| 24 Ocak 2009, Cumartesi |
(Soldan sağa) Muallâ Uzmay’ın kızları Dünya Uzmay, Deniz Danişmend ve Alev Tümer.
Geleceği görmüş
MELİS D. ÇALAPKULU
23.01.2009
Türkiye'nin ilk gençlik romanı yazarı Muallâ Uzmay'ın bundan 50 yıl önce yazdığı romanları, hâlâ geçerliliğini koruyor, duru diliyle günümüz gençliğine de hitap ediyor..
1912 doğumlu Muallâ Uzmay, Türkiye'nin ilk gençlik romanı yazarıydı. Atatürk dönemi idealist kadın tipinin bir örneği olan Uzmay, aynı zamanda 42 yıllık edebiyat öğretmeni, çeşitli alanlarda kadın gözüyle yazılar yazan usta bir gazeteci ve hiç yapmasa da İstanbul Barosu'na kayıtlı bir avukattı. Uzmay'ın vefatından 20 yıl sonra, üç kızı, onun Lise Arkadaşları ve Yaş 17 adlı iki kitabını yeniden yayımladılar.
Her iki kitap da Muallâ Uzmay'ın duru dilinin ve ilerici, modern bir Türk kadını olduğunun birer kanıtı. Her ikisinde de Uzmay bir öğretmenden çok, arkadaş edasıyla gençlere, özellikle de genç kızlara hayatın püf noktalarını, evlilikten çok eğitimin, kendi ayakları üzerinde durabilmenin önemini ilginç hikâyeler vasıtasıyla anlatıyor. Ve her ne kadar kapakları orijinal haliyle basıldığı için okur üzerinde ilk bakışta nostaljik bir intiba uyandırsa da bu kitaplar, Türkiye'deki bugünkü yaşantıyla da son derece örtüşüyor, yani günümüz gençlerine de hitap ediyor.
Uzmay'ın en büyük kızı Alev Tümer, ortanca kızı Deniz Danişmend ve küçük kızı Dünya Uzmay, annelerinin hayatı boyunca neler yaptığını, eğitime ne denli önem verdiğini, modern yaşam tarzlarını, babalarıyla olan büyük aşkını, kendileriyle olan ilişkilerini anlatırken; insan, günümüz Türkiye'sinde eğitim kalitesinin düşüklüğü, kültür ve görgü eksikliği, yozlaşmaların artması gibi gerçeklerle de yüzleşiyor.
KAVGAYLA BAŞLAYAN
A.K O zamanlar Osmanlı'da, bugünse Arnavutluk'ta olan Görice'de doğmuş Muallâ Uzmay. Tapu muhafızının kızı, beş kardeşten biri. Annesiyle babasını erken yaşta kaybetmiş.
Ankara Kız Lisesi'ni bitirir bitirmez aynı okulda öğretmenlik yapmaya başlamış, önce üç kardeşini okutup evlendirmiş. O arada Ankara Hukuk Fakültesi'ne devam edip bitirmiş. Bir yandan da gazete yazıları yazmaya başlamış.
Daha lise yıllarında 'Şair Muallâ' diye anılır olmuş. Piyesler yazmış, oynatmış.
Muallâ İhsan Bora takma adıyla Ulus gazetesine yazdığı sıralarda, Almanya'da kimya öğrenimi gören Reşat Uzmay'dan bir mektup almış Muallâ Hanım. Bir yazısıyla ilgili "O sizin dediğiniz öyle değil, böyledir," diye... O da sert bir cevap yazmış "Sizin gibi işi tıkırında Avrupa'da okuyanlar, buradaki konulara vakıf olamazlar, o iş öyle değildir, böyledir," demiş. Karşı taraftan yine bir cevap... Reşat Bey, Ankara'ya döndüğünde kız kardeşine "Kim bu Muallâ Bora?" diye soruyor. Kardeşi de "Bizim okulda hocadır," diyor. Tanışınca aşık oluyor ve evleniyorlar. Muallâ Hanım 29, Reşat Bey ise 31 yaşındayken... Kendi felsefesini romanlarında da genç kızlara öneriyor. İnceden inceye, "Önce mesleğinizi elinize alın, sonra evlenin," diyor.
Deniz Danişmend "Bize de onu aşıladı ama çok da çaktırmadan yaptı. Evlenmemizi, çocuk sahibi olmamızı da çok isterdi bir yandan, çocuk çok severdi," diye anlatıyor annesini.
Kültürel açıdan çok iyi anlaştığı eşi, Muallâ Uzmay'a her anlamda çok destek oluyor. Muallâ Hanım, bütün romanlarını çocukları doğduktan sonra yazıyor mesela. Dil öğrenmesi için Goethe Enstitüsü'ne yolluyor eşi onu. Ondan sonra da bir yıla yakın Almanya'da yaşamış Muallâ Hanım, eğitimi güç çocuklar hakkında araştırma yapmak üzere. Bu sırada eşi üç kızına bakmış.
Dönüşünde de bu araştırmalarını kapsayan Öfkeli Gençlik adlı kitabını yazmış. Onun dışında Atatürk'le üç karşılaşmasını ayrı ayrı şiirleştirdiği Benim Atatürküm kitabı ile çocuklar için dört piyesin yer aldığı Dört Okul Piyesi adlı kitabı da var yazarın.
Kitaplarında bire bir yakınlarını anlatmıyor ama kendisinden ya da arkadaşlarından yola çıktığı pek çok karakter var Uzmay'ın. Mesela yıllar sonra buluşan ve ne kadar farklı hayatlar yaşadıklarını görüp şaşıran arkadaş grubunun hikayesini anlattığı Lise Arkadaşları kitabındaki karakterlerden bazıları, gerçekten de Uzmay'ın lise arkadaşlarıymış.
1936'dan itibaren Ankara'da Ulus gazetesinde yazan yazar, bir dönem yaşadıkları Sivas'ta yerel bir gazetede; 1955'te İstanbul'a yerleştiklerinde de Yeni İstanbul gazetesinde yazmaya başlıyor.
Her iki kitap da Muallâ Uzmay'ın duru dilinin ve ilerici, modern bir Türk kadını olduğunun birer kanıtı. Her ikisinde de Uzmay bir öğretmenden çok, arkadaş edasıyla gençlere, özellikle de genç kızlara hayatın püf noktalarını, evlilikten çok eğitimin, kendi ayakları üzerinde durabilmenin önemini ilginç hikâyeler vasıtasıyla anlatıyor. Ve her ne kadar kapakları orijinal haliyle basıldığı için okur üzerinde ilk bakışta nostaljik bir intiba uyandırsa da bu kitaplar, Türkiye'deki bugünkü yaşantıyla da son derece örtüşüyor, yani günümüz gençlerine de hitap ediyor.
Uzmay'ın en büyük kızı Alev Tümer, ortanca kızı Deniz Danişmend ve küçük kızı Dünya Uzmay, annelerinin hayatı boyunca neler yaptığını, eğitime ne denli önem verdiğini, modern yaşam tarzlarını, babalarıyla olan büyük aşkını, kendileriyle olan ilişkilerini anlatırken; insan, günümüz Türkiye'sinde eğitim kalitesinin düşüklüğü, kültür ve görgü eksikliği, yozlaşmaların artması gibi gerçeklerle de yüzleşiyor.
KAVGAYLA BAŞLAYAN
A.K O zamanlar Osmanlı'da, bugünse Arnavutluk'ta olan Görice'de doğmuş Muallâ Uzmay. Tapu muhafızının kızı, beş kardeşten biri. Annesiyle babasını erken yaşta kaybetmiş.
Ankara Kız Lisesi'ni bitirir bitirmez aynı okulda öğretmenlik yapmaya başlamış, önce üç kardeşini okutup evlendirmiş. O arada Ankara Hukuk Fakültesi'ne devam edip bitirmiş. Bir yandan da gazete yazıları yazmaya başlamış.
Daha lise yıllarında 'Şair Muallâ' diye anılır olmuş. Piyesler yazmış, oynatmış.
Muallâ İhsan Bora takma adıyla Ulus gazetesine yazdığı sıralarda, Almanya'da kimya öğrenimi gören Reşat Uzmay'dan bir mektup almış Muallâ Hanım. Bir yazısıyla ilgili "O sizin dediğiniz öyle değil, böyledir," diye... O da sert bir cevap yazmış "Sizin gibi işi tıkırında Avrupa'da okuyanlar, buradaki konulara vakıf olamazlar, o iş öyle değildir, böyledir," demiş. Karşı taraftan yine bir cevap... Reşat Bey, Ankara'ya döndüğünde kız kardeşine "Kim bu Muallâ Bora?" diye soruyor. Kardeşi de "Bizim okulda hocadır," diyor. Tanışınca aşık oluyor ve evleniyorlar. Muallâ Hanım 29, Reşat Bey ise 31 yaşındayken... Kendi felsefesini romanlarında da genç kızlara öneriyor. İnceden inceye, "Önce mesleğinizi elinize alın, sonra evlenin," diyor.
Deniz Danişmend "Bize de onu aşıladı ama çok da çaktırmadan yaptı. Evlenmemizi, çocuk sahibi olmamızı da çok isterdi bir yandan, çocuk çok severdi," diye anlatıyor annesini.
Kültürel açıdan çok iyi anlaştığı eşi, Muallâ Uzmay'a her anlamda çok destek oluyor. Muallâ Hanım, bütün romanlarını çocukları doğduktan sonra yazıyor mesela. Dil öğrenmesi için Goethe Enstitüsü'ne yolluyor eşi onu. Ondan sonra da bir yıla yakın Almanya'da yaşamış Muallâ Hanım, eğitimi güç çocuklar hakkında araştırma yapmak üzere. Bu sırada eşi üç kızına bakmış.
Dönüşünde de bu araştırmalarını kapsayan Öfkeli Gençlik adlı kitabını yazmış. Onun dışında Atatürk'le üç karşılaşmasını ayrı ayrı şiirleştirdiği Benim Atatürküm kitabı ile çocuklar için dört piyesin yer aldığı Dört Okul Piyesi adlı kitabı da var yazarın.
Kitaplarında bire bir yakınlarını anlatmıyor ama kendisinden ya da arkadaşlarından yola çıktığı pek çok karakter var Uzmay'ın. Mesela yıllar sonra buluşan ve ne kadar farklı hayatlar yaşadıklarını görüp şaşıran arkadaş grubunun hikayesini anlattığı Lise Arkadaşları kitabındaki karakterlerden bazıları, gerçekten de Uzmay'ın lise arkadaşlarıymış.
1936'dan itibaren Ankara'da Ulus gazetesinde yazan yazar, bir dönem yaşadıkları Sivas'ta yerel bir gazetede; 1955'te İstanbul'a yerleştiklerinde de Yeni İstanbul gazetesinde yazmaya başlıyor.
Haberin fotoğrafları
Yayın tarihi: 24 Ocak 2009, Cumartesi
Web adresi: https://www.sabah.com.tr/2009/01/24/ct/haber,AB471C3095EE4089B2C7D5354B2F761B.html
Tüm hakları saklıdır.
Güncel Haberleri
Son Dakika | Ana Sayfa | Yazarlar | Çizerler | Günün İçinden | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Spor | Hava Durumu | Sarı Sayfalar | Dosyalar | Günaydın | Televizyon | Astroloji | Sağlık | Magazin | Teknoloji | Otomobil | Turizm Rehberi | Emlak | İşte İnsan | Sabah Çocuk | Mobil Eğlence | Detaylı Arama | Cuma | Cumartesi | Pazar | Kültür-Sanat | EGazete | Gazete Reklam | Internet Reklam | Gizlilik Bildirimi | Künye / İletişim | Bize Ulaşın
 |
Copyright © -2009 Tüm hakları saklıdır. TURKUVAZ GAZETE DERGİ BASIM A.Ş. | 
|