* Türkiye- Ermenistan anlaşma planı işler mi? Geri dönüş olur mu? Türkiye'nin attığı adımlar çok olumlu. Ve çok cesurca. Hükümetin yakınlardaki en olumlu dış politika adımı. Planın işlemesinde Ermenistan'la problem olacağını zannetmiyorum. Ermenistan Batılı anlamda müzakere eden bir anlayışa sahip. Sözlerinden geri dönmeyeceklerdir. Azerbaycan beklenti içinde. Ermenistan'ın "Çekileceğim" dediği topraktan çekilmesini bekleyeceklerdir. Çekilme olmayınca tepki göstermeye başlayacaklardır.
* Peki, önümüzdeki yıl da Obama, "Ne diyecek" diye aynı tartışma yaşanacak mı? Söz konusu paketteki ilerlemeler oldukça Obama bu pozisyonda kalır. Bundan ileri gitmeyecektir, soykırım demez. 4 yıl boyunca bu tonda kalır.
* Soykırım iddiasının temelli kapanma şansı var mı? Yok. Bu paketteki önemli konuların başında ortak komisyon geliyor. Bu üzerimizdeki baskıların azaltılması için. Ama temelli yok olması için değil. Şimdi açıkça görmek lazım; dünya soykırıma inanıyor bir kere. Genel kanı bu. Buna müteakip Türkiye de hiçbir zaman bu iddiayı kabul etmeyecek. Nasıl Ermenilerin bir kimliği haline gelmişse Türk toplumunun bunu kabul etmesi aynı derece zor. İki değişmeyecek pozisyondan bahsediyoruz. Ama Türkiye demokratikleştikçe, azınlıklar kendini eşit görmeye başladıkça soykırım ikinci, üçüncü plana düşer.
* Tarih komisyonları, mahkemeler düşünce ne olur? Mahkeme dese ki "Soykırım yoktur", siz zannediyor musunuz ki Ermeniler bundan vazgeçecek? Mümkün değil. Hiçbir şey bunun Ermeniler için bir kimlik, bizim açımızdan bir vicdan sorunu olduğu vakasını değiştirmiyor.
VETO EDECEK
* Obama'nın bu sert açıklaması, başka ülkeleri soykırımı tanımaya yol açar mı? Pakette galiba "Ermenistan başka ülkelerin meclislerin soykırım kakarı almasını çalışmaktan vazgeçecek" maddesi de var. Yani bir nevi ateşkes durumu. Soykırım karar tasarısı Amerikan Kongresi'nde duruyor. Üstelik çok daha tatsız bir karar tasarısı bekliyor Türkiye Cumhuriyeti'ni de işin içine katan bir karar tasarısı. Obama bu tasarıyı durduracak, durduramazsa bile veto edeceği anlaşılıyor. Başka ülkelerin bu kararı almasını teşvik edeceğini sanmıyorum.