Seçimi okumak-3: CHP

2007 seçimlerinden sonra CHP dediğimizde hem olan hem de olmayan bir partiden söz ediyoruz. Sorun da buradan kaynaklanıyor. Karşımızda yüzde 21 oy, 7 milyondan fazla oy almış bir parti var. Bu bir olgu. Ne var ki, bu partinin ve bu oyun CHP'nin savunduğu üzere soldan geldiğini düşünmek ve kabul etmek çok zor. Kuşkusuz ona oy veren seçmenin önemli bir bölümü de kendini solda görüyor. Bu durumu ve genel olarak CHP gerçeğini irdelemek istiyorum. Çünkü bazı göstergeler tek kelimeyle vahim!
1. CHP Anadolu'da daha önce oy aldığı bütün kentlerde seçimi kaybetti. Burada bir düzeltme yapalım: CHP seçimi kazandığını, oyunu çoğalttığını iddia ediyor. Gerçek değil. Karşılaştırdığımızda 1999 seçimlerinde CHP+DSP'nin oyu 9 milyon 650 bindir. Bu seçimde iki parti birleşmiştir. CHP 7 milyon 200 bin oy almıştır. Net kaybı 2 buçuk milyon oydur. Bu seçimde ilk kez oy kullanan 2 milyon 400 bin kişiyi söz konusu dahi etmiyoruz . Evvelden kıyı şeridinin, Trakya, Ege ve Akdeniz'in partisiydi. Şimdi, o şeritteki bazı şehirlerden yoksun ama gene o bölgenin siyasal organı.
2. CHP'ye oy veren kitle, gelir dağılımı açısından ilginç bir yapıya sahip. Bu durumu anlamak için AKP ile mukayeseli olarak verelim. İlk rakamlar yüzde olarak CHP'yi, ikinciler AKP'yi gösterecek.
En yoksul dilimde 4.4/11.5; alt orta sınıfta 33.7/50.5; orta sınıfta 35.5/28; alt zengin sınıfta 21/9; en zengin sınıfta 5/1. Durum açık; yukarı doğru gittikçe büyüyen bir CHP, küçülen bir AKP var. Sol parti böyle mi olmalıdır?
3. Peki bu insanların CHP'ye oy verme nedeni neydi? Partinin siyasal ideolojisini nasıl konumlayıp perçinlediğini gösterecek bu sorunun yanıtına göre CHP'ye oy veren seçmenin yüzde 65'i oylarını 'cumhuriyet ve laiklik için' bu partiye atmış. (AKP seçmeninin yüzde 76'sı iyi hizmet yaptığı için, MHP seçmeninin yüzde 60'ı terörün çözümü için o partilere oy kullanmış.)
4. Son unsur, çok tartışılan hem önemli hem önemsiz olan Baykal unsuru. Erdoğan faktörü AKP seçmeninin yüzde 42'si için etkiliyken bu oran Baykal söz konusu olduğunda yüzde 12 (Bahçeli yüzde 21).

Hangi CHP?
Bu dört sonuç CHP gerçeğini açıklamaya yeter. Şimdi biraz tartışalım.
1. CHP sol bir parti değildir. CHP tarih içinde, ilk ortaya çıktıkları dönemde 'solda' görülmesi gereken, görülebilecek değerleri bugün konjonktürel olarak hiç ilişkisi yokken solla suni biçimde özdeşleştiren bir partidir. 'Cumhuriyet ve laiklik' sosyo-kültürel hatta politiko-kültürel değerler olarak elbette önemlidir. Fakat solun bu kavramlarla bütünleştirilmesi ancak dışa kapalı, içe dönük bir sonuç doğurur. CHP, sol kavramları ne klasik anlamlarıyla öne çıkarmıştır ne de onların kazandığı yeni anlamların farkındadır. 2002 sonrasında siyaseti kutuplaştırmanın yolunu aramış, bunu bulmuş, uygulamış ama bu tavır onu hapseden bir sonuç üretmiştir.
2. CHP epistemolojik (zihinsel) olarak kendi kökenleriyle bağlıdır. Bunu bir övünme vesilesi yapmaktadır. Fakat aynı kökensel tepkinin onu bürokratikparamiliter bir parti konumunda muhafaza ettiğini görmezden gelmektedir. CHP giderek demokratik bir pozisyonu yitirmektedir.
3. 1991 sonrasında toplumda türemiş yeni sosyolojileri ve onların ürettiği yeni talepleri algılayamamıştır. Toplumda kendisini gösteren tüm yeni beklentileri ve arayışları, geriye dönüşlü-bakışlı (retrospektif) referanslar vererek tepkiyle karşılamıştır.
4. Nihayet şu: Türkiye'de muhafazakarlık iki anlama sahiptir. Birisi kültüreldir. AKP kendisini bu nedenle 'muhafazakar' diye nitelendirmektedir. Buna mukabil genel olarak toplumsal sosyal dönüşümlerle paralel gitmeyen, ona direnen hareket fiili olarak muhafazakarlaşır. Türkiye bu türden bir toplumdur, CHP de onu algılayamadığı, algıladığını sandığında da zıtlaştığı için fiili muhafazakar bir partidir.
Bu sonuca ve olgulara göre sayıca azlığına rağmen önümüzdeki dönemde parlamentoda muhalefet partisi olarak MHP tezahür edecektir. CHP'nin yenilgisi solun yenilgisi değildir; olamaz da. Kaldı ki, Türkiye'nin yeni bir sol harekete duyduğu ihtiyaç ise hayatidir. Perşembe günü bu konuya değineceğim.