Dünya

Hamas'ın tarihçesi

Giriş Saati : 06.01.2009 15:43
Güncelleme : 06.01.2009 21:57

İsrail'in abluka altındaki Gazze Şeridi'ne havadan, karadan ve denizden düzenlediği, aralarında çocukların bulunduğu yaklaşık 600 Filistinlinin öldüğü saldırılarının gerekçesi gösterilen Hamas örgütü 1987 yılında kuruldu.

Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde İsrail işgaline karşı başlatılan ilk Filistin ayaklanması (intifada) sırasında (1987) kurulan, adını İslami Direniş Hareketi'nin Arapça ilk harflerinden alan Hamas, en büyük İslamcı Filistinli militan örgüt olarak ortaya çıktı.

İsrail, ABD ve AB tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Hamas, yandaşları tarafından ise işgale karşı Filistinlileri koruyan meşru bir mücadele gücü olarak görülüyor.

Kısa vadeli hedefini İsrail'in işgal altındaki topraklardan sürülmesi olarak koyan örgüt, bugüne kadar İsrail askerlerini, Filistin topraklarındaki yerleşimcileri ve İsrail'deki sivilleri de hedef alan saldırılar düzenledi.

Örgütün uzun vadedeki hedefi ise İsrail'in 1948'deki kuruluşundan beri elinde tuttuğu toprakları da içerecek, tarihsel olarak olarak Filistin adını taşıyan bölgede İslami bir devlet kurmak.

FAALİYET ALANININ YARISINI SOSYAL YARDIMLARA AYIRDI

Müslüman Kardeşlerin bir grup militanı tarafından kurulan ve geçen yıl 14 Aralıktaki 21. kuruluş yıldönümü kutlamaları sırasında kamuoyu önünde Müslüman Kardeşlere "bağlılık yemini" eden örgüt, faaliyet alanının yarısını okul, hastane ve dini kurumlar inşası gibi sosyal programlara ayırdı ve hayır dağıtımı ağı kurdu.

Örgütün askeri faaliyetlerini de Hamas'ın silahlı kanadı İzzettin El Kassam Tugayları yürüttü.

Filistin siyaseti içinde giderek varlığını artıran Hamas, hem işgal altındaki topraklarda, hem de sürgündeki bir siyasi koluyla faaliyetlerini sürdürdü.

Hamas'ın sürgündeki siyasi büro şefi Halid Meşal, 1997'de Ürdün'de İsrail'in başarısız bir suikast girişimine uğradı.

Ürdün Kralı Hüseyin'in, İsrail'in bu hareketine tepkisi yatıştırmak için İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas'ın hapisteki kurucusu ve ruhani lideri Şeyh Ahmed Yasin'i salıverdi.

Kral Hüseyin'in ülkede varlığına izin verdiği Hamas'ın Ürdün'deki karargahı, Kral Abdullah döneminde kapatıldı ve önde gelen isimleri Katar'a sınırdışı edildi.

SİLAHLI EYLEMLER VE BARIŞ SÜRECİNE ETKİSİ

Hamas, Filistin'in İsrail'in güvenliğini koruma garantisi karşılığında işgalin aşamalı ve kısmi olarak kaldırılmasını öngören ABD destekli barış görümeleri ve Filistin Yönetiminin kuruluşuna olanak sağlayan 1993'teki Oslo anlaşmalarına karşı önde gelen bir muhalif olarak, ilk intifadan itibaren etkin olmaya başladı.

İsrail'in kendisine yönelik çok sayıdaki operasyonları ve Yaser Arafat liderliğindeki Filistin Ulusal Yönetimiyle çatışmasına rağmen Hamas, düzenlediği intihar saldırılarıyla kendine barış süreci üzerinde etkili bir veto gücü buldu.

Hamas, bomba yapımı uzmanı Yahya Ayyaş'ın Aralık 1995'de öldürülmesine misilleme olarak Mart 1996'da otobüslerin hedef alındığı, yaklaşık 60 İsraillinin öldüğü intihar saldırıları düzenledi.

Bu saldırılar İsrail'de yarattığı kamuoyuyla, Oslo barış anlaşmalarına muhalif, sağcı Binyamin Netanya'nun seçimleri kazanarak iktidarı almasını sağladı.

Oslo anlaşmaları sonrası süreçte özellikle ABD Başkanı Bill Clinton'ın ev sahipliğinde 2000 yazında yapılan Camp David zirvesinin başarısızlığının ardından ve İsrail'de muhalefetteki Likud'un lideri aşırı sağcı Ariel Şaron'un Filistinlilerin bütün uyarılarına karşın Mescid-i Aksâ'ya beraberinde 2000 civarındaki silahlı polisle giderek gövde gösterisi yapmasından sonra başlayan ikinci intifa sürecinde Hamas daha da güç kazandı.

İsrail'in saldırılarıyla, Filistin Yönetiminin altyapısı harap olurken Hamas'ın gücü ve etkisi arttı.

Hamas, İsrail ordusunun kuşattığı kentler ve mülteci kamplarında klinikler ve okullar kurarak, rakibi laik el Fetih örgütünün ağırlığındaki Filistin Yönetiminin etkisizleşmesinden ve yolsuzluk olaylarından hayal kırıklığına uğrayan Filistinlilere hizmet etti.

Hamas'ın intihar saldırıları da İslami Cihad ve El Aksa Şehitleri Tugayı örgütleri ile çok sayıda Filistinli tarafından destek görerek, kayıplarının ve Batı Şeria'da kontrol edilemeyen Yahudi yerleşim birimleri inşasının intikamının yolu olan "şehitlik" faaliyetleri olarak kabul edildi.

ARAFAT'IN ÖLÜMÜNÜN ARDINDAN

Filistin'in ve El Fetih'in lideri Yaser Arafat'ın 2004'te ölümünün ardından Filistin Yönetimi'nin liderliğine Mahmud Abbas geldi.

Abbas, Hamas'ın son yıllardaki silah tercihi haline gelen roket saldırılarını eleştirerek, yararsız olduğunu, İsrail'e az zarar verdiğini, aksine İsrail ordusunun ağır misillemesini provoke ettiğini kaydetti.

Filistin'in ana siyasi yapısı Filistin Kurtuluş Örgütü'nün dışında kalan Hamas, işgal altındaki topraklarda 2006'da yapılan Filistin Yönetimi genel seçimlerine katıldı ve seçimi kazandı.

İsrail'i tanıma, geçici barış anlaşmalarına uyma ve silahlı mücadeleyi bırakma çağrılarını reddeden Hamas, İsrail'in Filistin topraklarını işgalini sürdürdükçe ve Filistinlilerin ölümünden sorumlu oldukça daimi bir ateşkes imzalamayacağını bildirdi.

Hamas bununla birlikte İsrail'in 1967'de işgal ettiği (Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs) Filistin topraklarından çekilmesi karşılığında 10 yıllık bir ateşkes önerdi.

Yıllar içindeki İsrail'in suikast operasyonlarında Hamas çok sayıda üyesini de kaybetti. Örgütün kurucusu ve ruhani lideri Şeyh Ahmed Yasin ve halefi Abdülaziz el Rantisi İsrail tarafından 2004'te öldürüldüler.

Suriye'de üslenen Hamas'ın siyasi büro şefi Meşal, örgütün en baştaki lideri oldu. Daha ılımlı siyasi isimler de hareket içinde önemli oyuncular olarak ortaya çıkarken, bunlardan biri olan İsmail Haniye (Şeyh Yasin'in eski yardımcısı) işgal topraklarında, daha radikal isimler olan Mahmud Zahhar ve Said el Siyam ile birlikte "kollektif lider" olarak atandı.

Hamas, 2006'daki genel seçimlerdeki zaferinin ardından el Fetih ile daha şiddetli bir iktidar mücadelesine girdi.

Seçim zaferinden sonra hükümeti kuran Hamas, 2007 haziran ayında El Fetih ağırlığındaki güvenlik güçleriyle haftalar süren çatışmaların ardından Gazze Şeridi'nin kontrolünü tamamıyla ele geçirdi. Filistin lideri Abbas, Hamas liderliğindeki ulusal birlik hükümetini feshederek, Batı Şeria'da Selam Feyyad liderliğindeki hükümeti atadı.

Haziran 2008'deki çok taraflı ateşkese rağmen İsrail'in ablukayı sıkılaştırması, Hamas'ın roket saldırıları, İsrail'in baskınları her iki taraf içinde daha fazla şiddet anlamına gelen provokasyon ortamını sağladı.

Yayın tarihi: 6 Ocak 2009, Salı
Web adresi: https://www.sabah.com.tr/2009/01/06//haber,8378C80116504702AB11B0FFAA1CF00E.html
Tüm hakları saklıdır.
Copyright © 2003-2009, TURKUVAZ GAZETE DERGİ BASIM A.Ş.