Türkiye'nin 3'üncü devinin kârı nasıl eridi?

İstanbul Sanayi Odası'nın(İSO) merakla beklenen 2007 yılı Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesi açıklandı. 2006'da olduğu gibi, 2007'de de listenin ilk on sıralamasında tek kamu şirketi Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) yer aldı. Kurum üretimden satışlarda 4 milyar 624 milyon YTL'lik rakamla üçüncü oldu. Bu başarı doğal olarak EÜAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Sefer Bütün'ü oldukça memun etmiş olsa gerek, artık internet siteleri İSO 500 listesi ile açılıyor.
Peki üretimden satışta üçüncü sırada yer alan kamunun bu dev şirketi, acaba kârda kaçıncı?
Listeyi incelediğimizde kurumun 87.4 milyon YTL'lik kâr rakamı ile 48'inci sırada yer aldığını görüyoruz. Kuşkusuz bir kamu şirketinin tek hedefi kâr değildir. Ancak geçmiş rakamlar ortada başka bir sorun olduğunu ortaya koyuyor.
2003'ten itibaren rakamlar incelendiğinde, yani 'elektrikte zamsız geçen dönemde' EÜAŞ'ın kârının nasıl eridiği de ortaya çıkıyor. Üstelik elektrik tüketimi arttığı ve yatırımların neredeyse durma noktasına geldiği bir dönemde bu yaşanıyor. Tahmin ettiğiniz gibi kârın erimesinde bu dönemde elektrik fiyatlarının baskılanması önemli bir rol oynadı. Ama doğrusu iklim de adeta kurumun aleyhine çalıştı. Kuraklık, barajlardaki suyun azalması EÜAŞ'ın maliyetlerini artırdı. Evet rakamlar belki sıkıcı. Ancak durumu ortaya koymak için gerekli. 2004 yılında EÜAŞ, -bu 1.4 milyar YTL'lik kârla rekor kırdığı bir dönem- kilovat saatini (kwh) 1 sentten bile düşük mal ettiği barajlarında 40 milyar 668 kwh elektrik üretti.

Fedakârlık sürer mi?
Bu rakam 2006'da 38 milyar 679 kwh olurken, geçen yıl ise 30 milyar 993 kwh'ye kadar indi. Bu da demek oluyor ki EÜAŞ, daha pahalı elektrik üreten termik santrallerine yüklenmek zorunda kaldı.
Nitekim 2006 yılında doğalgazla 14.9 milyar kwh'lik elektrik üreten kurum geçen yıl bu rakamı 23.2 milyar kwh'ye çıkarmak zorunda kaldı.
Evet, EÜAŞ bir kamu şirketi olduğu için üretim maliyeti artarken, kârından fedâkarlık edebildi. Öyle veya böyle beş yıl Türk halkı 'zamsız' bir dönem de geçebileceğine tanık oldu. Peki elektrik üretiminde başlayan özelleştirme süreci sonrasında özel sektörden böyle bir fedakârlık bekleyebilecek miyiz? Beklememiz gerektiğini özel sektörün bugün kamuya sattığı elektriğin fiyatına baktığımızda net olarak görüyoruz!