Akaryakıtta serbestlik aleyhimize çalışıyor!

Ham petrol fiyatı yılbaşından bu yana tam bir şov yaptı. Brent petrolün varil fiyatı 2008'e 99 dolardan adım attı, dün itibarıyla bu rakam 103 dolarlardaydı. Ancak arada 143 dolarlar gibi rekorlar kırıldı. Ocaktan, temmuz ayı başına kadar ham petrolün varil fiyatı tırmandıkça akaryakıt fiyatları da aldı başını gitti. Pompanın üzerindeki fiyatı takip etmekte zorlanan tüketici petrolün fiyatı düşüşe geçince serbest piyasa çerçevesinde 'fiyat hızla iner' beklentisine düştü. Ne yazık ki aynı yönde bir hareket görülmedi. Son günlerde şikayetler öyle yoğunlaştı ki 'devreye girmesi' istenen Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) öğrendiğimize göre konuyu kurul gündemine aldı. Şirketlere yazılı uyarı yapılması bile konuşuldu. Aslında bu konu ilk kez EPDK'da masaya gelmiş değil. Yasaya göre EPDK'nın fiyata müdahale hakkı var, ama burada kriter, "olağanüstü durum". Ortada yasanın altını çizdiği savaş, afet hali gibi bir olağanüstülük gözükmüyor. Bu nedenle fiyata müdahaleden çok piyasanın yeniden yapılandırılması gerektiği konuşuluyor. Artık piyasada serbestliğin yanı sıra şeffaflık öne çıkıyor. Yani "Tüpraş'ın, dağıtım şirketinin, bayinin kar marjı ne? Fiyatlandırma sistemi nasıl yapılıyor." Bunların bilinmesi gerek.
Akaryakıt fiyatlarının yeniden tartışma konusu olmasının ana nedeni 8 aylık sürede ham petrol fiyatlarındaki değişimin akaryakıt fiyatlarına yansımasının aynı oranlarda olmaması. Gerçekten de ham petrolün fiyatı 14 Mayıs günü 109 dolar iken örneğin 95 oktan kurşunsuz benzinin fiyatı 3.27 YTL idi. Petrolün 143 dolarla zirve yaptığı dönemde ise bu fiyat çoktan 3.54 YTL'ye oturmuştu. Yani benzinin fiyatı yüzde 8 oranında artmıştı. Dün itibarıyla Londra piyasasında Brent turu ham petrolün fiyatı 103 dolara kadar indi. 95 oktan benzinin fiyatı ise dün 3.37 YTL düzeyindeydi. Zirveden geri gelişte oranın yüzde 5.8'lerde kaldığı görüldü. Her ne kadar Türkiye kendine Akdeniz havzasındaki fiyatı baz alıyorsa orada da durum farklı değil. 3 Temmuz günü ham petrol zirve yaptığında Akdeniz piyasasında benzinin ton fiyatı bin 154 dolarlar düzeyinde. Bugün ise söz konusu rakam 930 dolar civarında. Yani yüzde 19.3'lük bir düşüş söz konusu. Dönüp aynı dönemde benzinin fiyatı ne kadar düştü diye baktığımızda oranın yüzde 4.8'lerde kaldığı görülüyor.