştırma yükünden kurtarmak istiyor.

Phoenix, daha önce 2001 yılında Mars Surveyor programının bir parçası olarak uzaya gidecekti, fakat bu program, Mars Polar Lander'ın 1999 yılında Mars yüzeyine çakılmasının ardından geçici olarak durdurulmuştu. Polar Lander, Mars'ın Güney Kutbuna ineceği sırada motoru erken kapanmış ve araç dengesini yitirerek yere düşmüştü. Phoenix, o günden beri NASA'nın uçak yapım işlerini yürüten Lockheed Martin'in deposunda bekletiliyordu.


DAWN'IN FIRLATILIŞI ERTELENMİŞTİ

NASA, Güneş Sistemindeki asteroid kuşağının iki büyük gökcismini keşfedecek Dawn (Şafak) uzay aracının fırlatılışını da Phoenix misyonunun hazırlıkları için eylüle ertelemişti. Mars ile Jüpiter arasındaki asteroid kuşağının iki büyük asteroiti Vesta ve Ceres'i inceleyecek uzay aracının fırlatma işlemini önce 15 Temmuza erteleyen NASA yetkilileri, daha sonra aldıkları bir kararla fırlatma tarihini eylüle almışlardı.

NASA, erteleme kararına, Dawn uzay aracını bu ay içinde fırlatma olanağının yüksek derecede kısıtlı olması ve gelecek aybaşında Mars'a gönderilecek Phoenix (Anka Kuşu) uzay aracını fırlatma işleminin hazırlıklarına başlanması gerekçe göstermişti. Güneş Sisteminin bilinen en büyük iki asteroiti Vesta ve Ceres'in yörüngesine 4 yıl sürecek bir yolculukla varması planlan Dawn uzay aracı da bilim insanlarının diğerlerinden çok daha farklı olduğuna inandıkları iki asteroitin boyut ve ağırlığını hesaplayacak. Ayrıca oluşumlarının içeriğini ve ne kadar manyetik olduğunu belirlemeye çalışacak Dawn'ın göndereceği bilgiler, bilim çevrelerinin Güneş Sisteminin nasıl oluştuğunu ve geçirdiği evrimi anlamalarına yardımcı olacak.

1,64 metre uzunluğunda ve 1,27 metre genişliğindeki uzay sondası, ayrıca Vesta ve Ceres asteroitlerinin evriminde suyun rolünü belirlemeye çalışacak.

2011 Ekim ayında Vesta'nın yörüngesine girdikten sonra Şubat 2015'te Ceres'in yörüngesine ulaşacak Dawn, toplam 5,1 milyar km yol kat edecek. Uluslararası Astronomi Birliği, 2006'da Ceres'i "cüce gezegen" sınıfına almış, bu karar Plüto'nun gezegen statüsü konusunda da tartışma başlatmıştı.

NASA'nın, iki asteroitin birbirinden uzaklaşması yüzünden 400 milyon doları aşkın maliyeti olan Dawn'ı ekim 2007 sonundan önce uzaya fırlatması gerekiyor.