Biz vergiyi, yol, su, elektrik için vermiyor muyduk?

Çocukluğumuzdan beri öğrendiğimiz şey, ödediğimiz vergilerin 'yol, su, elektrik' olarak döneceğidir. Yolu, suyu bir kenara bırakalım ama elektrik olarak dönmediği kesin gibi! Bir kere 'yeterli yatırım yapılamadı' denilerek bu yıl elektrik kesintileri bekleniyor. Hepimiz, özel sektörün insafa gelip yatırım yapması için neredeyse dua edeceğiz. Hadi bütçenin iki yakası bir araya gelmediği için, bizim elektriğe yatırılacak vergimiz, borçları kapatmayı gitti diyelim. Peki Özelleştirme İdaresi tarafından hazırlanan yasa taslağı ile sokak aydınlatmalarının faturasının da bize kesilmek istenmesine ne demeli ?
Taslak yasalaşırsa her ay mesken aboneleri 1.25 YTL, diğer aboneler ise 3.5 YTL para ödeyecek. 24 milyon konut, 5 milyona yakın da diğer aboneler olduğundan hareketle bu da Türk halkına yaklaşık yıllık 575 milyon YTL'lik bir ek fatura gelecek anlamını taşıyor. Peki, genel aydınlatma ne zamandan beri vatandaşın, ya da sanayicinin görevi? Bildiğiniz gibi belediyeler ben 'park ve bahçelerin aydınlatılması için zaten para ödüyorum, hiçbir aşamasında bulunmadığım sokak aydınlatmasına neden para ödeyeceğim' diye kenara çekildi. İl Özel İdareleri, 'İl sınırları dışında kalan alanların aydınlatması nasıl olur da benim alanıma girer" diyerek sorumluluktan kurtuldu. Şimdi sade bir vatandaş olarak, yani faturanın çıkarılmak istenildiği bireyler olarak bizim de şunları söylememiz lazım:
- Her ay elektrik faturalarında belediyeler için yüzde 5 kesinti yapılıyor. Madem sokak aydınlatmalarının faturasını da ben ödeyeceğim o zaman belediyelere yapılan yüzde 5'lik kesintiden vazgeçilsin. Belediyeler 'Ama biz park ve bahçeleri aydınlatıyoruz' derse; o da onların sorunu. Biz de geceleri parka gitmemeyi tahhaüt ederiz (kim gidebiliyor ki) olur biter.
- Harcadığımız her birim elektrik için faturamıza gelen TRT payı ortadan kaldırılsın. Ya da TRT'nin yönetim kurulunda, (yaptığımız kaynaktan dolayı) vatandaş olarak biz de temsil edilelim.
- Faturalarda var olan yüzde 1'lik enerji fonu da iptal edilsin. Bu fonda toplanan paralar sokak aydınlatmalarına gitmiyorsa, nereye gidiyor, biri çıkıp anlatsın.
Bunlar bir kenara aydınlatma giderlerinin yargıya gideceği kesin. Elektrik Mühendisleri Odası'nın şimdiden hazırlık içinde olduğu ve yasa çıkar çıkmaz harekete geçeceğini biliyoruz . EMO yönetimiden Cengiz Göltaş, "Yaptığımız hesaba göre sokak aydınlatmaları için istenen para harcanan paranın da üzerinde" diyor. Bu çok önemli bir iddia.
2008'de genel aydınlatma için ne kadar elektrik harcanacağını henüz bilmiyoruz. Ama 2006 verilerine göre genel aydınlatma için 33.8 milyon mwh elektrik harcanmış. Bugünkü fiyatlar itibarıyla buradaki tarife 12.3 Ykr. Yani 468 milyon YTL'lik elektrik genel aydınlatma için harcanıyor. Bizden istenen ise yaklaşık 575 milyon YTL. O zaman ya bu yıl sokaklar ışıl ışıl olacak (Çünkü 100 milyon YTL'lik daha fazladan veriyoruz) ya da Göltaş'ın da söylemek istediği gibi, "Nasıl olsa faturayı vatandaşa yıktık, fazla fazla alalım, bir yerleri kapatırız" anlayışı söz konusu.

Elektrik faturalarında tüketim bedelinden çok kesinti kalemi var. TRT payı, enerji fonu, belediye payı, KDV derken genel aydınlatma gideri de faturaya girecek gibi.