Harcamanın ödül ayı!

Yaklaşık 10 milyon ücretli, 2001'e ait harcama belgelerini 20 Ocak'a kadar teslim edecek. Bu zahmetli işlem öncesi, dikkat edilmesi gereken incelikleri atlamayın...
Milyonlarca işçi ve memur 20 Ocak 2002 tarihine kadar, vergi iadesi zarflarını doldurup, işverenlerine vermek zorunda.

Yasa'da "Özel Gider İndirimi" olarak adlandırılan ancak, halk arasında daha çok "Ücretlilere Vergi İadesi" şeklinde ifade edilen uygulamaya göre, ücretliler, 1 Ocak-31 Aralık 2001 dönemine ait, biriktirdikleri harcama belgelerini, 20 Ocak 2002 akşamına kadar, "Özel Gider İndirimine Ait Bildirim" ile işverenlerine verecek.

Gerçek usule tabi ücretlilerin eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira gelirlerinin yıllık toplam tutarının 1/3'ü (bu tutar ücret vergi matrahının % 35'ini geçemez) özel gider indirimine konu edilecek.

Harcamaların, özel gider indirimine konu olabilmesi için;

* Eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira giderlerinden olması,

* Türkiye'de yapılması,

* Gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alınan belgelerle kanıtlanması,

*r Mükellefin kendisi, eşi ve çocukları adına yapılması ve ticari teamüllere uygun olması gerekiyor.

GEÇERLİ HARCAMALAR
* Eğitim giderleri

Eğitim-öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler ile kurs ücretleri kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamaları ve eğitim amaçlı servis ücretleri özel gider indirimine esas alınacaktır.

* Sağlık giderleri

Ücretlilerin yaptığı ilaç masrafı, sağlık malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, fizik tedavi ve diş protez ücretleri, gözlük ve lens alımları gibi sağlık harcamaları özel gider indirimine konu teşkil edecektir. Ücretlilerin yaptığı bu harcamaların bir kısmının işverence karşılanması halinde, ücretlinin kendisinin karşıladığı harcama tutarı özel gider indirimine konu olacaktır.

* Gıda giderleri

Gıda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamaların anlaşılması gerekir. Ancak, içecek giderlerinden; sigara, alkollü içkiler ve bira bu kapsamda değerlendirilmeyecektir. Ayrıca, evlerde beslenen kuş, kedi, köpek gibi hayvanlar ile diğer hayvanların tüketimi için alınan yem, mama ve sair gıda maddelerine dahil harcamalar gıda giderleri kapsamına girmeyecek ve özel gider indirimine konu tekil etmeyecektir.

* Giyim giderleri

Giyim giderlerinden kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü malların satın alınması için yapılan harcamalar ile bunlara ilişkin dikim, tamir, onarım gibi harcamaların anlaşılması gerekmektedir.

* Kira giderleri

İkamet edilen konut için yapılan kira ödemesinin tamamının anlaşılması gerekir. Bu uygulamada, kiranın defaten veya birkaç aylık veya aylık dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadır. Ancak, kira ödemesinin kapsadığı dönem belgede belirtilecektir.

Gerçek usule tabi ücretliler özel gider indirimine konu olan harcamalarını, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alacakları;

* Fatura,

* Serbest meslek makbuzu,

* Perakende satış fişi,

* Yazar kasa fişi (ödeme kaydedici cihaz fişi) ile belgelendireceklerdir.

FİŞ-FATURA FARKI
Özel gider indirimine konu olan harcamalara ilişkin olarak alınan perakende satış fişi ve yazar kasa fişlerinin bedelinin 150 milyon lirayı aşıp aşmadığına bakılması gerekir. Bu miktarların altında ise, özel gider indirimine konu harcama belgesi olarak dikkate alınması, bu miktarı aşması halinde ise Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre düzenlenmemiş olması nedeniyle, bu belgenin tamamının dikkate alınmaması gerekir. Çünkü, 150 milyon lirayı aşan harcamaların fatura ile belgelendirilmesi zorunludur. (150 milyon liralık fatura sınırı 2002 yılı için 250 milyon liraya yükseltildi.)

Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 257. maddesinin Maliye Bakanlığı'na verdiği yetkiye dayanılarak, bankaların yaptıkları hizmet ve satış işlemlerine ilişkin kayıtlarının dayanağı olan fatura yerine, banka tarafından verilen belgelerin de fatura olarak kabul edilerek bu belgelerin (istenilen bilgilerin yer alması şartıyla) özel gider indiriminde harcama belgesi olarak kabul edilmesi gerekecektir.

KİRA GİDERLERİ
Gerçek kişilerden yapılan kiralamalara ilişkin olarak kira kontratı yanında aşağıda belirtilen belgelerin, özel gider indirimine konu harcama belgesi olarak kabul edilmesi gerekir.

Bu belgeler;

* Kira kontratının arka sayfasında yeralan kiranın alındığına dair bölümünün, kira geliri elde eden tarafından imzalanmış şekliyle birlikte kira kontratı,

* Kira ödemesinin nakden yapılması halinde, kira geliri elde edenden alınacak kiranın ödendiğine ilişkin herhangi bir belge,

* Banka vasıtasıyla ödenmiş ise, banka dekontu,

* Bankamatik vasıtasıyla ödenmiş ise, bankamatik makbuzu (bu makbuzda kira bedeli olarak kime ve ne kadar ödendiğinin belirtilmesi halinde)dur.

Genel bütçeye dahil dairelere ait lojman kiraları özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Ancak kurumlar vergisine tabi olan İktisadi Kamu Müesseseleri ve diğer müesseselere ait lojman giderlerinin, lojman giderleri karşılığında ücretlilere fatura verilmesi şartıyla özel gider indirimine konu edilecektir.

Örneğin, kurumlar vergisine tabi olmayan kurumlara ait lojmanlarda oturanların ödemiş oldukları lojman kiraları özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Ancak kurumlar vergisine tabi olan PTT, THY ve TEK gibi müesseselerin lojmanlarında oturanların ödemiş oldukları lojman kiraları, bu kurumların lojman gelirleri karşılığında ilgililere fatura vermesi şartıyla özel gider indirimine tabi olacaktır.

Vergi iadesi alınamayan harcamalardan bazıları
1- Vekalet ücretleri,

2- Yolcu ve yük taşıma giderleri,

3- Otel, motel ve pansiyonlara ödenen konaklama ücretleri,

4- Tiyatro, sinema, konser salonu, plaj, yüzme havuzu gibi yerlere yapılan giriş ücreti ödemeleri,

5- Ziynet ve süs eşyası alımları,

6- Temizlik madde ve malzemesi alımları,

7- Her türlü kadın-erkek tuvalet, ıtriyat maddesi ve malzemesi alımları,

8- Kuru temizleme ücretleri,

9- Çiçek alımları,

10- Kuaför ve berberlere ödenen ücretler,

11- Fotoğraf filmi ve tab ücreti,

12- Gazete, dergi alımları,

13- Ampul, floresan ampul ve pil alımları,

14- Plak, teyp, video kaset alımları ile bunların kiralanması karşılığında ödenen ücretler,

15- Konutların boya ve badana giderleri ile duvar kağıdı giderleri,

16- Elektrik ve su tesisatı için yapılan ödemeler,

17- Billuriye, züccaciye alımları,

18- Çocuk oyuncakları,

19- Havlu, çarşaf, nevresim alımları,

20- Plastik eşya alımları,

21- Çanta ve valiz alımları,

22- Noter giderleri,

23- Şehir şebekesi su giderleri,

24- Sigara, alkollü içkiler ve bira için yapılan giderler,

25- Sıhhi tesisat malzemeleri,

26- Askeri ve okul kantinlerine yapılan harcamalar,

27- Yurt dışı eğitim ve öğretim giderleri,

28- Üniversite harçları,

29- Kol ve duvar saatleri,

30- Her türlü hırdavat malzemesi,

31- Tüpgaz giderleri,

32- Genel bütçeye giren dairelere ait lojman giderleri.

Teamüle uymayan fişler çöpe

* ÖRNEK 1
Aylık net ücret geliri 350 milyon lira olan ücretli (A) bir defada 4 milyar liralık giyim, 3 milyar liralık yiyecek harcaması yapmıştır.

Bu ücretlinin aylık net ücret gelirinin 350 milyon lira olması nedeniyle bir defada 4 milyar liralık giyim ve 3 milyar liralık yiyecek harcaması yapması mümkün değildir. Bu nedenle, sözkonusu harcamalar özel gider indirimine konu harcama belgesi kapsamına girmekle beraber, gerçek bir harcamayı yansıtmıyor.

* ÖRNEK 2
Aylık net ücret geliri 300 milyon lira olan iki çocuklu ücretli (B), değişik tarihlerde 10 kasa limon, 50 kg ıspanak, 50 kg pırasa, 100 kg portakal, 20 kg mercimek, 50 kg fasulye, 50 kg pirinç, 50 kg soğan ve 50 kg patates almıştır.

Ücretli (B) nin; 10 kasa limon, 50 kg ıspanak, 50 kg pırasa, 100 kg portakal alımına ilişkin harcamaları her ne kadar özel gider indirimine konu olan yiyecek giderleri kapsamında ise de, bu giderlerin, gerçek harcamaları yansıtmaması başka bir ifade ile gerçek tüketime yönelik bir harcama olmaması nedeniyle, özel gider indirimine konu harcama olarak dikkate alınmaması gerekir.

Ancak, 20 kg mercimek, 50 kg fasulye, 50 kg pirinç, 50 kg soğan ve 50 kg patates ülkemizde genelde kış yiyecekleri olarak toptan alınması ve gerçek tüketime yönelik olması nedeniyle, söz konusu harcamaların özel gider indirimine konu edilmesi gerekir.

YARIN:
İşten ayrılanlar iş değiştirenler

2001'de işten ayrılanlar, emekli olanlar ya da vefat edenlerin durumu, işverenin yapacağı işlemler.

ŞÜKRÜ KIZILOT