Gerçek zammı faturadan mı öğreneceğiz!

Elektrik ve doğalgaza yapılan zamlar, faturaya yansımadan Nasrettin Hoca'nın hikayesi gibi 'doğurdu'. Botaş'ın yeni yılın son günü, son dakikalarda konutlarda yüzde 7.4, sanayide yüzde 6.5 olarak açıkladığı doğalgaz zammı, İstanbul'a gelene kadar yüzde 7.5, Bursa ve Eskişehir'e gidene kadar ise yüzde 8 oldu. Elektrikte ise önceki gün ekonomi sayfalarına yansıdığı gibi durum daha da vahim. Konutlar için yüzde 15, sanayi için yüzde 10 olarak açıklanan zam oranları, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) 'iletim, dağıtım ve perakende satış hizmet bedelleri'ne eklediği enflasyon farkı ile konutta yüzde 19.5'a sanayide yüzde 12'ye ulaştı.
Rakamlar böyle olunca tabii ki sade vatandaş "Bu artış nereden çıktı" diye isyan ediyor. Vatandaş isyanında haklı da. Çünkü bu son süreçte gördük ki siyasilerin ve enerji KİT'lerinin açıkladığı zam oranları 'sanal'mış!
Merak edilen nokta, vatandaşın son halini 'faturadan' görebileceği bu zam oranlarından siyasilerin, bakanların hatta Başbakan'ın haberi var mı? Bu sorunun yanıtı çok önemli.
Ama önce bu zammın nereden geldiğini açıklayalım, sonra neden önemli olduğunu aktarmaya çalışalım.
Ağustos 2006'da EPDK'nın yayınladığı bir tebliğe göre her yıl kasım ayında iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerinin enflasyona göre yeniden belirlenmesi karara bağlandı. Söz konusu tebliğ Eylül 2006'da yürürlüğe girdi. Kasım 2006'ya gelindiğinde aradan sadece 2-3 ay geçtiği için enflasyon ayarlaması yapılmasına gerek görülmedi. Kasım 2007'de ise EPDK, kalemi kâğıdı aldı, söz konusu hizmetler üzerine 17 aylık enflasyon farkını düzenledi. Aralık 2007'nin son günü Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ'nin zamlı tarifeleri gelince de EPDK 17 aylık enflasyon farkını üstüne koydu ve 2 Ocak günkü Resmi Gazete'de yeni tarifenin ne olacağını açıkladı. Bununla birlikte kamuoyu da gerçek rakamla yüzleşti.
Gelelim yukarıdaki sorunun yanıtına. Eğer konutlarda yüzde 15, sanayide yüzde 10 elektriğe zam yapan Bakanlar Kurulu kararına imza atan bakanlar, Başbakan, 1 Ocak 2008 başında iletim, dağıtım ve perakende satış hizmet bedelinde de yüzde 4.5 artış olacağını ve bunun vatandaşın faturasına yansıyacağını biliyorsa, 'zam oranın gerçeğinden düşük göstererek, göz boyamışlardır ki bu vatandaşı yanıltmak demektir.' Faturaların yüzde 19.5 artacağını bile bile, "Yüzde 15 zam yaptık" açıklaması, en iyi ihtimalle gelecek tepkileri hafifletmek olarak algılanabilir.
Diyelim ki EPDK'nın söz konusu tebliğinden Bakanlar Kurulu'nun kararında imzası olanların haberi yoktu. Bu ihtimal daha da kötü. Çünkü böyle bir durumda ekonomiyi yöneten, Türkiye'nin geleceğine yönelik kararlar alan siyasiler, kendi denetimindeki kurumların yönetmeliklerinden, tebliğlerinden habersiz. Yani nereden tutsanız elektrikte son anda ortaya çıkan bu yüzde 4.5'luk fark baş ağrıtır!