Yüksek tansiyon kalbin düşmanı
Genç ve sağlıklı kalmak için temel koşul, kalp ve damarların yaşlanmasını önlemektir. Bu da diğer etmenlerin yanı sıra tansiyonumuzun yükselmesini engelleyerek mümkün olur
Çabuk yaşlanmak istemiyorsak ilk önce kalp ve damar sağlımızı korumamız gerekir. Bunu sağlamak için; doğru beslenme, spor, yeterli uyku, sigara ve alkol yasağı, obezite tedavisi, hormon replasmanı (yerine koyma), vitamin-mineral desteği gibi temel koşullar şarttır. Ayrıca tansiyon ve kolesterol yüksekliğinin tedavisi çok önemlidir.
Hipertansiyonun tedavisi
Hipertansiyon bir hastalığa bağlı olarak oluşmuşsa temeldeki hastalık tedavi edilmelidir. Nedeni belirlenemeyen yüksek tansiyon ise sağlıklı yaşam biçiminin sağlanmasının yanı sıra ilaç kullanılmasıyla tedavi edilir. Tuz alımı kısıtlanmalıdır. Şişmanlar normal kiloya getirilmelidir. Sigara bırakılmalı, alkol tüketimi sınırlı olmalıdır. Kan basıncı değerleri 140/ 90 milimetre Hg'den (büyük tansiyon 14/ küçük tansiyon 9) daha yüksek olmamalıdır. Zihinsel stres kadar, fiziksel yorgunluklar da tansiyonunuzu yükseltebilir. Ölçülen tansiyon değerinin geçici yükselme yapan bir nedene bağlı olup olmadığını anlamak için değişik günlerde birkaç kontrol gerekebilir.
Menopozdaki kadınlarda tansiyon zaman zaman yükselme ve düşme gösterebilir. Kararlı bir şekilde sistemik kan basıncı 160 milimetre Hg, ya da diyastolik kan basıncı 100 milimetre Hg'nin üzerinde ise tansiyon düşürücü ilaç tedavisine başlanmalıdır. Ancak hastada kalp ve damar hastalıkları için risk faktörleri (yüksek kolesterol, diyabet, sigara, şişmanlık, ailede kalp-damar hastalığı öyküsü, ileri yaş: erkek 55'ten büyük, kadın 65'ten büyük) varsa sistemik kan basıncı 140 milimetre Hg ve diyastolik kan basıncı 90 milimetre Hg'nin üzerinde ise ilaçla tedavi önerilir.
Tansiyon düşürücü tedaviyle, kan basıncının düşürülmesiyle orantılı olarak kalp-damar hastalıkları riski azalır. Kan basıncı 140/ 90 milimetre Hg'nın altına düşürülmelidir. Tansiyon ilaçlarının etki mekanizmalarına göre çeşitleri vardır. En yaygın kullanılan ilaçların tamamına yakını aşağıdaki 6 ilaç grubuna aittir. İlaç seçiminde hastada var olan diğer kardiyovasküler risk faktörleri ve hastalıklar değerlendirilmelidir.
1. Diüretikler
Vücuttaki fazla su ve tuzu atarak yüksek kan basıncını düşürür. Yan etkileri düşük dozda çok azdır. (Delix Plus, İnhibace Plus, Cibadrex, Hyzaar, Aldactazide)
2. Betablokerler
Adrenalinin etkilerini önleyerek kalp atımı hızı ve atım hacmini azaltarak kan basıncını düşürür (Prent, Tensinor, Visken, Dideral vb.).
3. Kalsiyum Antagonistleri
Hücre içine kalsiyum girişini önler, damar düz kasında gevşeme yapar. Hücre içinde kalsiyumun artışı damarın kasılmasına ve daralmasına yol açar (Amlodis, Norvasc, Plendil, Baypress vb.).
4. ACE İnhibitörleri (Angiotensin Converting Enzyme=Anjiyotensini başka bir maddeye dönüştüren enzim)
Bu grup hipertansiyon ilaçları yaygın olarak kullanılır. Vücutta normalde bu enzim vardır. Anjiyotensin I'den Anjiyotensin II'nin oluşumunu sağlar. Anjiyotensin II damar düz kasında kasılmaya yol açarak, damarın daralmasına neden olan etkin bir maddedir. (Cibacen, Renitec, Sinopryl vb.)
5. Anjiyotensin II Reseptör Antagonistleri
Etki biçimi açısından ACE inhibitörlerine benzerlik gösterir. Her ikisi de anjiyotensin II'nin etkisini önler. ACE inhibitörleri anjiyotensin II oluşumunu önlerken, diğeri anjiyotensin II'yi damarlardaki reseptörlerini (algılayıcılarını) bloke ederek etkisizleştirir. (Cozaar, Diovan)
6. Alfa Blokerler
Sinirlerin alfa reseptörlerini bloke ederek damar düz kasının kasılmasını azaltır ve damarların genişlemesini sağlar. Yağ metabolizmasına da olumlu etkisi vardır. Kötü kolesterolü (LDL) azaltır, iyi kolesterolü (HDL) artırır. Ayrıca prostat belirtilerini de azaltır. İyi huylu prostat büyümesi olan yüksek tansiyonlu hastalarda ilk seçilecek ilaçtır (Cardura, Doksura vb.).
İlaç seçimi:
Kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini artıran faktörleri dikkate alarak bireysel tedavi yapılmalıdır. Komplite olmayan (tansiyonun; etkilediği organlarda henüz hasar yapmadığı ve başka kardiyovasküler risk faktörü olmayan) hipertansiyon olgularında yukarıda yazılmış olan 6 sınıf ilaçlardan biri ya da ikili kombinasyon kullanılabilir.
Diülatik ya da betabloker'leri kullananlarda iktidarsızlık sorunu görülebilir. ACE inhibitörleri, kalsiyum antagonistleri, alfa blokerler ve anjiyotensin II reseptör antagonistlerin iktidarsızlığa neden olması çok seyrektir. Kombinasyon preparatlardaki ilaçlar daha düşük dozda bir arada olduğundan yan etkileri görülme olasılığı azalır. İlaçla birlikte doğru beslenme, spor gibi sağlıklı yaşam biçimine kesinlikle uymalıdır. Alınan ilaç etkisizse bırakıp başka bir ilaca geçilmelidir. Ancak tek ilaçla kan basıncı düşmesi az olursa, ikinci bir sınıf ilaç (tercihen diüretik eklenir). Kontrol altına alınamayan inatçı tansiyon yüksekliği hipertansiyon kliniklerinde izlenmelidir.
Prof. Dr.Mithat Yılmaztürk
|
