Ekonomi

Franchise almak için en uygun dönem

PARA DERGİSİ

Giriş Saati : 30.04.2009 10:42
Güncelleme : 30.04.2009 21:18

Franchise yatırım şartlarını kolaylaştıran markalar, güçlü bir isim ortağıyla birlikte yatırım yapmak isteyen girişimcilerin hücumuna uğradı. İsim hakkı bedeli talep etmeyen markalar arasında dünyaca ünlüler bile var... ..

Global krizin etkisiyle birçok sektörde iş hacimleri daraldı. Şirketler nakit sıkıntısı yaşıyor. Ancak bu dönemde alınan bazı tedbirler kısa sürede meyvesine veriyor. Para dergisinin bu haftaki kapak haberine göre pizzadan köfteye, spor merkezinden fatura ödeme merkezlerine birçok alanda faaliyet gösteren onlarca marka, isim ortaklığı için belirlediği yatırım şartlarını kolaylaştırdı. Aralarında bir süreliğine isim hakkı bedeli, reklam katılım payı ve sürekli franchise ödemesi talep etmeyenler bile var...

ELİNİZİ ÇABUK TUTUN

UFRAD (Türkiye Franchise Derneği) Başkanı Dr. Mustafa Aydın, son dönemlerde franchise sistemine yönelik ilginin artmasını "Bu dönemde tek başına yatırım yapmaktan çekinen insanlar, riski güvenilir bir şirketle paylaşmak istiyor" sözleriyle açıklıyor.

UFRAD verilerine göre, halen Türkiye genelinde franchise veren 850 marka bulunuyor. Aydın, son 6 ayda franchise için başvuranların sayısının yüzde 100 artarak 750'ye ulaştığını vurguluyor. Bu yoğun ilgide başrolü yatırım şartlarında sağlanan kolaylıkların oynadığını belirtmiştik. Bu markalardan biri de pideci Sampi...

Sampi, ilk 50 başvuru için franchise giriş bedeli talep etmeyecek. Sampi Genel Müdür Yardımcısı Müjgan Kocabaşoğlu, 25 bin dolar olan franchise giriş bedelinden bir süreliğine vazgeçtiklerini söylüyor. Yaklaşık 4 ay önce Metro Turizm tarafından satın alınan Sampi'nin halen Türkiye genelinde 17 şubesi var. Şirket, bu ay içinde Tekirdağ ve Ankara'da birer şube daha açacak. Almanya'da da şubeler açmayı planlayan Sampi, 2010 yılı sonuna kadar 100 noktaya ulaşmayı hedefliyor.

* FRANCHISE VEREN FİRMALAR VE KOŞULLARINI GÖRMEK İÇİN TIKLAYINIZ

Spor salonu zinciri B-fit ise isim hakkı bedelini düşük tutarak girişimciyi desteklemeye karar vermiş. Şirketin kurucu ortağı Bedriye Hülya, 15 bin 500 TL'lik isim hakkı da dahil olmak üzere 45 bin TL civarında bir yatırım maliyetiyle B-fit spor salonu açılabileceğini belirtiyor.

B-fit, kurulduğu 2006 yılından bu yana franchise veriyor. Şirketin halen Gaziantep'ten Çanakkale'ye, Antalya'dan Balıkesir'e, İzmir'den Tunceli'ye birçok ilde 45 şubesi bulunuyor. Bu solanların tamamı franchise şeklinde açılmış.

Son dönemin en popüler işlerinden fatura ödeme merkezleri de franchise alacaklara kolaylık sunuyor. Örneğin, Garanti Online Fatura'nın Genel Müdürü Tarık Yılmaz, 15 bin dolar olan franchise bedelini 10 bin dolara indirdiklerini söylüyor. Yaklaşık 2 yılda 177 şubeye ulaşan Garanti Online Fatura, bunların tamamını franchise sistemiyle açmış.

Yatırım şartlarını esneten markalardan biri de The Soap Story. Şirketin Türkiye Genel Müdürü Aslıhan Balcı, daha önce 30 bin euro olan franchise giriş bedelini 25 bin euro'ya düşürdüklerini açıklıyor...

PERAKENDEDE DE FRANCHISE YILI

Piyasalardaki durgunluğa rağmen perakende şirketleri de yatırımlarını sürüyor. Hazır giyim sektöründeki birçok perakende şirketi bu yıl hem yurtiçi hem de yurtdışında mağaza sayısını artırmayı planlıyor. 2009'da 25 şirketin 250'yi aşkın mağaza açması bekleniyor. Bu yıl açacağı mağaza sayısını henüz netleştirmeyen birçok şirket daha var.

Çoğu firma, perakende ağını genişletmek için franchise sistemini uygulayacak. Yani tanınmış bir markanın gücünü arkasına alıp mağazacılığa yatırım yapmak isteyen girişimciler için krize rağmen bu yıl da birçok fırsat var. Üstelik perakende şirketleri franchise şartlarını önceki yıllara göre bir hayli yumuşatmış durumdalar. Örneğin, konsept mağazasını açmak istediğiniz herhangi bir firmanın tüm koleksiyonunu mağazanızda bulundurmak zorunda değilsiniz. Ayrıca marka sahibi firmalar verdikleri malların bedelini alırken vadeyi 10 aya kadar çıkarmış durumda. Artık birçok perakendeci de satışları canlandırmak amacıyla yaptığı reklam ve tanıtım harcamalarını kendi bütçesinden karşılıyor.

ERKEK GİYİMİN DEVLERİ

Sarar Group; S'Store, Sarar, CCS ve Interview markaları için ayrı ayrı mağazalar oluşturmuş durumda. Grubun halen Türkiye genelinde 118 mağazası var. Bunlardan 39'u Sarar Büyük Mağazacılık'a (SBA) ait. Yurtdışında ise Avrupa'da 45, ABD'de de 7 mağaza bulunuyor. Avrupa'daki mağazaların 30'u franchise. Diğer 22 mağazayı ise Sarar Büyük Mağazacılık işletiyor.

SBA, zincire 2009 yılında 10 mağaza ekleyecek. Bunlardan biri Almanya'nın Frankfurt şehrinde olacak. Diğerleri içinse yer tespiti çalışmaları sürüyor.

Erkek hazır giyimin en köklü şirketlerinden Kiğılı Giyim'in mağaza sayısı ise 145. Bunlardan 15'i franchise, 130'u ise şirketin kendisine ait. Firma bu yıl 5 mağaza açarak perakende zincirini 150'ye ulaştırmayı hedefliyor. Bu mağazalar büyük şehirlerdeki alışveriş merkezlerinde ve Kiğılı'nın firmanın henüz girmediği lokasyonlarda yer alacak.

Kiğılı Giyim, piyasaların durgunlaşmaya başladığı günlerde bayilik sistemini yeniden gözden geçirmiş. Hatta verimli olmayan bir franchise mağazayı kendi bünyesine katmış. Bu tür mağazaları güçlendirmek için bayilerine koleksiyondaki ürünlerinden istediklerini seçme hakkı tanımış.

Damat, Tween, ADV, D'S Damat markalarının sahibi Orka Group'un 120 mağazası bulunuyor. Bunların 75'i yurtiçinde, 45'i de yurtdışında. Yurtdışındaki mağazaların biri hariç tümü franchise. Grup bu yıl yurtiçi ve yurtdışında 20-25 mağaza açmayı planlanıyor. Kesinleşen yerler şöyle: İstanbul (Fatih, Bağdat Caddesi, Pendik) İskenderun ve Gaziantep. Yurtdışında ise Kazakistan, Özbekistan, Makedonya, Fas ve Malezya.

Orka Group, perakende ağını genişletirken verimli olmayan bazı mağazalarını kapatıyor. Firmanın cirosunu düşük bulduğu 5-6 mağazası var. Bu mağazaların önümüzdeki günlerde kapatılması düşünülüyor.

Yine erkek giyim üreticilerinden Coşkun Tekstil da Süvari markasıyla 55 mağazaya ulaşmış durumda. Bu mağazaların 43'ü yurtdışında. Coşkun Tekstil, yurtdışındaki mağazalarını yerel ortaklıklar kurarak işletmeyi tercih ediyor. Yurtdışındaki mağazalarının sadece 8'i franchise. Coşkun Tekstil, 2009 yılında Gaziantep (Sankopark), Eskişehir, İstanbul (Forum), İzmir, Van, Sivas, Nevşehir, Samsun, Sakarya ve Kayseri'de toplam 10 mağaza açacak.

Avva markasının sahibi Dido Tekstil'in halen Türkiye'de 18, yurtdışında da 8 mağazası var. Yurtdışındaki mağazaları Almanya, Lübnan ve Romanya'da. Daha çok franchise sistemiyle büyüyen Dido Tekstil, bu yıl açacağı 13 mağazanın da çoğunu franchise verecek. Avva'ya Bursa ve Antalya'dan yoğun talep olduğu belirtiliyor.

Collezione'nin 232 satış noktası bulunuyor. Bunlardan 112'si corner, diğerleri ise konsept mağaza şeklinde. Daha çok genç kesime hizmet veren Collezione de franchise sistemiyle büyüyen perakende şirketlerinden. Firmanın 7'si yurtdışında olmak üzere halen 20 franchise mağazası var. 2009 yılı için planlanan 24 mağazanın 4'ü yine bu sistemle açılacak.

BAYAN GİYİMİN LİDERİ GİZİA

Bayan giyim üreticisi Gizia'nın 100 mağazası var. Bunlardan sadece 2'si Türkiye'de. Diğerlerinin çoğu Rusya ve Ukrayna'da. Şirket, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, ABD ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde de perakende ağı kurmuş durumda.

Gizia, en çok franchise mağazası bulunan firmalardan biri. Buna rağmen perakende sektöründe herhangi bir sıkıntısı yok. Şirketin patronu İsmail Kutlu, hangi bölgelerde franchise vereceklerini çok önceden belirlediklerini, bu nedenle global kriz başladığından bu yana hiçbir mağazayı kapatmak durumunda kalmadıklarını belirtiyor. Gizia, bu yıl gireceği yeni pazarları belirlemek için haziran ayını bekliyor. Kutlu'ya göre, özellikle Rusya'da büyük fırsatlar var. Gizia'nın 2009'da mağaza açacağı ülkeler arasında Rusya'nın yanı sıra İtalya ve Çin de var.

Tiffany'nin sahibi Marka Tekstil de franchise sistemiyle büyüyen şirketlerden. Firmanın 93 mağazasından 39'u bu sistemle açılmış. Bu yıl için planlanan 22 mağazanın 17'si de yine franchise modeliyle açılacak. Marka Tekstil, kendisi işletmek üzere İstanbul'da iki, Gaziantep, Antalya ve Erzurum'da da birer mağaza açacak.

AYAKKABICILAR DA ATAKTA

Önde gelen ayakkabı perakendecilerinden Polaris'in 61 mağazasından 26'sı franchise şeklinde açılmış. Şirket, 2009 yılında 10 mağaza daha açacak. Batman, İstanbul, Erzurum, Gaziantep, İskenderun, İzmit, Eskişehir ve Antakya'da hizmete girecek mağazalardan 4'ü franchise sistemiyle açılacak. Polaris, franchise yatırımcılarını desteklemek amacıyla bu mağazalara konsinye sistemiyle mal veriyor. Yani franchise alan yatırımcı, satamadığı ürünü Polaris'e iade edebiliyor.

Ayakkabı Dünyası'nın 26 mağazası var. Bunlardan 6'sı franchise şeklinde. Şirketin diğer markası Kiddo'nun ise 2 mağazası bulunuyor. Ayakkabı Dünyası, perakende sektörüne girmeye karar verdiğinde birçok franchise mağaza açmıştı. Ancak daha sonra yaşanan sorunlar nedeniyle çoğunu kapatmış. Zorda olan Ankara Carrefour, Keçiören ve İzmit NCity mağazalarını ise kendi bünyesine katmış. Ancak şirket, önümüzdeki dönemde franchise sistemini yeniden başlatmayı planlıyor. Bu yıl açılması planlanan 6 mağazadan 5'i franchise şeklinde olacak. Bunlar Anadolu'da olacak. Ayakkabı Dünyası, krize rağmen pazarlama bütçesini de kısmamış. Çünkü şirket, krizden büyüyerek çıkmayı hedefliyor.

Deri sektöründe hem üretici hem de perakendeci olarak faaliyet gösteren Desa ise gerekmedikçe franchise vermeyi düşünmüyor.

YABANCI MARKALAR

Eren Holding'e ait Eren Retail bünyesindeki markalardan Lacoste'un halen 81 mağazası var. Bunların 43'ü Türkiye'de. Grubun Rusya, BDT ülkeleri ve Türk Cumhuriyetleri'nde da 38 mağazası var. Eren, bu yıl 7 Lacoste mağazası daha açacak. Şirket, 2009'da Swatch ve Burberry zincirini de genişletecek. 10 adet Swatch, 2 tane de Burberry mağazasının açılması planlanıyor. Bu durumda Eren Holding perakende zincirine bu yıl 19 mağaza daha katmış olacak.

Türkiye'deki yabancı perakende gruplarından C&A de bu yıl büyümeyi planlıyor. Açılacak mağazalarından biri Ankara'daki Gordion Alışveriş Merkezi'nde olacak. Diğer yatırımlar için henüz adres belli değil. Grubun halen Türkiye'de 14 mağazası var.

İtalyan bayan giyim markası Stefanel'in Türkiye'de 36 mağazası var. Bunların 19'u franchise şeklinde açıldı. Bazı yabancı firmaların aksine Stefanel, markanın piyasada tanınırlığını artırmak için zarar etme pahasına mağaza açmıyor. Hatta karlı olmayan franchise mağazaları kendi bünyesine katıyor. Örneğin, İzmir Egepark ve Agora alışveriş merkezlerindeki mağazaları devralmış. Stefanel, 2009 yılında İstanbul ve Ankara'da birer mağaza açmayı planlıyor.

FRANCHİSE ALANLARA ÖZEL KREDİ

* Fortis Bank: Franchise maliyetinin yüzde 65'ini karşılayacak şekilde kredi veriyor. Vade 60 aya kadar çıkabiliyor. Ayrıca 3 ay geri ödeme istenmiyor.

* Halk Bankası: Franchise giriş bedeli, demirbaş temini, dekorasyon ve diğer finansman ihtiyaçlarını karşılıyor. Vade 60 ay, 6 ay geri ödeme yok.

* Vakıfbank: Yatırım maliyetinin yüzde 50'sini karşılıyor. Vade 60 ay, 3-6 ay geri ödeme talep edilmiyor.

* Denizbank: Yatırım maliyetinin yüzde 65'ini karşılıyor. Vade 36 ay. Banka, eşit ya da esnek geri ödeme gibi opsiyonlar sağlıyor.

* Akbank: Franchising kredisini, yatırım seçeneklerine göre farklı şekillerde hazırlamış. Yani kurulacak işin özelliklerine göre farklı kredi seçenekleri sunuluyor.

FRANCHİSE ALIRKEN BUNLARA DİKKAT!

* İlgili firmanın ya da markanın deneyimli olması çok önemli. Ayrıca, işin tam detaylı olarak tanımlanması gerekiyor. İşi yürütebilmek için gerekli optimal çalışma saati ve personel adedi de önemli.

* Franchisor kimdir? Geçmiş deneyimleri nedir? Çalıştırdığı yöneticilerin mesleki tecrübeleri yeterli midir? Bu sorulara açık ve net bir şekilde yanıt alınmadıkça marka ortaklığı yapmamakta yarar var.

* Sistem içindeki diğer franchise alanların işi nasıl yürüttükleri, yatırım bedeli, devam eden yatırım maliyetleri gibi unsurlar işin geleceği açısından büyük önem taşıyor.

* Franchisor'dan (franchise veren) alınması gereken ürün ve hizmetler varsa, kimden ve nasıl alınacağı net bir şekilde ortaya konulmalı.

* Franchise ilişkisinin nasıl düzenleneceği ve nasıl yenileneceği sözleşmede açıkça belirtilmeli. Bu noktada, daha önce sistemden ayrılan franchise varsa nedenlerini öğrenmekte yarar var.

* İşletmenin finans sistemine bakılması ve bu konuda tecrübesi olan bir avukat yardımıyla sözleşmelerin imzalanması gerekiyor...

BAYİLİK SÖZLEŞMESİNİ DİKKATLİ OKUYUN

* Özellikle sınırları belirlenmiş ve "yetkili" sıfatı taşıyan bayilikleri tercih edin. Bu tür bayiliklere "münhasır bayilik" de denir. Bayilik sözleşmesinde bu niteliklerin açıkça belirtilmiş olmasını isteyin.

* Bayilik sözleşmesini dikkatli okuyun. Standart maddelerin altına sizin hareket sahanızı genişletecek ifadelerin eklenmesini isteyebilirsiniz.

* Eğer isteniyorsa, bayilik sözleşmesi karşılığında verilecek teminatların hangi şartlarda çözülebileceğini "ek protokol" başlığı altında sözleşmeye ekletin.

* Herhangi bir teminat vermişseniz, sizin için bir "kredi limiti" konması gerekiyor. "Kredi limiti" size hangi sınıra kadar "açık hesap" mal sevkıyatı yapılacağını gösterir. Bu değerin verdiğiniz teminatın gerçek ya da itibari değeri altında olmayacağını yine ek protokolde veya sözleşme maddelerinin içinde belirtin.

* "Açık çek", "açık senet" (tarihsiz ve meblağ belirtilmemiş çek veya senet) vermeyin. Ayrıca gerekli yerleri doldurulmamış form veya sözleşme taslaklarını imzalamayın.

* Eğer mümkünse, sözleşmelerin en son maddesini teşkil eden "uyuşmazlık" halinde hangi ilin mahkemelerinin yetkili olduğuna ilişkin ifadeyi "Türk mahkemeleri" şeklinde genelleştirin.

* Bayiliğin sona ermesi halinde sizi tazminat yükümlülüğü altına sokabilecek maddelerin sözleşmeye eklenmesine karşı uyanık olun. Tam tersine sözleşme hükümlerinde bulunsa bile, haksız fesih hallerine (bayiliğin haksız olarak iptali hali) kar ve ticari itibar kaybınızın telafisi amacıyla bir güvence maddesi koydurmaya gayret edin.

Yayın tarihi: 30 Nisan 2009, Perşembe
Web adresi: https://www.sabah.com.tr/2009/04/30//haber,7375BFC28D3A4DC09A84F1641F84B18E.html
Tüm hakları saklıdır.
Copyright © 2003-2009, TURKUVAZ GAZETE DERGİ BASIM A.Ş.