Paranın efendileri

Türk vatandaşlarına ait mevduat hesapları, menkul kıymet yatırım fonları ve hisse senetlerindeki paranın yüzde 40'ına yakınını oluşturan 153,7 milyar YTL, sadece 22 bin 154 hesapta kontrol ediliyor.

Ankara Ticaret Odasının (ATO), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Merkezi Kayıt Kuruluşunun verilerinden yararlanarak yaptığı ''Paranın Efendileri Araştırması''na göre, bankalar ve sermaye piyasası aracı kuruluşlarında toplam 76 milyon 157 bin 937 bin hesap bulunuyor.2007 yılı sonu itibariyle bu hesaplarda gerçek ve tüzel kişilere ait toplam 390 milyar 280 milyon YTL bulunuyor.

Türkiye'deki mevduatların yaklaşık yüzde 40'ı, hisse senetlerinin yüzde 70'i ve menkul kıymet yatırım fonlarının ise yüzde 14'ü, 1 milyon YTL ve üzerinde para bulunan hesaplarda kontrol ediliyor.

MEVDUATIN YÜZDE 39'U 18 BİN HESAPTA

Araştırmaya göre, Türkiye'deki paranın büyük bir bölümü, çok az sayıdaki hesapta toplanıyor.
Bankalarda Türk vatandaşlarına ait 72 milyon 675 bin hesapta, toplam 333,5 milyar YTL bulunuyor. Bu tutarın yüzde 38,7'sini oluşturan 128,9 milyar YTL'lik bölümü, 1 milyon YTL'nin üzerinde para bulunan 18 bin 734 hesapta tutuluyor. Diğer bir ifadeyle mevduatın yüzde 38,7'si toplam hesapların binde 3'ü tarafından kontrol ediliyor.

Milyonerlerin mevduat hesaplarında, hesap başına ortalama 6,9 milyon YTL bulunuyor. Bir kişinin bankalarda birden fazla hesabı bulunabileceği dikkate alındığında 1 milyon YTL'nin üzerinde mevduatı bulunan gerçek veya tüzel kişi sayısının 18 bin 734'ün de altında bir düzeyde bulunduğu tahmin ediliyor.

MEVDUATIN YÜZDE 8,4'Ü 69 MİLYON HESAPTA

Mevduat hesaplarının çok büyük bir bölümündeki para 10 bin YTL'nin altında bulunuyor. 10 bin YTL'nin altında para bulunan 69 milyon 497 bin hesapta toplam 27,9 milyon YTL tutuluyor. Buna göre, mevduat hesaplarının yüzde 95,6'sının toplam mevduat içindeki payı yüzde 8,4'te kalıyor.

Mevduatın yüzde 17,3'ü, 10 bin-50 bin YTL arasında mevduat bulunan 2 milyon 336 bin hesapta bulunuyor. Bu mevduat dilimindeki hesaplarda toplam 75 milyar 578 milyon YTL kontrol ediliyor. Mevduatın yüzde 21,9'unun bulunduğu 50 bin-250 bin YTL arası mevduat bulunan 680 bin 810 hesapta 73 milyar 73 milyon YTL tutuluyor. Mevduatın yüzde 13,8'inin tutulduğu 250 bin-1 milyon YTL arasında para bulunan 92 bin 219 hesapta ise toplam 45 milyar 952 milyon YTL bulunuyor.

BORSADA ASLAN PAYI 2 BİN 123 KİŞİYE AİT

2007 sonu itibariyle yüzde 72,4'ü yabancı yatırımcıların elinde bulunan İMKB'de payı yüzde 27,6 düzeyinde bulunan Türk yatırımcıların portföyünün değeri ise 31,1 milyar YTL düzeyinde bulunuyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun verilerine göre toplam 933 bin 361 Türk yatırımcının hisse senedi hesabı bulunuyor.

''Sermayenin tabana yayılmasının'' en önemli araçlarından biri olduğu ileri sürülen Borsa'daki hisse senetlerinin dağılımı ise mevduata göre çok daha ''adaletsiz'' bir görünüm sergiliyor.

Türk yatırımcıların sahip olduğu hisse senetleri portföyünün yüzde 68,3'ünü oluşturan büyük bölümü 1 milyon YTL ve üzerinde parası bulunan 2 bin 123 yatırımcı tarafından kontrol ediliyor. Bu hesaplardaki para ise 2007 sonu itibariyle 21 milyar 251 bin YTL olarak hesaplanıyor. Yatırımcı başına ortalama 10 milyon YTL'lik bir portföy düşüyor.

Yerli yatırımcıların yüzde 84,3'ünün portföyünün değeri 10 bin YTL'nin altında bulunuyor. Bu dilimdeki toplam 786 bin 366 yerli yatırımcının sahip olduğu hisse senetlerinin toplam değeri 901 milyon YTL'de kalıyor.Türk yatırımcılara ait hisse senetlerinin yüzde 7,4'ünü oluşturan 2,3 milyar YTL'lik kısmı ise 10 bin-50 bin YTL arasında bir portföye sahip bulunan 103 bin 649 yatırımcıya ait bulunuyor. Bu dilimdeki yatırımcılar toplam Türk yatırımcıların yüzde 11,1'ini oluşturuyor.

Yerli yatırımcıların yüzde 3,7'si ise 50 bin-250 bin YTL arasında bir portföy yönetiyor. Bu dilimdeki 34 bin 323 yatırımcının hisse senetlerinin toplam değeri ise 3,5 milyar YTL'yi buluyor. Söz konusu yatırımcılar, yerli yatırımcıların sahip olduğu hisse senetlerinin yüzde 11,3'ünü kontrol ediyorlar.

Borsada 250 bin-1 milyon YTL arasında portföyü bulunan yerli yatırımcıların sayısı ise 6 bin 900'de kalıyor.

Türk yatırımcıların yüzde 0,7'sini oluşturan bu gruptaki yatırımcıların hisse senetlerinin toplam değeri ise 3,1 milyar YTL. Türk yatırımcılara ait hisse senetlerinin yüzde 10,1'i bu yatırımcıların elinde bulunuyor.

BORSADA YABANCI PAYI

Borsadaki hisselerin yüzde 72,4'ünü ise sayıları 6 bin 686'yı bulan yabancı yatırımcı tarafından kontrol ediliyor.

Yabancı yatırımcıların 4 bin 774'ünün 301 milyon YTL'yle nispeten düşük tutarda bir portföyü bulunmasına rağmen 1 milyon YTL'nin üzerinde bir portföy yöneten bin 912 yabancı yatırımcının toplam 81,3 milyar YTL'lik dev bir hisse senedi varlığı bulunuyor. Söz konusu tutar İMKB'deki hisse senetlerinin yüzde 72,1'ini oluşturuyor.

1 milyon YTL'nin üzerinde bir portföyü bulunan 4 bin 35 Türk ve yabancı yatırımcı toplam 102,6 milyar YTL ile borsanın yüzde 91'ini kontrol ediyor.

YATIRIM FONLARI, BİR AVUÇ YATIRIMCININ ELİNDE

Araştırmaya göre, Türkiye'de yerli yatırımcıların ilgi gösterdiği bir diğer önemli yatırım aracı ise menkul kıymet yatırım fonları.Sayısı 313'ü bulan yatırım fonlarına, 2 milyon 567 bin yerli, 17 bin de yabancı yatırımcı yatırım yaptı.

Yatırım fonlarının 25,6 milyar YTL'si bulunurken, yabancıların yatırım fonlarındaki para ise 263 milyon YTL ile nispeten düşük düzeyde kalıyor.Yerli yatırımcıların yatırım fonlarına yaptığı yatırımların da önemli bir kısmını sayıları bin 297'de kalan bir avuç yatırımcı kontrol ediyor.1 milyon YTL'nin üzerinde portföyü bulunan söz konusu bin 297 yatırımcı, yatırım fonlarının toplam portföyünün yüzde 13,8'ini oluşturan 3,5 milyar YTL'lik kısmını kontrol ediyorlar.

Portföyünün değeri 10 bin YTL'den az olan 2 milyon 129 bin yerli yatırımcı (yatırımcıların yüzde 83,5'i) yatırım fonlarının yüzde 15,8'sini, portföyünün değeri 10 bin-50 bin YTL arasında olan 335 bin 432 yerli yatırımcı (yatırımcıların yüzde 13,2'si) yatırım fonlarının yüzde 27,5'ini, portföyünün değeri 50 bin-250 bin YTL arasında olan 74 bin 379 yatırımcı (tüm yatırımcıların yüzde 2,9'u) yatırım fonlarının yüzde 28'ini kontrol ediyor. 250 bin-1 milyon YTL arasında portföyü bulunan 8 bin 895 yerli yatırımcı ise (tüm yatırımcıların yüzde 0,3'ü) yatırım fonlarındaki paranın yüzde 14,9'una sahip bulunuyor.

PARANIN DAĞILIMI

Araştırmanın sonuçlarına göre, gerçek ve tüzel kişi Türk vatandaşlarına ait mevduat ile yatırım fonları ve hisse senedi hesaplarında toplam 390,3 milyar YTL bulunuyor.

Söz konusu paranın yüzde 39,4'ü 1 milyon YTL'nin üzerinde mevduat, hisse senedi ve yatırım fonu katılma belgesi bulunan hesaplarda toplanmış durumda. Sayısı 22 bin 154 olan ''YTL milyonerleri''ne ait bu hesaplarda toplam 153,7 milyar YTL bulunuyor.

ATO BAŞKANI AYGÜN

Araştırmaya ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, rakamların, Türkiye'de tasarrufların adaletsiz dağılımını gözler önüne serdiğini belirterek, ''Faizi de dövizi de borsayı da bir avuç yerli ve yabancı kontrol ediyor'' dedi.

Bazı çevrelerin borsanın iyi gittiği dönemlerde Türkiye ekonomisinin de iyi gittiği yönünde bir yanılsama içinde olduğunu ifade eden Aygün, borsanın iyi gitmesinin, ekonominin de iyi gittiği anlamına gelmediğini kaydetti.

(AA)