Kuklalar, "Il Trovatore"yi seslendirdi

Giuseppe Verdi, çalışma odasında yeni operası üzerinde çalışmaktadır. Zamanın tanınmış müzik eleştirmenlerinden biri ziyaretine gelir. Hoş bir sohbete başlarlar. Bu arada Verdi, "Sabrınız elverirse size şu anda tamamlamakta olduğum 'Il Trovatore' operasından birkaç parçayı çalmaya çalışacağım. Nasıl bulduğunuzu öğrenmek isterim" der. Verdi, göz ucuyla konuğunu süzerek önce "Örs Korosu"na başlar, ardından "Azgın Dalgalar Kabarmakta" aryasına geçer. Sonunda "Evet" der, "nasıl buldunuz dostum?" Eleştirmen yüzünü buruşturarak yanıtlar: "Doğrusunu söylemek gerekirse hiç de güzel değiller. Hele 'Örs Korosu' berbat... Ötekilerin de ondan geri kalır yanı yok."

Verdi, gülümseyerek "Bu değerlendirmenize ne kadar sevindiğimi bilemezsiniz dostum" diye söze başlar ve sürdürür: "Ben, halkın benimseyeceği bir opera besteliyordum. Amacım, büyük eleştirmen ve klasikçilerin dışında, herkesi memnun etmekti. Sözleriniz operamın başarılı olduğunun güvencesini oluşturmakta... Size nasıl teşekkür edeceğimi bilemiyorum."

170 YILLIK ESER
Nitekim, birkaç ay geçmeden "Il Trovatore" en sevilen operalardan biri olacaktır. 7. İstanbul Uluslararası Ülker Kukla Festivali'nin Ses Tiyatrosu'nda açılış gecesi, İtalyan "Carlo Colla e Figli" topluluğunun sahnelediği "Il Trovatore"yi izlerken Verdi ile adını bugün kimsenin hatırlamadığı müzik eleştirmeni arasında geçen bu anekdotu düşündüm. Ve güzel bir rastlantı: Giuseppe Verdi'nin "Il Trovatore"si ilk kez 13 Ocak 1853'te Roma Apollon Tiyatrosu'nda sahnelenmişti. "Carlo Colla e Figli" de Giovanni Colla'nın oğlu Giuseppe tarafından 1835'te Piemonte, Borgo Vercelli'de sokak kukla tiyatrosu olarak kurulmuştu. Giuseppe'nin müziği, bir başka Giuseppe'nin kuklalarıyla sahnedeydi şimdi...

Bir meydanda çingeneler şarkı söylemektedir. Biri örste demir dövmekte, indirdiği her çekicin kıvılcımı adeta sahneyi aydınlatmaktadır. Biraz sonra sahneden bir eşek geçer, ardından bir at ile yorgun bir öküzün çektiği bir kağnı arabası... Ve hepsi uzaktaki bir tepenin gölgesinde kaybolurlar. Bütün bunların hepsi de kuklaydı. Verdi'nin aynı adlı operasından, Salvatore Cammarano'nun kuklalar için gerçekleştirdiği "Il Trovatore"yi sahneye Eugenio Monti Colla taşımıştı. Dünyaca ünlü orkestra şefi Herbert von Karajan'ın yönetiminde gerçekleştirilen "Il Trovatore" opera kayıtlarının banttan verildiği eserde, sahne üzerinde bu kez soprano, tenor, bariton ve koro yerine 1.40'a varan büyük boyutlardaki renkli, zarif ve çarpıcı 200 kukla yer almaktaydı. Kuklaların her hareketi o kadar gerçekti ki şarkı söyler ya da konuşurken ağızları açılıp kapanmakta, "play back" yaptıkları dahi fark edilmemekte idi. "Il Trovatore" de kuklaların boy ve endamları düşünülerek dört sahneden iki sahneye indirilmişti. Kendimi Gulliver'in ülkesinde zannettim.