Yüksek oynaklık tehlikenin sinyali mi?

Moody's'in şef ekonomisti Mark Zandi geçen hafta "Global likidite krizinden bir hedge fonu çöküşü uzakta olabiliriz" demişti. Beklenen o fon batışı da fazla gecikmedi. Bu batışla birlikte ABD borsası yüzde 1 düzeyinde primli seyrederken yarım saat içinde yüzde 1.5 eksiye geçti. Yani yüzde 2.5'e varan bir düşüş yaşadı. Ardından domino etkisi başladı. Dün Asya borsaları yüzde 4'lere varan düşüşler yaşarken, Avrupa borsaları yüzde 2'ler düzeyinde kayıplarla karşılaştı. Piyasalarda kara pazartesi yaşanmadı ama bir fon batışı ile kara çarşambayı gördük.

Batıkların devamı var
Dünkü hareketlerle piyasalar belli destek seviyelerini de aşağı kırdılar. Toparlanmalarını daha zorlaştırdılar. Bu hareketin daha nereye kadar gidebileceği de bilinmiyor. Çünkü küresel kredi piyasasındaki endişeler sürüyor. Sırada hangi fonun olduğu kestirilemiyor. Hedge fonlardan bazısının zaten batık olduğu ama kamuoyuna resmi açıklamasının yapıldığı tahmin ediliyor. Bir süre önce ABD Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke, Kongre'de yaptığı sunumda, "mortgage batıklarının 50-100 milyar dolar arasında olabileceği" tahmininde bulunmuştu. Bu da batıkların devamının geleceğine işaret ediyor.

İki batış arası canlanma
Piyasalar da fon batışlarına karşı çok hassas. Bu açıdan da küresel piyasaların seyri kısa vadede kestirilemez durumda. Kısa vade kestirilemeyince de, ortave uzun vade öngörülemiyor.
Fon batışı gündeme gelmezse toparlanmalar da olabilir. Bu toparlanmaları kâr realizasyonları izleyebilir de. Ya da geçen hafta ile bu hafta arasında olduğu gibi, küresel piyasalar fon batışlarından fırsat buldukça nefeslenebilir, kötüleşmelere ara verebilir, kısmen toparlanmalar olabilir.
Ancak yeni fon batışı veya başka bir kredi piyasası haberinden dolayı yeni satış dalgalarıyla karşılaşılabilir. Bu açıdan içinde bulunulan eğilim sanki her fon batışı ile yeni bir şok yiyen finansal piyasaların iki fon batışı arasında nispeten iyileşebileceğine işaret ediyor.

2-3 hafta kritik
Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen de Referans Gazetesi'nde "Piyasaların seyrinin global likiditenin daha riskli alanlardan çıkıp emniyetli limanlara gideceği konusunda kuvvetli bir sinyal verdiğini" söyledi. Özen, "Riskten kaçınmanın kalıcı olup olmayacağının önümüzdeki günlerde anlaşılabileceğine, bu açıdan 2-3 haftanın çok önemli olduğuna" dikkat çekti.

Yüksek volatilite riski
Küresel piyasaların son günlerdeki hareketinde en dikkat çekici gelişme yüksek volatilitenin hakim olması. Hem gün içinde hem de bir günden diğerine yüksek oynaklıklar yaşanıyor. Bu da olumsuz gelişmelere, piyasa katılımcılarının kararsız kaldıklarına ya da çok kısa sürede karar değiştirebildiklerine, alıcılar ile satıcılar arasındaki kapışmanın çok şiddetlendiğine işaret ediyor. Ama hangi açıdan bakılırsa bakılsın volatilitenin yüksek olması önemli bir tehlike. Böyle bir volatilite en azından 2000'li yıllarda görülmedi. Oynaklığın yüksek olduğu zamanlarda da piyasalar yukarı gidemiyor.

Türkiye'ye üç koldan etki
Yurtdışı piyasalardaki kötüleşme Türkiye'ye aynen yansıyor. Tıpkı geçmişte olduğu gibi, dış gelişmelere en duyarlı piyasaların başında geliyoruz. Bunun bir nedeni piyasalardaki yabancı paylarının yüksekliği ise diğer nedeni de yüksek cari açığımızdan dolayı dış fonlara duyduğumuz ihtiyacın fazlalığı. Belki üçüncü bir neden olarak yerlilerin dış piyasaları bire bir izlemeleri ve buna göre pozisyon almaları da sayılabilir. Bu açıdan küresel piyasalardaki kötüleşme veya iyileşmeler Türkiye piyasalarını etkilemeye devam edecek.

Hükümetten ilk önlem
İşte bu etkiyi kırmak veya kısmen azaltmak için, hükümet hemen bütçeyi toparlamaya girişti. Daha, yeni hükümetin oluşturulması beklenmeden yılsonu için bütçe açığı hedefi yarı yarıya azaltıldı, milli gelire oranı yüzde 2.7'den yüzde 1.3'e düşürüldü. Faiz dışı fazla da milli gelirin yüzde 5.7'sinden yüzde 6.8'ine yükseltildi.
Seçim sonrasının ilk önemli kararı, yılın ikinci yarısında ciddi bir harcama disiplini veya gelir artışını gerektirebilir. Alınan önlem esmekte olan küresel rüzgârı elbette durdurmaya hatta hissedilir şekilde azaltmaya şimdilik yetmeyebilir. Ama olsun, doğru yönde atılmış bir adım. Bu adımların devamı geldikçe, bir aşamadan sonra olumlu etkisini de yaşayabiliriz.

Sonuç
"Sonuçlara dikkat eden, tehlikelerden salim olur" Hz. Ali