Gazeteci kimin için çalışır?

Evet, esas soru budur.
Cevabı da nettir:
"Gazetecinin sadakatla bağlı olması gereken en üst makam halktır."
Elimde, ABD'nin en önde gelen iki gazetecisinin, Bill Kovach ile Tom Rosenstiel' in " The Elements of Journalism " adlı başucu kitabı var.
2001'de çıkan, sonra güncellenen bu son derece önemli kitabın Türkçe çevirisi "Gazeteciliğin Esasları" (ODTÜ Yayınları, çev. Serdar Göktaş) adı altında yapılıp, geçen yıl çıkmış ama çoğumuzun gözünden kaçmış.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin son patlayan kavga vesilesiyle bugünlerde yapacağı en hayırlı iş, bunu üyelerine dağıtmak olacak.
Kitabın bir bölümü, başlıktaki temel soruya ayrılmış.
Yazarlar, önce şu görüşleri sıralıyor:
Gazeteci haberi korkmadan veya "yakınlık duymadan" sunmakta zorlanıyor artık. Vatandaşa bağlılık, patronun mali çıkarının zedelenmesi pahasına da olsa gerçeği araştırıp sunmaktan alıkonmamalıdır. Gazeteci bir gazete sahibiyle tartışmada şunu söyler:
"Ben senin için çalışmıyorum. Maaşımı sen ödüyorsun, evet, çok teşekkür ederim, ama mesele sadakatsa benimki gazete okurlarınadır."
Okurlar gazetecilerin fırsatçı ve sansasyonel yaklaşımında para ve şöhret tutkusu görmektedir.
Ardından dört temel ilke getiriyor Kovach ve Rosenstiel :
- Patron / şirket ilk olarak vatandaşa bağlı olmalıdır: Kurum bir bütün olarak görülüp, gazete sahibi temel gazetecilik değerlerine bağlı kalır ve onları her şeyin üzerinde tutarsa başarılı olur. Bir şirket haber kurumuna sahip olduğunda, güvene dayalı bir yükümlülük aldığı anlayışını da benimsemelidir. Halkın güveni büyük bir yükümlülüktür. Halkın demokratik çıkarları şirket liderleri tarafından da kabul edilmelidir. Aksi halde bağımsız gazetecilik kalmaz.
- Vatandaşı birinci sıraya koyan yöneticiler ile çalışılmalıdır: İyi habercilik deneyimi, etik değerlere saygı, potansiyel çatışmalar karşı duyarlı insanlar gerekir. Şirket içindeki iş adamları ve gazeteciler bazı konularda görüş alışverişi yapmalı ve birbirlerinin rollerini anlayıp takdir etmeli.
- Açık, anlaşılır mesleki standartlar belirlenmeli ve duyurulmalıdır: Standartlar her zamankinden daha fazla gereklidir. Bunlar şirkete ve kamuya duyurulmalıdır. Esas nokta bilanço veya teknoloji değil, vatandaşa iyi hizmettir.
- Haberlerde son söz: Haber değerlendirmelerinde fikirlere açık olunmalıdır ama müdahaleye değil. Son sözü hep yazı işleri söylemelidir.