Faiz indirimi enflasyon artışına kadar sürer mi?

Amerikan Merkez Bankası'nı (Fed) faiz indirimine zorlayan veya teşvik eden her ekonomik veri açıklaması veya gelişme, bizzat kendisi olumsuz da olsa, piyasalar tarafından olumlu tepkiyle karşılanıyor. Lider piyasanın bu tepkileri de küresel piyasaları etkiliyor.
Geçen hafta da ağutos ayı dayanıklı tüketim malı siparişlerinin yüzde 3 yerine yüzde 4.9 daralması, eylül ayı Tüketici Güven Endeksi'nin beklenen 104.3 yerine 99.8 çıkması normalde ekonomik durgunluğa işaret ettiğinden piyasalara etkisinin de negatif olması gerekirdi. Çünkü açıklanan veri beklenenin ve piyasalar tarafından fiyatlananın ötesinde ekonominin yavaşlamakta olduğunu gösteriyordu.

- Negatif veriye pozitif tepki- ABD piyasaları ve diğer gelişmiş piyasalar önce sarsıldı ama sonra bu verilerin Fed'i faiz düşürmede elini rahatlatacağı, hatta indirim oranının boyutunu büyütebileceği gerçeğinden hareketle toparlandı. Böylece olumsuz bir ekonomik veri piyasaları olumlu etkiledi. Üstelik bu veri büyümeyle ilgili olmasına karşılık. Aslında bu önemli bir çelişki. Ama piyasaları yönlendiren temel beklenti artık faiz indirimleri, bu indirimlerin boyutunun ne olacağı ve nereye kadar indirileceği. Çünkü faiz indirimi sorunun kaynağı ABD'de hem ekonomide durgunluğu veya resesyonu önleyecek, hem de şirket, fon ve banka bilançolarını düzeltecek, hatta borç geri ödemelerini kolaylaştıracak altın bir formül. Yani bir yerde faiz indirimi temel ilaç veya temel kurtarıcı olarak kabul ediliyor.
Bu nedenle de veriler ekonomide durgunluğu işaret etse de, faiz indirimlerini hızlandıracak bir sonuç yaratacağından, bu da olabilecek bir ekonomik durgunluğu yavaşlamaya dönüştüreceğinden, piyasalarda yol açtığı sonuçlar pozitif olabiliyor.

- İndirimin dozu- Büyümeye ilişkin bu hafta da önemli bir veri açıklanacak. 5 Ekim Cuma günü ABD'de eylül ayı tarım dışı istihdam artışının 100 bin olması ve tarım dışı işsizliğin de yüzde 4.7 olması bekleniyor. Ağustos ayında 110 bin artış beklenirken karşılaşılan 4 bin eksilme ABD'de faiz indiriminin en büyük gerekçesi olmuştu. İstihdam daralmasının eylül ayında da sürmesi halinde 31 Ekim'deki Fed toplantısında faiz indirim ihtimali artacak. Şimdilik yüksek olasılık yüzde 0.25 ama verinin kötü gelmesi bir anda 0.50'lik indirimi dahi piyasaların görüş alanına sokabilir.
Peki ABD'de faizler nereye kadar düşer?

- Seçimin etkisi- Ekonomik gerçekler yanında 2008 Kasım'ında yapılacak başkanlık seçimleri ABD'de faizlerin kaderini belirleyecek en önemli gelişmelerden biri. Fed elbette ABD yönetiminin güdümünde değil, bağımsızlığı var. Ancak orada da baskı unsuru devrede. Üstelik bu baskının bir ucunda ABD yönetimi ve siyasiler olsa da, diğer ucunda piyasalar ve dünya var. Herkes Fed'e ateda "indir faizi kurtar bizi" diyor. Bu durumda önüne çıkan fırsatlarda Fed tercihini faiz indirim yönünde kullanabilir. Bu da küresel ekonomide konjonktür değişimini ağırlaştırabilir. HSBC Bank Türkiye CEO'su Piraye Antika, Hürriyet'te Vahap Munyar'a konuşurken "İyimserlik dozunu iyi ayarlamak, balonu fazla şişirmemek gerekir" uyarısını yapıyor ve şöyle diyor: "Dünya ekonomisinde yönün 2009'da aşağı doğru gitmesini bekliyoruz. 2008'de işaretleri görülmeye başlansa bile, asıl etkiyi 2009'da göreceğimizi düşünüyorum. ABD'de 2008'de yapılacak seçimler, mortgage krizinin olumsuz etkilerini 2009'a sarkıtmada etkili olur."

- Ara dönem- ABD'de faiz indirimleri 2008 seçimlerine kadar olan süreçte enflasyon başkaldırana kadar ya da durgunluk tehlikesi atlatılana kadar sürebilir. Bu nedenle büyüme verileri yanında enflasyonun seyri de, faizler üzerinde ve bu yolla piyasaların seyrinde etkili olacak. Hemen belirtelim ki, faiz değişimlerinin enflasyona etkisi belli bir süreyi alıyor. Bu da yaklaşık bir yıl gibi. Dolayısıyla şu anda yaşanmakta olan dönem Fed'in faizleri indireceği ama bunun enflasyonu çığrından çıkarmayacağı ara bir dönem. Sonrasında ise yol ikiye ayrılacak. Ancak nereye doğru olduğunu şimdiden kestirmek hem zor hem de çok erken.

- Sonuç- "Sormak cevap vermekten daha kolaydır." Eflatun