Petrolde ekstra artışın faturası 10 milyar dolar

Petrol fiyatları 23 Ocak'ta 89 dolardı. Bugünlerde 120 doları buldu. Bu, üç ayda yüzde 35'lik artış demek. Çok hızlı ve yüksek oranlı bir artış. 120 dolar düzeyi de reel olarak tüm zamanların en yüksek fiyatı. Son üç aydaki bu hızlı tırmanışın arkasında ne var?

- Yüzde 35'lik artış nedeni- Dün CNBCe'de sorularımızı yanıtlayan Tüpraş eski genel müdürü Hüsamettin Danış, hızlı artışa üç neden gösterdi.
1-Alternatif yakıtlardaki hava söndü. Çünkü prinçte ve buğdayda fiyat artışlarına bağlı olarak yiyecek sıkıntısı ortaya çıktı. Dünyada açlık korkusundan dolayı tarım ürünlerinin biyoyakıt üretiminde kullanılması darbe yedi. Petrol, önemli bir rakibinden kurtuldu. Son artışın yarısı rakipsiz kalmaktan kaynaklandı.
2-Doların değer kaybı petrol fiyatlarını artırıyor. Dolarla fiyatlandığı için bu para birimi düştükçe satıcılar kayıplarını fiyatları artırarak telafi ediyor. Doların yüzde 1'lik azalmasına petrol yüzde 4'lük artışla karşılık veriyor. Tabii bu fiyat artışının içinde başka faktörler de var. Ancak anılan dönemde doların 1.50 Euro'dan 1.60'ı gördüğünü kaydedelim.
3-Petrolde talep artışına karşılık arz artmıyor. Dünyada nüfus ve gelir artıyor. Küresel büyüme hız kesse de devam ediyor. Bu durum petrol talebini artırıyor. Buna karşılık yeni rafineriler kurulmuyor. Irak, savaş nedeniyle petrol üretiminde önemli ölçüde devre dışı kaldı. Güvenlik nedeniyle petrol sevkıyatında sorunlar yaşanabiliyor. Petrolün tasarruflu kullanımı konusunda hem araçlarda teknolojik yenilikler yok hem de halkı bilinçlendirici kampanyalar düzenlenmiyor.

- 200 dolar olur mu?- Son fiyat artışlarını bu şekilde açıkladıktan sonra, dün OPEC Başkanı'nın "Önümüzdeki dönemde petrol fiyatları 200 dolara kadar yükselebilir" tahmininde bulundu. Acaba bu ne kadar olası?
Hüsamettin Danış buna da şu yorumu yaptı: "Rafineri yatırımları yapılır, alternatif enerji çalışmaları hız kazanır, daha tasarruflu akaryakıt kullanımı için hem bilinçlendirme hem de teknolojik yenilikler yapılır, nüfus planlaması gündeme gelir, dolar değerlenmeye başlar ve Euro karşısında 1.50'nin altında bir seyir izlerse, İran'a da saldırılmazsa petrol fiyatları gevşeyebilir ve önümüzdeki dönem 100 doların altına inebilir. Ancak bunlar yapılmazsa veya tersi olursa, 120 doların üzerine çıkar. İran'a dokunulduğu anda da petrol 200 dolara vurur."

- Türkiye'ye faturası- Yüksek petrol fiyatlarının Türkiye'ye faturası da giderek kabarıyor. Geçen yılki petrol, doğalgaz ile diğer enerji ithalatı net bazda yani ihracatı çıkarılmış olarak 28.5 milyar dolardı. Cari açığın milli gelire oranını da 3 puan kadar artırıcı etki yapmıştı. Cari açığın GSMH'ya oranı yüzde 5.8 yerine, enerji fiyatları 2002 seviyesinde kaysaydı, yüzde 2.8 düzeyinde olacaktı.

- Cari açık 50 milyar $- Artan petrol fiyatlarının sadece cari açık anlamında getireceği ekstra faturanın 10 milyar dolar civarında olacağı hesaplanıyor. 28.5 milyar dolarlık net ithalat bu yıl 38-39 milyar dolara çıkabilir. Dün İstanbul'da konuşan Hazine'den sorumlu Devlet Bakanı Mehmet Şimşek "Enerji fiyat artışlarının etkisiyle cari açığın bu yıl 50 milyar dolara çıkabileceğini" açıkladı. Programdaki hedef ise 39.2 milyar dolardı. Burada da net bazda 10 milyar dolarlık bir artış söz konusu.

- İşler zorlaştı- Faturanın giderek kabarması, IMF programının neden sonuna kadar sürdürüldüğünü, Telekom'un uygun ortam olmamasına karşılık neden halka arzedildiğini de açıklıyor. Ekonomide işler artık zorlaştı. Hem küresel kredi krizi yaşanıyor hem de finanse edilecek fatura büyüyor. Bütün bu nedenlerle hükümetin ekonomiyi yönetme becerisi de asıl bundan sonra ortaya çıkacak.

- Sonuç- "Kaptanın ustalığı deniz durgunken anlaşılır mı?" İngiliz Atasözü