Bernanke krize damardan girdi, peki işe yarar mı?

Dördüncü haftasını tamamlayan küresel dagalanma nasıl başlayıp nasıl devam ediyorsa aynı biçimde önlemlerle karşılaşıyor. Dalga ABD'den, konut sektöründeki riskli kredilerin geri ödenememesinden çıktı, kredi piyasasına ve oradan tüm dünyaya ve piyasalara yayıldı. Dünyanın en büyük ekonomisinin en temel piyasasından çıkan finansal dalgalanma şimdi aynı sertlikte bir dalgakıranla karşı karşıya.
İlk önlem olarak ABD Merkez Bankası başta olmak üzere piyasalara likidite enjekte edildi. Bu yolla verilen krediler 400 milyar dolara dayandı ve dalgayı yumuşatıcı etki yaptı.

Fed'in ikinci adımı
Ancak geçen perşembe günü kötüleşme tam bir paniğe dönüşünce, Asya piyasaları son 10 yılın en büyük düşüşünü yaşayınca, carry trade işlemleri hızla çözülünce ve yangın gelişmekte olan piyasaları da sarınca, cuma günü ikinci önlem yine ABD Merkez Bankası Fed'den geldi. Fed, piyasaların da kendisinden beklediği temel faizde indirime gitme yerine bir merkez bankasının belki de en son yapacağını yaptı. Temel faiz oranlarında indirim yerine krizli dönemlerde ve nadir olarak gündeme gelen iskonto penceresinden kullandıracağı kredinin faizini düşürdü. "Finans piyasası koşulları bozuldu ve sıkı kredi koşulları ile artan belirsizliğin ekonomik büyümeyi sınırlandırması potansiyeli bulunmaktadır" diyen Fed, ekonomiye yönelik olumsuz etkileri gidermek için "gerektiği kadar hareket etmeye" hazır olduğunu belirtti. Yaptığı da, iskonto penceresinden vereceği kredinin faizini yarım puan düşürmekti.

Yeter ki kriz çıkarma
Ama piyasaların kaderini değiştiren asıl karar bu değildi. Bu borcu piyasaya Fed belli teminatlarla veriyordu. En iyi teminat da hazine kağıtları ve 3A kalitesine sahip diğer sağlam kağıtlardı. Fed'in dalgalanma karşısında yaptığı kolaylık ise bizzat soruna yol açan mortgage kağıtlarını ve ona dayanan diğer menkul kıymetleri de teminata kabul edeceğini açıklamasıydı. Üstelik bu kredinin faizini 0.5 düşürerek yüzde 5.75'ten kullandıracak.
Yetmedi bir de kullanılacak kredinin vadesini 30 güne kadar çıkardı. Hatta gerektiğinde bu vadeyi uzatacağını da açıkladı. Geneldeki eğilim, bu kredinin bir gecelik vadeyle kullanılmasıydı. Çok nadir bir haftaya kadar kullandırılmıştı.
Kısaca Fed bu kararıyla piyasalara dedi ki, "Elinde yara almamış kağıtları getir, benden parayı al. Daha düşük faizle al, daha uzun vadeyle al. Yeterki piyasada stres ve likidite krizi yaratma."

Doğrudan soruna yöneldi
Böyle bir karar panik halindeki piyasalar için tam bir doping etkisi yaptı. Bir yerde Fed'den bir adım bekleniyordu. Ancak bu kadar radikal ve kendisi için riskli bir adım beklenmiyordu. Fed kararıyla doğrudan mortgage sorununun çözümüne yöneldi. Bunun gerekçesini de "Piyasada sorun var, likidite kayboldu ve bu, büyümeyi düşürecek" diye deklere etti.
Dolayısıyla aynı gerekçe yani büyümeyi düşürecek tesbiti önümüzdeki Fed toplantısında faiz indiriminin altyapısını hazırladı. Küresel piyasalarda artık son karardan sonra Fed'in 18 Eylül'de yapacağı toplantıda temel faiz oranını yüzde 5.25'ten düşürmeye başlayacağına kesin gözüyle bakılıyor. Tartışılan ve kestirilemeyen ise bunun yüzde 0.25 puan mı, yoksa 0.50 puan mı olacağı.

Geçici mi, kalıcı mı?
ABD Merkez Banksı cuma günkü açıklamasıyla sorunun farkında olduğunu, önlem aldığını ve almaya da devam edeceğini belirtti. Attığı bu adımla piyasalardaki beklentiyi değiştirdi. Piyasalara önemli ölçüde güven de verdi. Bu adımın etkisi piyasalarda görülmeye devam edecek. Ancak bunun geçici mi kalıcı olduğunu yine zaman içinde, gerçekleşmelerle, karşılaşılan olaylarla, yeni batış haberlerine piyasanın tepkisiyle anlayabileceğiz.