By-pass olurken hastayla futbol kritiği yapıyoruz

Tıp literatürüne 'konuşa konuşa çoklu by-pass uygulaması'nı Koşuyolu Eğitim ve Araştırma Hastanesi Cerrahı Doç. Dr. Kaan Kırali yerleştirdi. Onun yayımladığı bilimsel makaleden sonra, son iki yıldır dünyanın pek çok ülkesinde doktorlar hastalarıyla sohbet ederken ameliyat yapmaya başladılar. İşte bu ameliyat yöntemini, bugüne kadar 50 hasta üzerinde uygulayan Doç. Dr. Kırali anlattı:

* Neden insanlar konuşa konuşa kalp ameliyatı olmak istesin? Bazı hastalar genel anesteziden çok korkar. Anestezi fobisi çok yaygındır. Bundan kaçma yollarını ararlar. Anestezi fobisi yaşayanlar, narkoz yapılmadan ameliyat olmanın onları büyük bir riskten koruyacağını düşünüyor. Hastalar, bilinçleri yerinde olunca her şeyi kontrol edebileceklerine inanıyorlar. Doktor olarak bizler de ameliyattan önce riskleri anlatırken anestezinin risklerini de hastaya belirtmek durumundayız. Hastalar, o risklerden kaçınmak için uyanık ameliyat tekniğini kabul ediyor.

* Konuşa konuşa kalp ameliyatını kimlere uyguluyorsunuz? Öncelikle anestezi fobisi olanlar bayıltmadan ameliyat yönteminin uygulanmasını istiyor. Ama biz bu yöntemi bazı riskleri bulunan hastalara tavsiye ediyoruz. Ciddi akciğer ve karaciğer yetmezliği olan ya da ileri derecede KOAH (Kronik obstrüktif akciğer hastalığı) bulunan hastalar bu teknik için uygun kitledir. Uzun yıllar sigara içenler, kronik bronşit ve astımı olan hastalara da bu tekniği öneriyoruz. By-pass cerrahisinde, çeşitli kapak girişimlerinde, kısa sürmesi beklenen doğumsal kalp anomalilerinde ve aritmi cerrahisinde uygulanabiliyor. Direkt kalbin içini değil, çevresini saran bölümle ilgili girişimlere uygulanabilir. Hastanın nefes borusunda bir darlık varsa yine bu teknik gündeme gelir. Ama en yaygın kullanım alanı bypass cerrahisi. Robotik cerrahide de yine bayıltmadan ameliyatlar gündemde.

* Diğer klasik yöntemlere göre farkı nedir? Genel anesteziden en önemli farkı; hastanın anestezi risklerinden uzaklaştırılmasıdır. Hasta, ameliyatı doktorla uyum içinde götürür. Burada hastanın beyinsel fonksiyonlarını devamlı takip etme şansı olduğu için, o yöndeki bir probleme karşı daha uyanık olma şansınız var. Cerrah açısından düşünürseniz, çok ciddi bir tecrübeyi beraberinde getirir. Çünkü bu tekniği ancak uzun yıllar edinilmiş tecrübeler sonrası uygulayabilirler. Yeni başlamış bir cerrahın bunu uygulaması zordur.

* Hastalar için akılları başlarındayken kalplerinin dikildiğini bilmek rahatsız edici değil mi? Hayır; biz bugüne kadar yöntemi uyguladığımız hastalarla bu konuyu konuştuğumuzda, o bölgeler uyuşturulduğundan herhangi bir ağrı ya da acı hissetmediklerini söylüyoruz. Bu nedenle şikayet edene rastlamadık. Uyanıkken ameliyat, hasta kontrolünü artırıyor.

KONUŞURKEN KIZDIRMAYIZ

* Hasta ameliyatta bir terslik olursa paniğe kapılmıyor mu? Bugüne kadar hiç olmadı; ama bir problem olacağı görülürse, zaten hastada her türlü sıvı yol açık olacağı için hasta hızlıca anestezi verilerek uyku moduna getirilir. O şekilde hastanın etraftaki olumsuzluğu algılamasını önleyebiliriz. Yani bu hiç sorun olmaz.

* Hastayla ameliyat sırasında neler konuşuyorsunuz? Hastayla her şeyi konuşabilirsiniz. Bunun için mümkün olduğu kadar hastayı rahatlatmak gerekir. Önemli olan, ekibin soracağı sorularla hastanın daha agresif hale gelmemesi. O nedenle biz ameliyat hakkında konuşmayız, kişisel bilgilerini sorarız. Bazıları ekip arasındaki konuşmalara katılmak isterler. Ameliyatın başından sonuna kadar sohbet etmeyiz. Futbol bile konuşuruz ama strese girer diye çok detay sorular yöneltmeyiz. 'Hangi takımı tutuyorsun' diye futbol geyiği yaparız ama 'Sizin takım şöyle böyle' diye yorum yapmayız; çünkü bu hastayı strese sokabilir.

* Bu ameliyat kaç saat sürüyor? Ameliyata göre değişir. En kısası bir buçuk, en uzunu üç saat sürer. Ama daha da uzun sürebilir. Fakat hastaya epidural anestezi maddesini verdiğiniz için hastalar sürenin uzunluğundan yakınmazlar. Ameliyat sonrasında onlar hep 'Bir girip sonra çıktım' diye tanımlıyorlar süreyi. Bugüne kadar 'çok uzun sürdü, sıkıldım' diyen hastaya rastlamadım.

ERKEKLER DAHA HEVESLİ

* Bugüne kadar konuşa konuşa kaç ameliyat yaptınız? Bugüne kadar 50'yi geçtik. Uyanık ameliyatlara erkekler, kadınlara göre daha hevesliler. Onlar her şeyi açık açık görmekten yanalar. Kadınlar ise narkozlu ameliyatları tercih ediyorlar.

* Bu tekniği dünyada ilk siz mi uyguladınız? Tıp literatürüne bizim imzamızla giren kısmı; by-pass'ta 'çoklu damar' değişimlerinde uygulanan tekniğidir. 2000 yılında Doç. Dr. Haldun Karagöz, tek damar değişimlerinde uyanık ameliyat tekniğini kullandı. Ancak bizim makalemizde yayımladığımız teknikle kalbin her yüzüne müdahale yapılabiliyor. Dolayısıyla üç damara kadar değişiklik yapılabiliyor. Hasta uyanıkken kalbi çevirebiliyorsunuz, hiç sorun olmuyor.

* Dünyada da artık yaygın şekilde uygulanıyor mu? Evet, biz yayımladıktan sonra giderek yayılıyor. Dünyanın pek çok yerinde hastanelerin tatbik ettiğini öğreniyoruz.

* Hasta uyanıkken iman tahtasını da kesiyor musunuz? Evet ama hiç acı duymuyor. Zaten bunlar bir örtünün altında olduğu için o yalnızca sesleri duyar. İman tahtası (göğüs kemiği) ya tam ya yarım kesiliyor. Hasta hiç ağrı hissetmez. Epidural anestezi ile o bölge zaten uyuşturulmuştur.

* Siz bir gün by-pass olursanız bu yöntemi mi uygularsınız? Ben uyanık tekniği tercih ederim ama kimse beni bu teknikle ameliyat etmez, çünkü ameliyata karışırım.

* Siz hastalarınıza fikirlerini soruyor musunuz? Sorulabilir ama ben uyanık ameliyat tekniğini gerçek endikasyonu olan hastalara yapmanın daha doğru olduğunu düşünüyorum. Ama bazı hastalar 'Kesinlikle istemem' diye reddederler ki zaten onlara uygulanamaz. Bu durumda seçim hastaya aittir.