Önceki yazımda, siyasi partilerin iç işleyişlerini ayrıntılı bir yasayla sıkı kurallara bağlamanın, partilerin siyaset yapma hakkına tecavüz anlamı taşıyacağını yazmıştım. "Bütün partilere tek tip bir elbise giydirmeye çalışmak anti-demokratik bir davranıştır" demiştim. "Bu elbise demokrasi elbisesi bile olsa..."

Şimdi bu söylediklerimi örneklerle açmaya çalışayım.

Siyasi partiler, o ülkenin yönetimi için farklı görüşler taşıdıklarından vardırlar. Bu farklılıklar onların kendi iç işleyişleri konusunda da farklı olmalarını getirir. Diyelim liberal bir partiyle, sosyalist bir partinin teşkilatlanma şemaları birbirinden tamamen farklı olabilir. Bir parti, eski usul il, ilçe örgütleri kurmak yerine hiç taşra teşkilatı kurmadan, tamamen internet üzerinde örgütlenmeyi tercih edebilir. Bir başkası, "iki kere seçime girmezse kapatılacak" maddesinin haksız bir kısıtlama, kendisine ayak bağı olduğunu düşünebilir. Çünkü belli bir oy oranını garanti görmeden seçime katılmayı ve baraj altında kalmayı siyasi taktik açısından sakıncalı bulabilir.

Bir komünist partinin kurucu üyeleri, parti işleyişinde "demokratik merkeziyetçilik" dedikleri bir sistemi esas almayı kendi ideolojilerine daha uygun bulabilirler. Parti yönetimini belirlerken seçim yapmak yerine "tabana danışma ve merkezden belirleme" yöntemini izlemeyi tercih edebilirler. Ya da, İslami duyarlılığı fazla olan bir parti, parti işleyişinde demokrasi yerine itaat geleneğini esas almak isteyebilir. Bir başka parti, istikrarlı bir liderlik meselesinin kendisi için en önemli mesele olduğuna inanabilir ve "parti başkanı iki defadan fazla üst üste seçilemez" hükmünü kesinlikle uygulamak istemez. Daha da ileri gidelim. Öyle bir grup insan bir araya gelir ki, bu insanlar kuracakları partinin ancak oligarşik bir yönetimle idare edilmesi halinde başarılı olacağına inanırlar.

Peki biz partilerdeki bu anti-demokratik yapılara izin mi vereceğiz, denebilir.

Evet izin vereceğiz. Çünkü bu mesele, partiye üye olacaklar arasında bir meseledir. Partinin anti-demokratik yapısını beğenmeyen insanlar o partiye üye olmazlar. Mevcut üyeler arasında şikâyetçi olanlar varsa bir araya gelip tüzüğü değiştirmeye çalışır, onu da yapamazlarsa istifayı basarlar.

Aslına bakarsanız bunun başka yolu da yoktur. Eğer o partinin tabanı, delegasyonu, kendi örgütünde demokrasi sağlayamıyorsa, partiyi yönetenler siyasi partiler yasasına konulan bütün kuralları delmenin bir yolunu da bulur. Zaten şimdiye kadar da bulmuştur.

Unutmamak gerekir ki, siyasi partilerin kanun zoruyla "Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı olarak çalışmaya" mecbur etmekle, kanun zoruyla belli bir demokrasi anlayışına mecbur etmek arasında fark yoktur. İkisi de aynı derecede anti-demokratiktir.