Devlet enerjiye girerse 30 milyar dolar çeker gider

Ana muhalefet partisi CHP lideri Deniz Baykal başta olmak üzere bazı çevrelerin son günlerde kamunun yaklaşık 5 yıldır enerjide yatırım yapmamasına yönelik eleştirilerin dozu artarken Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun başkanı Hasan Köktaş, "Olağan şartlarda devlet yatırımcı olmayacak. Bugün devlet oyuncu olarak geri dönsün, özel sektör yapmaya niyetlendiği 30 milyar dolarlık yatırımın hepsini bırakıp, gider. Çünkü devlet bir yerde oyuncu olarak varsa imtiyazlıdır, kural tanımaz, rekabet istemez" değerlendirmesinde bulundu. Bir grup basın mensubu ile İstanbul'da buluşan Köktaş'ın sorulara verdiği yanıtlar şöyle:

* Türkiye enerji yatırımlarında geri mi kaldı, arz güvenliği sorunu hangi boyutta? Aslında enerjide geri değiliz. Oyunu normal süresi içinde oynuyoruz ve devam ediyor. Dünyada enerji bütün ülkelerin problemi şu anda. Deniliyor ki, 'Arz güvenliği problemi var?' Hayır. Ben arz güvenliğine önem veriyorum, maliyeti ne olursa olsun dediğiniz zaman bağlanırsınız doğalgaza kısa vadede sorun yaşamazsınız. Ama dışa bağlı bir kaynağa çok yüksek maliyetlerle bağlanmış olursunuz bu da başka bir sorun demektir. Türkiye'de problem var mıdır, kısa vadede evet. Baktığınızda arz talebi karşılıyor ama arzınızın oldukça fazla olması, yedek kapasitenin bulunması gerek. Bu anlamda ideal konumda değiliz.

FİNANSMAN İÇİN KUYRUK VAR

* Neden bu dönemde yatırım ortamı oluşturulamadı? Burada yaygın bir yanlış bilgi var. 4628 sayılı yasa 2001'de yürürlüğe girdiğinde bir model, bir hedef vardı. Türkiye'de artık bundan böyle enerji üretiminin ve dağıtımının tamamen özelleştirilmesi, yatırımların özel sektör tarafından yapılması öngörülüyordu. Çerçeve kanunu çıktı, ancak hukuki altyapıyı oluşturmada biraz geç kaldık. Şu anda rüzgarda, hidroelektrik santrallerde, nükleerde bütün altyapı hazır.

*Ancak özel sektör de yatırımda pek iştahlı olmadı bu dönemde! Özel sektör niye hızlı gelmedi? Şundan dolayı, enerji, dünyada en problemli sektördür. Rüzgâr enerjisi kanunu çıkmadan, hiçbir banka finansman vermiyordu. Şu anda bankalar EPDK'nın ve yatırımcının önünde kuyrukta. Bugün finansman sorunu yok.

* Meclis'teki bir tasarı devletin yeniden yatırımcı olmasının önünü açacak bir nitelik taşımıyor mu? Bir şey söyleyeyim, bugün TEDAŞ'ın bütçesi 500 milyon YTL'dir. Biz enerji yatırımı yapacağız desek bütçelere bakın kaç kuruşluk yer yapılıyor. Bir tane bile hidroelektrik santrali yapamazsınız. Özel sektör bugüne kadar 8.5 milyar YTL'lik yatırım yapmış. 30 milyar YTL'lik yatırımı halen yapmaya talip. Olağan şartlarda devlet yine yatırımcı olmayacak. Zaten devlet oyuncu olarak geri dönerse özel sektör 30 milyar dolarlık yatırımın hepsini bırakıp gider.

* 5 yıl boyunca elektriğe zam yapılmadı, bu siyasi bir tercih değil mi? Biz 2005 yılında TEDAŞ ve Özelleştirme İdaresi toplandık yeni tarife hazırladık. O dönemdeki hükümet bir takım iyileştirmeler yaptı, hidroelektrik santrallerini daha verimli kullandı ve vatandaşa bunu yansıtmadı. Doğru mu yanlış mı onu bilemem! Ama 2002'den 2008'e kadar dünyada elektrik fiyatları ortalama üç katına çıktı. Bizde bakıldığında iki katına bile ulaşmadı. Zam büyük görünüyor ama inanın değil.