Tarihteki tek Yahudi Türk Devleti'nin başkentinden kalıntılar

Giriş Saati : 21.09.2008 10:53
Güncelleme : 21.09.2008 16:47

Yahudiliği seçen tarihteki tek Türk devleti olarak bilinen Hazarların başkenti İtil'in kalıntıları bulundu. Astrahan Devlet Üniversitesi öğretim görevlilerinden Dimitri Vasilyev, Hazar Denizi kıyılarında tarihi Itil şehrinin kalıntılarına ulaştığını söyledi.

7-10. yüzyıllar arasında yaşayan Hazarlar, Yahudiliği resmdin ilan etmişti. Kuzeyden Avrupa'ya geçen bazı Türk kavimleri Hıristiyanlığı seçerken, ağırlık olarak ise İslam dinine girmişti.

Vasilyev, ulaştığı kalıntılar arasında tuğladan yapılan üçgen bir kale ile basit evlerin bulunduğunu söyledi. Hazarların kanunlarına göre tuğlalar ancak başkent İtil'de kullanılabiliyordu.

Doğu Avrupa'daki ilk feodal devlet olarak bahsedilen Hazarların başkenti İtil; Arap, Yahudi ve Avrupalı seyyahlar tarafından tarihİpek Yolu üzerinde önemli bir kent olarak bahsedilmişti.

9 yıl süren kazıyı takip eden Amerikalı yazar Kevin Brook, o süre boyunca Yahudiliğe ait herhangi bir esere rastlayamadığını, ancak son buluntuların kayıp şehrin ortaya çıkması açısından büyük bir öneme sahip olduğunu belirtti.

Yaklaşık üç yüzyıl yaşayan Hazarlar Kafkas Dağlarından Aral Gölü'ne kadar büyük bir alanda hüküm sürmüştü. En parlak günlerinde yaklaşık 60 bin kişinin yaşadığı İtil kenti günümüzdeki Rus liman şehri Astrahan'ın güneybatısında bulunuyordu.

Tarihçiler tarafından Yahudi oldukları anlatılan Hazarlarla ilgili yapılan kazılarda, Yahudiliğe ait herhangi bir esere şu ana kadar rastlanmadığı belirtiliyor. Çin ve Avrupa arasındaki ipek yolundan dolayı büyük bir zenginlik yaşayan Hazarların, Bizans İmparatorluğu, Avrupa ve Kuzey Afrika ile de sıkı ilişkiler içinde olduğu biliniyor.

Vasilyev, İtil'i keşfetmek için yapılan kazılarda Yahudiliğe ait herhangi bir eser bulunmamasına rağmen başka yerlerdeki araştırmalarda Yahudiliğe ait bazı dini motiflere rastladıklarını ifade etti. Vasilyev, Yahudilik simgelerinin çok az bulunmasının, yönetim tabakasının Yahudiliği seçtiği, halkın ise kendi inanışlarını sürdürdüğü anlamına geldiğini belirtti.

Moskova'daki Ortadoğu Enstitüsü Müdürü Yevgeny Satanovsky, Hazarların Yahudiliği seçmelerindeki en önemli sebebin Müslüman ve Hıristiyanlar arasında tarafsız kalmak olduğunu öne sürüyor. Satanovsky, Hazarların, Arapların İslam'ı Doğu Avrupa'ya yaymalarının da önüne geçtiğini iddia ediyor.

Pek çok Rus akademisyene göre Rusya'nın Hazar Devleti'nin devamı olduğu belirtilirken, Sovyetler Birliği'nin en kanlı diktatörlerinden kabul edilen Stalin ise bu olguyu yok etmek için tarih kitaplarından Hazarlarla ilgili bilgilerin kaldırılması talimatını vermişti. Hazar Devleti 10.yüzyılda yeni palazlanan Rus Devleti tarafından ortadan kaldırılmıştı.

Bölgedeki Tatar ve Moğollara karışarak tarih sahnesinden çekilen Hazar Türkleri ile ilgili araştırmalar Rus-Yahudi Kongresi tarafından organize ediliyor. Yahudilikle ilgili tarihi kayıtları ve eserleri gün yüzüne çıkarmayı amaçlayan araştırma ve kazılara büyük ilgi gösteren İsrail, işgal altında tuttuğu Batı Şeria, Golan Tepeleri ve Kudüs'te de pek çok kazı gerçekleştiriyor ve İsrail devletinin varlığının haklılığını ortaya koymaya çalışıyor.

CİHAN

Haberin fotoğrafları

Yayın tarihi: 21 Eylül 2008, Pazar
Web adresi: https://www.sabah.com.tr/2008/09/21//haber,36B0624E582547BCA4A53D53EA909DD1.html
Tüm hakları saklıdır.
Copyright © 2003-2008, TURKUVAZ GAZETE DERGİ BASIM A.Ş.