Morfin çarpan TMO ihalesi

Bir ihale, katılımcıları ve kazananı aynı olmasına rağmen şartları her birinde değiştirilip, dört kez iptal edilebilir mi?
Özel sektör olsa önemsenmez.
Ancak bunu bir kamu kuruluşu yapıyor ve her ihaleden sonra oyunun kurallarını yeniden belirliyorsa bunda bir neden aramak gerekir...
Nitekim, Tarım Bakanı Mehdi Eker de aynı şeyi yapmış.
Eker, önceki gün telefonda "dört kez yapılmasına rağmen bir türlü sonuçlandırılmayan ihaleyi firmalardan gelen şikayeti de dikkate alarak Bakanlık Teftiş Kurulu' na sevk ettiğini" açıkladı.
İhalenin konusuna gelirsek; adı biraz ilginç:
"Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Afyon Alkoloidleri Fabrikası Vidalı Pres İhalesi..."
İşin özü, haşhaş kapsüllerinin sıkılıp içindeki morfini çıkaracak pres makinelerinin alımı...
TMO Afyonkarahisar'daki fabrikasında kullanmak üzere satın alacağı 6 makine için ilk ihalesini 22 Eylül 2005'te gerçekleştiriyor.

İlk iptal
Kamu İhale Kurumu (KİK) mevzuatına göre açılan bu ihaleye, şartnamedeki kuralları yerine getiren iki firma katılıyor.
İhaleye giren "İvme" firması 1 milyon 243 bin 500 Euro, "Vona" firması ise 2 milyon 269 bin Euro teklif veriyor.
TMO düşük teklif veren "İvme" firmasını eleyip, yüzde 50 fazla fiyat veren "Vona" şirketini kazandırıyor.
"İvme" firmasına elenmesinin gerekçesi olarak da "teknik şartnameye uygun değilsiniz" deniyor.
"İvme" şirketi de şartnamedeki tüm kuralları yerine getirdiğini, buna karşın haksız yere elendiğini ileri sürüp Kamu İhale Kurumu'na (KİK) başvuruyor.
KİK, "İvme" firmasını haklı bulup ihaleyi iptal ediyor, TMO'yu da uyarıyor.

Yeni kurallar
TMO iki yıl sonra 27 Ekim 2007'de ikinci kez ihaleye çıkıyor.
Bu kez şartnameye "Teklif edilen preslerin en az üç farklı yerde asgari son beş yıl kullanıldığına ilişkin belgeler ibraz edilecektir" şartını koyuyor.
"İvme" firması, buna itiraz edip ihaleyi mahkemeye taşıyor...
"Türkiye'de haşhaş sıkılarak morfin üretimi yapan başka bir fabrika olmadığını, bu ihalenin yerli firmaları yok edip, yabancının önünü açacağını, dolayısıyla rekabeti önleyeceğini... İhalenin adrese teslim yapılmak istendiğini" belirtiyor.
Daha mahkeme kararını vermeden TMO, ihaleyi iptal ediyor.
Ancak, ihaleyi yenilemekten de geri durmuyor.
İki ay sonra 10 Aralık 2007 günü bu kez "ihaleyi KİK kapsamı dışında bırakarak" yineliyor.
Ayrıca ihale şartnamesine yeni kurallar ekliyor; daha önceki iki ihalede "iş deneyim belgesi, yapılacak işin yüzde 30'u olmalı" derken, bu ihalede oranı "yüzde 50'ye" çıkarıyor.
Ayrıca ihale şartnamesine, "preslerin haşhaş kapsülü sıkma işinde kullanılacağı" gibi ilginç bir ibare ekliyor.
Üçüncü ihaleye, ilk iki ihaleye girenlerin haricinde bir firma daha katılıyor.
İlk iki ihalede yer alan "İvme" firması 2 milyon 89 bin Euro, yeni giren "Gökberk" firması 2 milyon 269 bin Euro, önceki iki ihalede de bulunan "Vona" firması ise 3 milyon 725 bin Euro öneriyor.
TMO ihaleyi üçüncü kez iptal ediyor...
İlginçtir TMO iptal gerekçesi olarak, yine "teknik şartnameye uyulmadığını" gösteriyor; iş teslim garanti süreleri ve broşürlerin eksikliğinden söz ediyor.

Dördüncü iptal
TMO bıkmıyor, 15 Mart 2008'de aynı iş için dördüncü kez ihaleye çıkıyor.
Bir öncesindeki gibi bu kez de ihaleyi KİK kapsamı dışında tutuyor.
Bu kez ilk üç ihalede bulunan "Vona" firması ihaleye katılmıyor.
İki firma yarışıyor; biri başından beri ihaleleri kazanmasına rağmen bir türlü işi alamayan "İvme", diğeri ise üçüncü ihalede de bulunan "Gökberk" firması.
Dördüncü ihalede de durum değişmiyor, "İvme" firması 2 milyon 189 bin Euro verirken, "Gökberk" firması 2 milyon 575 bin Euro öneriyor.
TMO da dördüncü kez ihale iptaline gidiyor.
Gerekçe olarak, şartnameye yeni eklenen "kasnaklarda güç aktarım elemanı kullanılmayacaktı" ibaresi gösteriliyor.
"İvme" firması, tüm koşulları yerine getireceğini söylüyor.
Durum değişmiyor TMO iptal kararından dönmüyor.

Bürokratlar gitti
Kazandığı ihaleler iptal edilen İvme şirketinin sahibi İlyas Gözübatık, "TMO'da bazı kişiler önceden belirledikleri firmaya ihaleyi kazandırmak için bu yola gitti" iddiasında bulundu ve savcılığa suç duyurusunda bulunduklarını açıkladı.
TMO Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu ise iddiaların dayanaksız olduğunu belirtip, "Şartnamedeki koşulları yerine getiremedikleri için iptaller oldu" dedi.
İhale iptal şartları arasında "Firma tanıtım broşürünü koymamış" ifadelerinin yer aldığını anımsattığımızda ise Kemaloğlu, "Anlıyorum; biz de zaten o ihaleleri yapan bürokrat arkadaşları Bakanlık kadrosuna iade ettik" açıklamasında bulundu.
Bakan Mehdi Eker ise iddiaları ciddi bulduğunu belirtip, "Teftiş Kurulu inceleyip kararını verecek" dedi.
Baştan dedik, işin adı haşhaş preslenmesi olunca ihalenin başı dönmüş.