Uzanlar'ın son durağı

ABD'de aleyhlerine 13 suçtan dava açılmasından bir gün sonra, Uzanlar'ın malvarlığına tedbir konulması ve 11 Şubat'a mahkeme günü verilmesi, hukukçular tarafından "Mahkeme sanıldığından kısa sürecek" şeklinde yorumlandı
Türkiye'de yavaş işleyen adalet sayesinde ağır suçlamalara rağmen haklarındaki pek çok davadan ceza almadan kurtulan Uzan Ailesi'nin, son derece hızlı işleyen Amerikan adaletinden yakayı sıyırması zor görünüyor. Motorola ve Nokia'nın 2.7 milyar dolarlık alacaklarına karşılık 28 Ocak günü New York Bölge Mahkemesi'nde dava açmasından bir gün sonra, yani 29 Ocak'ta, mahkeme hakiminin Uzanlar'ın ABD'deki mal varlıklarına tedbir koyması ve ilk duruşma tarihini 11 Şubat olarak belirlemesi Türk iş ve hukuk çevrelerinde "Uzanlar yolun sonuna geldi" şeklinde yorumlanıyor. Nitekim Reuters'in iki gün önce geçtiği haberde "Yargıcın kararı Uzanlar'a vurulan bir şamar" yorumu yapıldı.

İLK ADIM ATILDI
Dünyanın en etkili medya kuruluşlarının da yakından takip ettiği Uzan davasında ilk adım, Motorola ve Nokia'nın 28 Ocak günü Güney New York Bölge Mahkemesi'nde açtığı davayla atıldı. Uzanlar'a ait Telsim'in kurulduğu dönemden bu yana, şirkete satıcı finansmanı anlaşması kapsamında, cep telefonu ve GSM altyapı cihazları sağlayan Amerikan Motorola ve Finli Nokia şirketleri, toplamı 2.7 milyar doları bulan alacaklarını tahsil edemedikleri gerekçesiyle Uzanlar'a karşı dava açtı. 13 maddeli davanın 4'ünde Uzanlar'ı "dolandırıcılık, tehdit ve şantajı" kapsayan RICO Yasası'nı ihlal etmekle suçlayan dünya devi iki şirket, dava dilekçesinde yargılanmalarını istedikleri zanlıları şöyle sıraladı: Kemal Uzan, Murat Hakan Uzan, Cem Cengiz Uzan, Melahat Uzan (Kemal Uzan'ın eşi), Antonio Luna Betancourt, Ayşegül Akay (Kemal Uzan'ın kızı), Unikom İletişim Hizmetleri AŞ, Standart Pazarlama AŞ ve Standart Telekomünikasyon Bilgisayar Hizmetleri AŞ.

HABER GENİŞ YER ALDI
Motorola ve Nokia'nın Uzanlar'a karşı ABD'de çete suçlamasıyla dava açması devlete ait TRT ve Anadolu Ajansı da dahil olmak üzere Türk medyasında olduğu gibi dünya medyasında da büyük yankı uyandırdı.

AP, Dow Jones, Reuters gibi uluslararası haber ajansları, başta Financial Times, New York Times ve Wall Street Journal olmak üzere saygın uluslararası gazeteler ile CBS gibi etkili televizyon kanalları habere geniş yer verdi. Bu medya organlarının haberlerinde, bazı analistlerin "Uzun sürmesi beklenen bu davanın sonunda, Motorola ve Nokia'nın alacaklarını tahsil etmesi pek mümkün görünmüyor" şeklindeki yorumlarına da yer verildi.

SERİ KARARLAR
Ancak, tüm bu yorumların aksine davaya bakan Güney New York Bölge Mahkemesi'nin hakimi Jed S. Rakoff, davanın açılmasından 24 saat bile geçmeden seri kararlar almaya başladı. Rakoff, öncelikle Uzan Ailesi'ne ait New York'ta bulunan 9 gayrimenkul için tedbir kararı aldı. Ayrıca Amerikan bankalarında Uzanlar adına açılmış hesaplarda bulunan 8 milyon dolara da tedbir koydu. Rakoff'un, davalı tarafın yani Uzanlar'ın savunmasını almadan değeri çok yüksek 9 parça gayrimenkulle, 8 milyon dolarlık nakit varlığa tedbir koyması, "davanın süratli sonuçlandırılacağı" şeklinde yorumlandı.Davanın süratle sonuçlandırılacağının bir başka işareti de Mahkeme Hakimi Rakoff'un ilk duruşmanın 11 Şubat tarihinde yapılmasını kararlaştırması. Türkiye'de aleyhlerine açılan davaların yıllarca sürmesine alışık olan ve bu ağırlığı kendi lehlerinde kullanmasını bilen Uzan Ailesi, New York Mahkemesi'nde davanın açılmasından sadece iki hafta sonra yargılanmaya başlayacak.

Güney New York Bölge Mahkemesi'nin seri kararları Türk iş ve hukuk çevrelerinde "Uzan Ailesi bu kez yolun sonuna geliyor" diye yorumlandı. ABD'de birkaç hafta önce iflas eden Enron'un Amerikan halkına 80 milyar dolarlık zarar verdiğini hatırlatan aynı çevreler şu yorumu yaptılar:

FARKLI BİR DÖNEM
"ABD yönetimi ve yargı, vergi ödeyenlerin parasının buharlaştırılması konusunda çok hassas. Enron olayında da yargı ve polis çok hızlı hareket ediyor. Enron'da hatası bulunan her kişi hızla sorgulanıp yargı önüne çıkartılmaya hazırlanıyor. Telsim olayında da Motorola hissedarlarının, yani çoğunluğu Amerikalı olan insanların 2 milyar dolarlık kaybı söz konusu. Motorola, bu zarar nedeniyle bilançosunda 1.3 milyar dolarlık karşılık ayırdı. Bu karşılık şirketin kârını, dolayısıyla hisse senetlerinin değerini düşürdü. Enron olayından sonra, Motorola'nın Nokia ile ortak açtığı davanın uzun sürmesi beklenemezdi. Zaten hakimin hemen harekete geçmesi de bunun işareti. Uzanlar için artık farklı bir dönem başladı."

Bush, Telsim'i sordu
Telsim'in Motorola ve Nokia'ya olan borçlarını ödememesi, üstelik her iki şirketin alacaklarına karşılık rehin ettiği hisseleri, gizli sermaye artırımı yoluyla üçte bir değerine indirmesi Başbakan Bülent Ecevit'in 14-18 Ocak tarihleri arasında gerçekleştirdiği ABD gezisinde de gündeme gelmişti. Kalabalık bir bakan, bürokrat ve işadamı grubuyla Başban George W. Bush'un daveti üzerine Washington'a giden Ecevit, IMF ve Dünya Bankası'nın Türkiye'ye vereceği 14 milyar dolarlık kredi, Afganistan ve Irak sorunu gibi ülke için hayati önem taşıyan konuların yanı sıra Uzanlar'ın ödemeye yanaşmadığı 2.7 milyar dolarlık borcu da konuşmak zorunda kalmıştı.

Bu konu ilk olarak Ecevit'in, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney ile yaptığı görüşmede gündeme geldi. Bush'la görüşme öncesinde Ecevit'le biraraya gelen Cheney "Türkiye ekonomisinin istikrara kavuşması için doğrudan yabancı yatırım akışının hızlanması gerektiğini" vurguladı, ancak bunun başarılması için "yabancı yatırımcının gerekli yatırım iklimini bulmasının öneminden" bahsetti.

Cheney'nin Telsim'in 2.7 milyar dolarlık borç sorununu üstü kapalı olarak Ecevit'e anlatmasının ardından Başkan Bush, Ecevit'le yaptığı görüşmede konuyu açık açık gündeme getirdi. Direkt olarak "Telsim", "Motorola" ve "Nokia" isimlerini kullanan Bush, Ecevit'ten bu sorunun çözümü için devreye girmesini rica etti. Böylece Ecevit, çok önemli konuların görüşüldüğü, 45 dakikalık zirvenin bir bölümünde "Telsim'in ödemediği borcu" da konuşmak zorunda kaldı.

'Bürokratları medya gücüyle korkutuyorlar'
Financial Times, bürokratların Uzanlar'ın yaptıklarına neden sessiz kaldıklarını şöyle açıkladı: Uzanlar'a ait sansasyonel iki medya şirketi Star TV ve Star gazetesinin, kişilere ve kurumlara yönelik saldırısından korkuyorlar

Amerikan Motorola ve Finli Nokia firmasının dolandırıldıkları gerekçesiyle Uzan Ailesi'ne yönelik ABD'de açtıkları davanın dünya basınındaki yankıları devam ediyor. Financial Times'ın dün Leyla Boulton imzasıyla yayınladığı haber şöyle:

"Motorola ve Nokia tarafından haklarında dava açılanlar konusunda Uzan Ailesi dün de sessizliğini korudu. Diğer Türk aile şirketleri gibi Uzanlar'a ait Rumeli Grubu'nun faaliyet alanı da elektrik üretiminden, medya ve bankacılık sektörlerine kadar pek çok sektöre yayılmış durumda.

Yönetimi sahibi Kemal Uzan ve yurt dışında eğitim görmüş oğulları Cem ve Hakan Uzan'a ait olan grubun, diğer Türk aile şirketleri ile benzerlikleri burada son buluyor. Uzanlar'ın dünya çapında önde gelen 2 telekomünikasyon devinin 3 milyar dolarlık bir kayba yol açan dolandırıcılıkla suçlanmasının yanı sıra, grubun elektrik üretimi yapan şirketi de 1994 yılından bu yana otoritelerin gözetimi altında. Sermaye Piyasası Kurulu, Rumeli Grubu'nun Çukurova ve Kepez Elektrik'in yönetimini ele geçirdikten sonra, bu iki şirketin kaynaklarını kendi diğer şirketlerine geçirdikleri iddiasıyla suçladı.

ABD hükümeti ise Türk hükümetine Uzanlar'ın borçlarını ödemeleri için baskı yaptı. Ancak bürokratlar ve Uzanlar'ın rakipleri, Uzanlar'a ait sansasyonel iki medya şirketi Star TV ve Star gazetesinin kişisel saldırılarından ve üzerlerine yürümesinden korkuyor. Geçen Ekim ayında Star TV, İş Bankası'nı kanıtlanmamış olaylarla suçladı. Bunun üzerine RTÜK, kanalı 6 gün kapadı. RTÜK aynı şekilde birkaç tane televizyon, gazete ve banka sahibi olan Doğan Grubu'na yapılan saldırılar için de Star'ın yayın hakkını bir süreliğine kaldırdı.

Doğan Grubu'nun Uzanlar'dan farkı, ortaklarıyla bir problemi bulunmaması ve hakkında hiç suç duyurusu yapılmamış olmasıydı.

Telsim'in Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Uzan, Financial Times'a geçen yaz verdiği röportajda ailesinin Motorola ve Nokia'ya olan borçlarının bir kısmını ödeyeceğini, geri kalanını da Türkiye ekonomisini biraz düzelmesiyle birlikte tamamlayacaklarını söylemişti.

Uzanlar ve iki dünya devi arasındaki anlaşmazlık, bir takım üst düzeyin aklına 'Acaba Motorola ve Nokia'nın Telsim'i partnerleri olarak seçmeden önce yeteri kadar düşünmediler mi' sorusunu getirdi." Haber, YASED Genel Sekreteri Abdurrahman Arıman'ın "Bütün Türk şirketleri Uzanlar gibi davranmıyor" sözüyle bitirildi.

Wall Street Journal da Uzanlar'ın Türkiye'de agresif taktikleri ile tanındığını belirterek şu çarpıcı cümleleri kullandı: "Star televizyonu ve gazetesi, Türk medya dünyasında Uzan Ailesi'nin çıkarlarına karşı gelenlere saldırı yapmakla ünlendi. Bu iki basın kuruluşunun Türk medya dünyasındaki konumu bu."

Uzan Ailesi için neler söylendi?
Motorola ve Nokia'nın 28 Ocak günü Güney New York Bölge Mahkemesi'ne verdiği dava dilekçesinde, Uzan Ailesi üyelerine yönelik ağır iddialar vardı. İşte dilekçede altı çizilen cümleler:

* Davalılar özenle planlanmış hile ve korkutma yoluyla sayısız suçlar işlediler.

* Çok sayıda suç ve ihlal işlediler.

* Uzanlar, Motorola ve Nokia'yı dolandırmak, Telsim'in içini boşaltmak ve para aklamak amacıyla yasadışı yollara başvurdular.

* Uzanlar yükümlülüklerinden kaçınmak için gasp ve korkutmaya başvurdular.

* Dava, vurgunculuk yapmak için kanunsuz birçok planı kapsıyor.

* Sanığın (Uzan Ailesi) dolandırmak için kanunsuz planı...

* Kemal Uzan'ın kurduğu Rumeli Holding, Uzanlar'ın kanunsuz aktivitelerini yürütmek için kullandığı ana şirkettir.

* Uzanlar, aldatma ve manipülasyon aracılığı ile iş ortaklarını Türk mahkemelerinde senelerce oyaladılar.

* Uzanlar, Motorola ve Nokia'nın yatırımlarının teminatlarını çaldılar.

* Uzanlar'ın taahhütlerini yerine getirme ya da borçlarını geri ödeme niyetleri yoktu.

* Uzanlar kurbanlarını sindirmek için, iftira yoluyla gasp ve diğer kanunsuz taktikler kullandılar. Örneğin Uzanlar, iddiaya göre defalarca kendi medya organlarında diğer şirketleri ve o şirketlerin yöneticilerinin itibarlarını zedeleyici yayın yaptılar.

* Kapsamlı bir tehdit ve hilebazlık entrikasıyla, davalılar Motorola ve Nokia'ya karşı birçok suç ve kusur (saldırı) işlemişler ve böylelikle nihai amaç ve sonuç olarak adı geçen şirketlerden 3 milyar USD'den fazla bir hırsızlık söz konusudur.

* Her ay milyonlarca doları Telsim'den kaçırdıklarına inanılmaktadır. Uzanlar bu gizli aktarma faaliyetlerini ve diğer işlerini Motorola ve Nokia'dan gizlemişler, gerekli finansal bilgileri vermeyi de reddetmişlerdir.

* Aslında Motorola ve Nokia Uzanlar'ın birçok kurbanından ikisidir. Bu şikayette belirtildiği gibi Uzanlar benzer hilekâr hareketlerini ve suçlarını sürekli tekrar etmişler ve aralarında Siemens, Ericsson, Saatchi & Saatchi'nin Türk ortağı ve diğer birçok ulusal ve uluslararası şirketleri hile ve tehdit yoluyla kandırmışlardır.

* Uzanlar ve avukatları kendilerine avantaj sağlamak üzere Uzanlar'ın kurbanlarının haklarını hiç arayamaması için tehdit yolunu seçmektedirler.

* Bu suç ihaleleri arasında posta hilekârlığı, para transfer hilekarlığı, belgelerde sahtecilik, gözdağı ve yasadışı bilgisayar erişimi sayılabilir.

* RICO ihalelerinin yanı sıra davalılar illegal entrikalarla birçok diğer Federal ve Eyalet kurallarını da ihlal etmişlerdir. Bunların arasında (a) Federal Bilgisayar Hilekârlığı ve Düzenbazlığı, (b) Federal Elektronik Haberleşme Gizliliği, (c) Illinoi Ticari Sırlar Kanunu'na muhalefet sayılabilir.