  |
|
2004'e yön verecek 10 gelişme
Ekonomiye yeni yılda yön verecek siyasi ve ekonomik gelişmelerden dış politikaya bağlı olanlarını önceki yazımızda ele almıştık. Kıbrıs'tan başlayan süreç AB ile devam edecek ve 2004 yılında mali piyasalardan reel ekonomiye ve Ankara'ya kadar Kıbrıs'a ve AB'ye bakacak. Hayatımız Kıbrıs ve AB olacak. Piyasalar da, ekonomi de, siyaset de Kıbrıs'taki gelişmelere göre kırılacak. Ondan önce ise Başbakan'ın ocak ayı sonunda ABD'ye yapacağı ziyaret de, kısa vadede piyasalara yön verecek gelişmeler arasında yer alıyor.
Programdan sapma riski
- Geçen yıl sağlanan başarının arkasında yatan temel faktör hükümetin programa uymasıydı. Yeni yıla başlarken asgari ücretin yılın ilk yarısı için yüzde 34 artırılması seçim ekonomisi yönünde atılmış önemli bir adım. Yüzde 12'lik enflasyon hedefinin olduğu bir yılda dengeleri bozabilecek bir gelişme. Asgari ücretin kamuda ve özel sektörde zincirleme etkisi olacağı, ücretlerde hedeflenen enflasyonun çok üzerinde artışı tetikleyeceği, aynı zamanda tüketimi artıracağı da beklenmeli. Ancak seçim ekonomisi örneklerinin sadece asgari ücretle kaymayıp başka alanlara da sıçraması durumunda, piyasalar ve reel kesim iş yapmak ve yeni riskler almak yerine, seçim sürecinin geçmesini beklemeyi yeğleyebilir. Bu da mali piyasalardaki iyileşmelerin durmasını, belki de tersine dönmesini beraberinde getirebilir, yatırımları geciktirebilir. Eğer hükümet seçim öncesinde başladığı harcamaları nisan sonrasında kesmez ve telafi etmeye kalkmazsa, bu durumda programın tehlikeye girmesi, yüzde 6.5 faiz dışı fazla ve yüzde 12'lik enflasyon hedefinin tutturulması tehlikeye girecek.
Özelleştirme riski
- 2003 yılında ekonomide en başarısız olunan alan özelleştirmeydi. Özelleştirmedeki başarısızlığı başarıya dönüşürse bundan ekonomi ve mali piyasalar çok olumlu etkilenebilir. Ancak hükümetin ikinci yılında da bu alanda başarısız kalınması bütün umutları bitirebilir. Buradaki siyasi kararlılık hükümete ait olsa bile, teknik beceri bürokrasinin elinde.
Dolarda düşüş riski
- 2003'te dolar kurundaki reel kayıp yüzde 28.5 düzeyinde. Bir dolar ve 0.77 eurodan oluşan döviz sepetinin nominal artışı eksi yüzde 7.3. Yüzde 13.9'luk toptan eşya fiyat artışına göre reel kayıp yüzde 18.6. Böyle bir yılda ihracat artışı yanında kaynağı belirsiz bir sermaye girişi sayesinde ödemeler dengesinde sorun yaşamadan yılı bitirdik. Dolayısıyla iç talebin daha artacağı bir yılda ithalatın da artması gayet doğal. İhracatta ise 48 milyar dolardan 55 milyar dolara çıkılması hedefleniyor. Bu başarılsa bile 20 milyar dolarlık dış ticaret açığı oluşacak. Yani sermaye hareketlerinin tersine dönmemesi ve Türkiye'den sermaye çıkışının olmaması gerekiyor. Kurun iki yıllık düşüşüne bir üçüncüsünü eklemesi halinde, ihracatın performansını koruması zorlanabilir. Kurda istikrarsızlık beklentileri
güçlenebilir. Bu da sermaye çıkışını başlatabilir. 3 Yatırım başlayacak mı?- Özel imalat sanayinde kapasite kullanımı yüzde 80'in üzerine çıktı. Bu sanayi üretiminin tarihi düzeylerine çıktığını, yeni tüketim ve ihracat artışı için yeni kapasitelerin yaratılması gerektiğini gösteriyor. Aksi taktirde arz-talep dengesizliği ortaya çıkabilir. Yerel seçimlerin de etkisiyle talep artacağına göre, eğer kapasiteler artırılmazsa, bu kez fiyatların artışı gündeme gelebilir. Bu da yüzde 12'lik enflasyon hedefini ve gelecek yılları tehlikeye sokabilir.
Yatırım ortamı
- Yeni yatırımların başlaması aynı zamanda yatırım ortamının iyileştirilmesiyle de yakından ilgili. Bu konuda hükümetin başladığı ama henüz sonuçlandıramadığı bir çalışma var. Yatırım ortamında iyileştirme yapılamazsa nasıl bir sonuç alınacağı ise gelecekte enflasyonun seyrini belirleyecek.
İşsizlik azalacak mı?
- Yeni yatırımlar enflasyonun düşürülmesini sağlayabileceği gibi, işsizliğin azaltmasının da yolunu açıyor. Özel sektör yatırım yaptıkça üretim artacak, enflasyonu düşürmek kolaylaşacak, işsizlik azalacak. Bu da siyasi ve ekonomik istikrar yanında yatırım ortamının iyileştirilmesine bağlı. Bu konulardaki iyileşmeler, dış politik ve ekonomik gelişmeler hariç tutulmak koşuluyla 2004'ün 2002 ve 2003 yılından daha iyi olmasını sağlayacak.
|
