Sermayeyi halka değil yabancıya yaydık

Bizi bu yargıya götüren nedenlerden biri, sermaye piyasası yeniden örgütlenip İstanbul Borsası faaliyete geçerken açıklanan amaçtı. Amaç sermaye piyasası yoluyla sermayenin tabana, halka yayılmasıydı. Aracı Kuruluşlar Birliği'nin Türkiye Sermaye Piyasası2006 Raporu yerli yatırımcı ayağının bir türlü canlanamadığını ortaya koyuyor. Endeksin tarihi düzeylerine çıktığı bir yılda bile... 13 Şubat 2001 tarihinde 1 milyon 385 bine kadar çıkan yerli bireysel yatırımcı sayısı geçen yıl sonu itibariyle 918 bin 787'ye indi. Gerçi 2006'da bitişikteki toblodan izlenebileceği gibi 40 bine yakın bir artış oldu, ancak ulaşılan sayı halen 2001 düzeyinin üçte bir altında kalıyor.

- Aktif yatırımcı sayısı kaç? - Borsanın yabancı hakimiyetine geçtiğini gösteren tek rakam bu değil. Son olarak Halkbank'ın halka arzına yabancıların 9 kat, yerlilerin 3 kat talep göstermesi de aynı şeye işaret ediyor.
- Geçen yıl boyunca borsadaki hisse senetlerinin yüzde 65'i yabancılara aitti. Bu rakam nisan sonu itibarıyla yüzde 70'in üzerine çıktı. Yerli yatırımcının payı da ilk kez yüzde 30'un altına indi. İstanbul Borsası yabancı payının en yüksek olduğu piyasalar arasında yer alıyor.
- Yine Sermaye Piyasası Raporu'nda yer alan rakamlardan, yerli bireysel yatırımcılar arasında çok ciddi yoğunlaşmaların meydana geldiği dikkati çekiyor. 918 bin olan bakiyeli yatırımcı sayısı aktiflik açısından çok daha düşük olsa gerek. Çünkü bireysel yatırımcı sayısında 500 binin üzerinde kalan 418 bin 787 kişinin toplam portföyü 9 milyon dolar veya kişi başına 21.5 dolar. Yani buna küsurat ve unutulmuş hesaplar da diyebiliriz. Zaten 418 bin kişinin toplam portföyü de bireysellerin portföyünün sadece yüzde 0.01'ini oluşturuyor.
- Aslında daha dikkatli bakıldığında ilk 100 bin bireysel yerli yatırımcının payı yüzde 89.1'e yükselmiş. Yıllar itibarıyla bu oran yüzde 70'lerden gelmiş. Bireysellerin asıl büyük kısmı burada. İlk 100 bin kişinin toplam portföyü 9 milyar 931 milyon dolar. Kişi başına ortalama portföy büyüklüğü 99 bin 310 dolarla 100 bin dolara dayanmış. 100 binden sonra gelen 400 bin kişinin ortalama pörtföyü ise 2 bin 992 dolar. Her ne kadar aktif yatırımcı sayısı ve portföyleri açıklanmasa bile, buradan hareketle İstanbul Borsası'nda belli büyüklükteki aktif yatırımcı sayısının 100 binin üzerinde olduğu tahmin edilebilir.

- Büyüklerin hâkimiyeti - Rakamlar sermaye piyasasında herkesin sermayesi kadar konuşabileceğini bir kez daha ortaya koyuyor. Her ne kadar dünya çapında büyük bir piyasa haline gelmese de, İstanbul Borsası'nda da büyüklerin ve yabancıların hâkimiyeti kuruldu. Halka yaymak diye yola çıktık, ama piyasa yapısının bozukluğu, kürüselleşmenin ulaştığı boyut ve sermaye hareketlerinin serbestliği sonucu halkın yerini büyük ölçüde yabancılar aldı.

- Sonuç - "Hep aynı şeylerin tekrar edildiği bir eğlence kadar bunaltıcısı yoktur" Margery Sharp