Yabancı sermaye geliyor ama bedavaya gelmiyor

Maliye Bakanı Kemal Unakıtan dün düzenlediği basın toplantısında hiç özelleştirme olmasa dahi bu yıl 10 milyar dolarlık yabancı doğrudan sermayenin garantilendiğini, buna karşın Tekel, Telekom ve otoyollar ile enerji özelleştirmelerinin de sırada olduğunu söyledi.
Yabancı doğrudan sermayenin gelmesi hem cari açık hem de Türkiye'ye güvenin sürmesi açısından önemli. Doğrudan yatırım yapılan bir ülkenin bankaları da, şirketleri de kredi alabilir.

Rekor yatırım
Bitişikteki tablodan izlenebileceği gibi, yabancıların Türkiye'de doğrudan yatırımları geçen yıl 21.9 milyar dolarla rekor düzeye vardı. 2006'da 19.9 milyar dolar olan bu yatırımlar son 20 yılda 70.6 milyar dolara ulaştı. Bunun 51.8 milyar doları son üç yılda gerçekleşti. Doğrudan sermaye çekmede son yıllarda ciddi bir artış var.
Pek çok yararına karşılık bu sermaye bedava değil. Sermayenin amacı kâr etmek, bu kârı ülkesine transfer etmek. Geçmiş yıllarda genel eğilim elde edilen kârın yeniden Türkiye'de yatırıma dönüştürülmesi yönündeydi.

Kâr payı transferi de patladı
Bu eğilim değişmese de, yurda gelen sermayenin büyüklüğüne oranla kâr payı dağıtımının transferlerinden doğan ve ödemeler dengesi içinde "Doğrudan yatırım gideri" olarak izlenen kalem de, son yıllarda patlama gösterdi. Doğrudan yatırım giderleri 2007'de ilk kez 2 milyar dolar sınırını aştı ve 2.005 milyon dolara yükseldi. 2006'ya göre de yüzde 69 artış kaydetti. 20 yılda doğrudan yatırım giderlerinin toplamı 9.3 milyar dolar olurken bunun aynı dönemde yapılan 70.6 milyar dolarlık yatırıma oranı yüzde 13.2 düzeyinde gerçekleşti. Son üç yıldaki gider ise toplam giderin yüzde 45'ine ulaştı.

Yerlilerin dışarıda yatırımı
Türkiye'ye gelen doğrudan yatırım karşısında yerli girişimcilerin yurtdışında yatırımları var. Bu yatırımlar da ilk kez 2 milyar dolar sınırını aşarak 2.107 milyon dolar oldu, önceki yıla göre artışı yüzde 125'e çıktı. Son 20 yılda yurtdışında yapılan doğrudan yatırımların tutarı 8.6 milyar dolar. Bu yatırımlar karşılığında elde edilen gelir ise 2.6 milyar dolar. Yatırılan paraya göre elde edilen gelirin oranı yüzde 30. Yani yatırım tutarı düşük, getirisi yüksek. Bu yönden yerlilerin yurtdışındaki yatırımları, yabancıların yurtiçindeki yatırımlarından daha yüksek getiri sağlamış gibi görünüyor. Tabii burada yabancıların elde ettikleri kârı genelde sermayeye ekleyerek yeniden yatırımda kullandıklarını eklemek gerekiyor.

Sermayenin kuralı
Yabancı sermaye stokunun giderek artmasından dolayı ödemeler dengesi içinde bundan sonra doğrudan yatırım giderinin önemli bir kalem oluşturacağı, bunun da cari açığı besleyeceği beklenmeli.
Dışarıdan gelen sermayenin gelecek yıllarda böyle bir faturası olacak. Bu da sermayenin kuralı. Karşılıksız veya bedelsiz hiç bir şey yok.

Sonuç
"Muhallebinin tadı yenince anlaşılır." İngiliz Atasözü