Yeni sosyal güvenlik reformu ne zaman?

Sosyal güvenlik reformu nihayet Meclis'ten geçti. Cumhurbaşkanı'nın onaylaması halinde de kademe kademe yürürlüğe girecek. Bir kısmı 1 Mayıs, bir kısmı 1 Temmuz, son bölümü de 1 Ekim'de uygulamaya konulacak. Yalnız bu sırada yeni bir iptalle karşılaşılmazsa. CHP, Anayasa Mahkemesi'ne başvuracağını açıkladı. Bu başvuru konusunda karar süreci belli bir zaman alabilir. O zamana kadar kanunun belli bölümü yürürlüğe gireceğinden ve Yüksek Mahkeme kararları da geriye yönelik işletilmeyeceğinden dolayı ortaya karma karışık bir durum çıkabilir.
Yasanın uygulama tarihi konusundaki riski ortadan kaldırmak için sosyal güvenlik uzmanı Ali Tezel'in önerisi, 1 Mayıs'a kadar Meclis'ten tek maddelik bir yürürlük kanunu çıkartmak, Kanun uygulamaya konulmasını 2009 başına bırakmak.

- Neden çıkarıldı?- Yasanın çıkarılmasındaki temel amaç milli gelirin yüzde 5'ine dayanan sosyal güvenlik açığını disiplin altına almaktı. IMF bu nedenle reformu programına aldı ve yapılmasında yıllarca ısrarcı oldu. Çalışan kesimleri ilgilendirdiği için de Hükümet işi ağırdan aldı. Sonunda 2006 yılında yasa çıkarıldı ama uygulamaya girmeden Anayasa Mahkemesi'nce iptal edildi. Sonunda IMF programının bitmesine üç hafta kala bu düzenleme yapıldı.Böylece sosyal güvenlik reformu şartının yerine getirilmesiyle IMF'nin birleştirilen üç gözden geçirmesinin tamamlanmasını ve buna bağlı olarak 3.7 milyar dolarlık kredinin alınmasının yolu açıldı. Tasarı'nın Meclis'ten geçmesiyle mayıs başında IMF'nin 3.7 milyar dolarlık krediyi serbest bırakması ve 10 Mayıs'tan itibaren de standby'ın sona ermesi bekleniyor. Bu durumda Türkiye üç yıllık stand by programını başarıyla tamamlamış olacak. Yerine nasıl bir programın konulacağı ise Devlet Bakanı Mehmet Şimşek'in açıklamasına göre daha sonranın işi.

- Açıktan kurtulur muyuz?- Peki Meclis'ten geçen düzenleme ile sosyal güvenlik açıklarını kontrol altına almak veya bu açıklardan kurtulmak mümkün mü?
Hayır. Çünkü sağlık ve emeklilik diye ikiye bölünen yeni sosyal güvenlik sistemi, sağlık tarafında harcama patlamasına yol açacak gibi görünüyor.
Bir kere emeklilik tarafında yapılan düzenlemenin faydasını 2036 yılından sonra görmeye başlayacağız. Emeklilik yaşı kadınlarda ve erkeklerde 58-60'dan 65'e çıkarılıyor. Kadınlarda pozitif ayrımcılık kalkıyor. Aylık bağlama oranı düşüyor.
Buna karşılık sağlık hizmeti yaygınlaştırılıyor. Yaygınlaştırılmalı da. Ancak karşılığı veya kaynağı bulunarak. Yine Ali Tezel'in CNBC-e'de soruları yanıtlarken verdiği bilgiye göre, Kanun'un gerekçesinde 2007'de 18.4 milyar YTL olan sağlık harcamalarının yeni düzenlemeyle 2015'de 44 milyar YTL'ye, 2025'de de 88 milyar YTL'ye çıkacağı tahmin ediliyor. Bir anlamda emeklilik tarafından yapılacak tasarruf sağlık tarafına aktarılıyor gibi görülebilir. Ama belirtelim ki, sağlık harcamaları hemen başlıyor, emeklilik tasarrufu ise 2036 sonrasında devreye giriyor.

- İptal olasılığı var mı?- Anayasa Mahkemesi düzenlemeyi yeniden iptal edebilir mi? Bunun ihtimali var. Çünkü iptal edilmesi için de bazı açık kapılar bırakılmış gibi. Güncelleme katsayısının iptal edilen tasarıdan daha geride olması, memurların emekliliğinde eski yeni ayrımı yapılması gibi.
İptal durumunda yeni bir sosyal güvenlik kanunu hazırlanacak. Eğer iptal edilmezse, birkaç sene sonra sağlık tarafında ortaya çıkacak açıklardan dolayı yeni düzenleme zorunlu hale gelecek. Yani yasa iptal edilse de edilmese de fazla uzun olmayan bir vadede başka bir düzenleme gündeme gelecek. Belki tercih edilen de bu.

- Sonuç- "İnsanı kendisi kadar kimse kandıramaz." Greville