Büyümede sert fren

Son beş yılda hızlı bir büyüme kaydeden Türkiye ekonomisi, bu yılın üçüncü çeyreğinde sert bir fren yaptı.

Gayri safi milli hasılada (GSMH) yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 büyüme yaşandı. Büyümenin düşük çıkmasında tarımdaki yüzde 7.8'lik küçülme etkili oldu. Kesintisiz büyüme rekoru 23 çeyreğe ulaşmakla birlikte son 22 çeyreğin en düşük oranlı büyümesi kaydedildi. Tümünde yüzde 5 büyüme hedeflenen bu yılın ilk dokuz aylık döneminde GSMH büyüme oranı yüzde 4 olarak gerçekleşti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), üretim yöntemiyle hesaplanan gayri safi milli hasıla (GSMH) ve harcama yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) gerçekleşmelerini açıkladı. Buna göre, yılın Temmuz-Ağustos-Eylül dönemini kapsayan üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre GSMH cari fiyatlarla yüzde 7.5 artışla 190 milyar 990 milyon YTL, sabit fiyatlarla ise yüzde 2 artışla 48.1 milyon YTL oldu. GSMH, dolar cinsinden ise yüzde 23.1 artarak 146 milyar 804 milyon dolar düzeyinde oluştu.

DOKUZ AYLIK BÜYÜME YÜZDE 4


Yılın ilk dokuz ayı itibariyle GSMH geçen yılın eş dönemine göre cari fiyatlarla yüzde 11.7 artarak 468 milyar 465 milyon YTL, sabit fiyatlarla ise yüzde 4 artışla 120.9 milyon YTL oldu. Dokuz aylık dönemde 348 milyar 661 milyon dolar düzeyinde gerçekleşen GSMH'da geçen yıla göre dolar cinsinden artış da yüzde 19.3 düzeyinde gerçekleşti.

SON 22 ÇEYREĞİN EN DÜŞÜK BÜYÜMESİ

GSMH'da kesintisiz büyüme rekoru 23 çeyreğe çıkarken, son 22 çeyreğin en düşük oranlı büyümesi kaydedildi. Ağır ekonomik kriz yılı olan 2001'de yaşanan hızlı küçülmenin ardından 2002'nin ilk çeyreğinde yüzde 0.6 büyüme kaydedilmiş, izleyen çeyreklerde ise yüzde 10'ları aşan rekor büyüme oranları yaşanmıştı. Anılan dönemde 2002'nin ilk çeyreğindeki yüzde 0.6'lık büyümeden sonra, en düşük büyüme oranı, bu yılın üçüncü çeyreğinde kaydedildi.

Bu arada TÜİK, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3.9 olarak açıkladığı büyüme oranını da yüzde 4.1'e revize etti.

TARIMDA HIZLI KÜÇÜLME

Yılın üçüncü çeyreğinde büyümede yaşanan sert frende, tarım sektöründeki yüzde 7.8'lik küçülme etkili oldu. Tarım sektörü ilk çeyrekteki yüzde 2.9'luk büyümenin ardından, ikinci çeyrekte yüzde 2.1 küçülmüştü. Böylece tarım sektöründe Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.6'lık bir küçülme yaşandı.

Milli gelirde yüzde en büyük paya sahip olan sanayinin ilk çeyrekteki yüzde 7.5 ve revize verilere göre ikinci çeyrekte yüzde 4 olan büyüme hızı, üçüncü çeyrekte yüzde 3.7'ye düştü. Sektörde Ocak-Eylül dönemi itibariyle büyüme oranı yüzde 5 düzeyinde oluştu.

Sanayiden sonra en fazla ağırla sahip sektör olan ticarette ilk çeyrekte yüzde 6.5, ikinci çeyrekte yüzde 3.4'e gerileyen, büyüme oranı üçüncü çeyrekte yüzde 1.3'e kadar indi; ilk dokuz ay itibariyle büyüme yüzde 3.4 oldu.

Serbest meslek ve hizmetlerde ilk üç çeyrek itibariyle büyüme oranları sırasıyla yüzde 4.7, yüzde 4.1 ve yüzde 1.1; dokuz aylık büyüme ise yüzde 3 oldu.

Ulaştırma ve haberleşme sektörünün ilk çeyrekte yüzde 5.8, ikincide yüzde 4.1 olan büyüme, üçüncüde yüzde 3.6'da kaldı, dokuz aylık dönemdeki büyüme yüzde 4.4 olarak gerçekleşti.

Son yıllarda oldukça hızlı bir büyüme trendi izleyen inşaat sektörü de fren yaptı. İnşaatta ilk çeyrekte yüzde 16.5, ikincide yüzde 15.7 olan büyüme oranı üçüncü çeyrekte yüzde 5.4'te kaldı. İnşaat sektörü yılın ilk dokuz ayında yüzde 11.5 büyüdü.

GSYH BÜYÜME ORANI YÜZDE 1.5

Üretim yoluyla hesaplanan gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) göre ise üçüncü çeyrekte büyüme sadece yüzde 1.5 düzeyinde gerçekleşti. Üretim yöntemiyle hesaplanan GSYİH, geçen yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla yüzde 7.2 artışla 190 milyar 634milyon YTL, dolar cinsinden yüzde 22.8'lik artışla 146 milyar 541 milyon dolar, sabit fiyatlarla yüzde 1.5 artışla 48.3 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti.

Üretim yöntemiyle GSYİH, dokuz aylık dönemde cari fiyatlarla yüzde 11.6 artarak 468 milyar 212 milyon YTL, dolar cinsinden yüzde 19.2 artışla 348 milyar 472 milyon dolar, sabit fiyatlarla ise yüzde 3.8'lik artışla 121.7 milyon YTL oldu.

(ANKA)