Elektrik ve gazdaki gerçek fatura ekim ayında belli olacak

2007 aralık ayında ilk defa Enerji Hattı'nı yazmaya başladığımızda ilk konu, '2008 Yılında Faturalar Çarpacak' başlığını taşıyordu. Haklı çıkmak bazen kötü olabiliyor ama bu yıl elektrikte de, doğalgazda da faturalar gerçek anlamda çarptı. Yılbaşından bu yana doğalgaz ve elektrikte artış oranı ayrı ayrı yüzde ortalama yüzde 40'ları buldu. Üstelik burada durmayacağı da kesin. Haberiniz olsun, ekim ayında yeni bir zam dalgası geliyor.
Biliyoruz, çünkü, BOTAŞ da elektrik KİT'leri de şimdiden hesap kitap yapmaya başladı. Öğrendiğimize göre Yap-İşlet-Devret (YİD) ve Yap-İşlet (Yİ) santrallerinden garantili elektriği satın alan Türkiye Elektrik Taahhüt AŞ (TETAŞ), maliyetlerini yeniden yasaya yatırdı. Otomatik fiyat mekinazması çerçevesinde ekim ayı için elektrikte yüzde 20'lik bir fiyat artışı talep etmeye hazırlanıyor. Doğalgazda ise beklenti yine yüzde 10-20 aralığında. Bu nedenle elektrikte de gazda da gerçek fatura 'ekim' ayından çıkacak. Kış aylarında doğalgazı ısınma amaçlı kullanım da artacağı için ekim-kasımdan itibaren geçen yıla göre nasıl bir artı maliyetin altında kaldığımızı da yoğun bir şekilde hissedeceğiz.
Türkiye'nin elektrik ve doğalgazda geldiği nokta ne yazık ki tam bir kısır döngü. Her zaman anlatmaya çalıştığımız gibi Türkiye elektriğinin yüzde 50'sine yakın bölümünü pahalı doğalgazdan üretiyor.

Kamu 3 sent, özeller 13 sent istiyor
Gaza gelen her zam elektriği de tetikliyor. Nitekim ağustos başında Botaş doğalgaza zam yapar yapmaz, yapişletdevret santralleri de ortalama fiyatlarını 13 sente çıkardı. Yapişlet santraller de yerinde durmadı tabii. Onlar da "Maliyetimiz arttı, artık elektriğin birim fiyatı için 11 sent isteriz" dedi. 2007 rakamlarına bakarsak TETAŞ toplam elektriğin yüzde 48.6'sını yap-işlet, yüzde 15.7'sini ise yap-işlet-devret santrallerinden alıyor. Yani, satın aldığı elektriğin yüzde 64'ünün birim fiyatına 10 sentten fazla para veriyor.
Kuruma nefes aldıran ise Elektrik Üretim AŞ'den (EÜAŞ) aldığı elektrik. Toplam alımı içinde EÜAŞ'ın payı yüzde 26. Verdiği fiyat birim başına 3 sent. Kalan yüzde 10 ise ithalat ve işletme hakkı devirlerinden alınan elektriğe ait. Tablo böyle olunca, ağustos ayında yap-işlet-devret ve yap-işlet, yani 'alım garantili' santrallerin fiyatlarını gören TETAŞ, şapkasını önüne koyacak. Kamudan 3 sente aldığı elektrik ile özel sektörden 11 ile 13 sentten aldığı elektriği bir havuzda toplayıp, ortalama bir maliyet bulacak. Ancak kamunun payı düşük olduğu için yine 'zam isterim' diye bakanlığın kapısına gidecek. (Elektrikte otomatik fiyat mekanizması maliyet artışını fiyata yansıtmayı gerektiriyor.)
Olan yine dar gelirli vatandaşa olacak. Ay sonunu zar zor getirirken vatandaş elektrik ve doğalgaz faturası için ayda 100 YTL'ye yakın fazladan para ödeyecek. Ayda 100 YTL deyip geçmemeli; bu, yılda bin 200 YTL demek...