IMF Türkiye ile 6'ncı gözden geçirmeyi onayladı

Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yürütülmekte olan Stand-By Düzenlemesi'nin Altıncı Gözden Geçirmesi, IMF İcra Direktörleri Kurulu tarafından bugün görüşülerek onaylandı.

Altıncı Gözden Geçirme'nin tamamlanmasıyla 749.5 milyon SDR (yaklaşık 1 milyar 135 milyon 300 bin dolar) tutarındaki kredi dilimi serbest bırakıldı.

Hazine Müsteşarlığı, onay ile birlikte, Devlet Bakanı Ali Babacan ve Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz imzasıyla, IMF Başkanı Rodrigo de Rato'ya 1 Mayıs tarihinde gönderilen Altıncı Gözden Geçirmeye İlişkin niyat Mektubu'nu açıkladı.

Ekonominin temel yapısı ve bilançoların son yıllarda önemli ölçüde güçlendiği ve böylece ekonominin, negatif şoklara karşı çok daha dayanıklı hale geldiği belirtilen mektupta, "Son siyasi belirsizlik finansal piyasa oynaklığı riskini artırmış olsa da, güçlü politikaların sürdürülmesi konusundaki taahhüdümüz muhafaza edilmektedir" denildi.

Enflasyonrda yılsonu hedefinin aşıldığı vurgulanan mektupta, büyük ölçüde öngörülenin üzerinde gerçekleşen yatırım harcamaları nedeniyle faiz-dışı harcamalara ilişkin üst sınırın da tutturulamadığı ifade edildi. Mektupta, "Henüz elde veri olmamakla birlikte Nisan 2007 sonuna ilişkin ayarlanmış faiz-dışı fazla, harcama ve sosyal güvenlik dengesine ilişkin hedeflerin temel itibariyle beklenenin altındaki gelirler ve öne alınan bazı harcamalar nedeniyle tutturulamamış olduğu tahmin edilmektedir" denildi.

ELEKTRİK ZAMMI

Maktu vergiler ile KİT fiyatlarına ilişkin sürekli yapısal kriter olan KİT fiyat ayarlamalarının program varsayımlarının gerisinde kaldığından yerine getirilemediği de itiraf edilen mektupta, Gelir Vergisi reformuna ilişkin yasal düzenlemenin, kanunda yer alması öngörülen unsurlardan birisi hariç olmak TBMM'de 1 Mart 2007 tarihinde kabul edildiği, Şubat 2007 sonu hedefinde çok az bir süre farkıyla gecikme olduğu anlatıldı.

Sosyal Güvenlik Refonrmu'nun Anayasa Mahkemesi kararı nedeniyle uygulanamaz hale geldiği kaydedilen mektupta, Halk Bankası özelleştirmesi ilişkin sözün yerine getirildiği ifade edildi.

Gelir Vergisi reformunda gecikme ve çapraz kontrole ilişkin düzenlemenin yapılamamasının kabul edilmesi istenen mektupta, sözkonusu düzenlemenin daha sonra yapılacağı sözü verildi.

NİSAN KRİTERLERİ DE TUTMADI

İlgili veriler henüz elde olmadığından dış borca ilişkin nisan sonu performans kriterinin uygulanmaması talep edilen mektupta, "Alınmakta olan telafi edici tedbirler ışığında Nisan sonuna ilişkin konsolide kamu sektörü faiz-dışı fazlası, KİT'ler hariç konsolide kamu sektörü faiz dışı fazlası, merkezi yönetim ve sosyal güvenlik kuruluşlarının faiz dışı harcamaları ve sosyal güvenlik kuruluşlarının dengesine yönelik performans kriterlerinin de uygulanmaması talep edilmekte olup, bu hedeflerin tutturulamamış olduğu tahmin edilmektedir" denildi.

2006 yılında gözlenen yüzde 6'lık büyümenin, yüksek faiz oranları ve yavaşlayan kredi genişlemesinin iç talebi daraltmasıyla, önceki yıllarda sağlanan yüzde 7.5'lik ortalamanın altında kaldığı belirtilen mektupta, "İstikrarlı ekonomik koşullar, tedricen düşen enflasyon ve dış sektörün daha güçlü katkısıyla, 2007 yılında büyümenin yüzde 5 oranında gerçekleşmesi beklenmektedir" öngörüsünde bulunuldu.

CARİ AÇIK GERİLEYECEK

2007 yılında cari işlemler açığının GSMH'nin yüzde 7.25'ine gerilemesinin beklendiği vurgulanan mektupta, "Dış finansman görünümü elverişli seyrini sürdürmekte olup, özel sektördeki yoğun birleşme ve satın alım faaliyetlerinin etkisiyle devam etmekte olan yüksek düzeydeki doğrudan yabancı yatırımların, cari işlemler açığının yarısını finanse etmesi beklenmektedir. Cari işlemler ve finans hesaplarındaki gelişmelerin yakından takip edilmesine devam edilecek ve gerektiği takdirde, politika ayarlamaları yapılacaktır" denildi.

Enflasyonun yüzde 4'lük hedefe düşürülmesi yönündeki kararlılığın sürdüğü bildirilen mektupta, mektedir. Emtia fiyatları ve döviz kuru şokları, geçtiğimiz yıl enflasyonun, yıllık enflasyon oranlarının yılın ikinci çeyreğinden itibaren hissedilebilir derecede gerileyerek, 2007 yılı boyunca hedefe tedricen yakınsamasının beklendiği belirtilirken, şu ifadelere yer verildi:

SIKI DURUŞ SÖZÜ

"Ancak, hizmet sektörü enflasyonundaki katılık, işlenmemiş gıda fiyatlarına ilişkin şoklar ve enflasyon beklentilerindeki gerilemenin yavaş olması halen
enflasyonun düşürülmesi sürecinde karşılaşılan zorluklardır. Dolayısıyla, önümüzdeki dönemde para politikasında sıkı duruş korunacak; bir başka ifadeyle para politikası, enflasyon görünümüne ilişkin olumsuz gelişmelere -olumlulara kıyasla - daha duyarlı olacaktır. Bu yaklaşım, orta vadeli enflasyon hedefini yakalama yönündeki kararlılığımızı göstermektedir."

DÖVİZDE AŞIRI OYNAKLIĞA MÜDAHALE EDİLECEK

Uluslararası rezervlerin ihtiyati gerekçelerle artırılmasının programın temel hedeflerinden birisi olmaya devam ettiği vurgulanan mektupta, "Bu çerçevede, günlük döviz alım ihalelerini sürdürme kararlılığımız devam etmekte olup, bu ihalelerde günlük minimum alım miktarı 15 milyon ABD doları olarak sabitlenmiş ve bankalara, 30 milyon ABD dolarına kadar ilave satım yapabilme opsiyonu tanınmıştır. Ancak olağanüstü koşullarda ihalelerin geçici bir süreyle durdurulması söz konusu olabilecektir. Piyasa koşullarının elverişli olması halinde, rezerv birikiminin hızlandırılması amacıyla günlük ihale miktarları artırılabilecektir. Ayrıca, döviz kurundaki aşırı oynaklığı engellemek için ihtiyari müdahale seçeneği saklı tutulacaktır" denildi.

KİT ÜRÜNLERİNE ZAM YAPILACAĞI SÖZÜ VERİLDİ

Altıncı Gözden Geçirmeye İlişkin Niyet Mektubu'nda, IMF'nin istediği tedbirler çerçevesinde enerji (elektrik) dahil olmak üzere KİT ürünlerine zam yapılacağı sözü verildi.

Son dönemde program hedefleri aşılmış olmakla birlikte, ileriye yönelik olarak, ihtiyatlı bütçe politikalarının yürütülmesi konusundaki kararlılığın sürdüğü belirtilen mektupta, şöyle denildi:

"Yüksek faiz dışı fazla hedefine, özellikle harcamaların sıkı denetim altında tutulması suretiyle ulaşılması; enflasyonun düşmesine ve borç yükünün daha da azaltılmasına katkıda bulunacaktır. Böylece gelecekte, istihdam ve finansal işlemler üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesine yönelik reformların uygulanması için gerekli mali alan yaratılmış olacaktır."

SAĞLIK HARCAMALARI SAPMASI

Geçen yıl, faiz dışı harcamaların, planlananın üzerinde gerçekleşen yatırım ve beklenenden daha hızlı artış gösteren sağlık harcamaları gibi etkenler nedeniyle, programlanan seviyenin üzerinde gerçekleştiği kabul edilen mektupta, "Programda öngörüldüğü üzere, 2006 yılı Aralık ayı sonu itibariyle harcamalarda görülen sapmalar (GSMH'nin yüzde 0.3'ü düzeyinde) 2007 yılında telafi edilecektir" denildi.

Bölgesel teşvik programının kapsamının genişletilmesi, geçici kamu işçilerinin daimi statüye alınması ve emekli aylıklarına beklenenin üzerinde artış yapılması gibi birtakım düzenlemeler için de harcama planlarında telafi edici nitelikte ayarlamalar yapılması gerektiği anlatılan mektupta, bu amaca yönelik olarak, şu tedbirlerin yürürlüğe konulduğu açıklandı:

YATIRIM HARCAMALARI KESİLDİ

-Maliye Bakanlığı, düşük öncelikli cari ve yatırım harcamaları ile transferlerde, GSMH'nin yüzde 0.6'sı oranında blokaj yaptı. Blokaja konu harcamaların önemli bir bölümünü, 2007 yılının ilk yarısında gerçekleştirilmesi öngörülen kalemler oluşturdu.

-KİT sisteminin 2007 yılı toplam faiz dışı fazla hedefine programlanandan daha zayıf katkısının telafi edilmesi amacıyla, KİT'lerin yatırım harcamalarında GSMH'nin yüzde 0.1'i oranında kesintiye gidilmiş ve ayrıca, belitilen blokaj kapsamında, merkezi yönetimin bazı harcamalarında blokaj yapıldı.

SAĞLIKTA KEMER SIKILIYOR

-Sağlık harcamalarındaki gelişmelerin, bu yılın bütçe hedeflerine erişilmesi açısından bir sorun teşkil etmemesi için çeşitli önlemler yürürlüğe konuldu. Özellikle, telafi edici adımların zamanında atılabilmesini teminen, harcamaların (hem tahakkuk, hem de nakit bazında) takibi sıkılaştırıldı. Ayrıca, 2007 yılının ikinci çeyreğinden itibaren, her hastane için üçer aylık bütçe hedefleri belirlenmesi, hastane faturalarının denetimi ve ödenmesine ilişkin gerekli hukuki çerçevenin tesis edilerek, hastanelerin bütçeleri çerçevesinde kalmasının temin edilmesi ve bu yılki ek ödemelerin 2006 seviyesinde tutulması suretiyle devlet hastanelerince yapılan harcamalar üzerindeki kontrol daha da güçlendirildi. Devlet hastanelerine yönelik tüm birikmiş yükümlülükler, 2007 yılı Mart ayı sonu itibariyle çözümlenirken, herhangi bir bakiye yükümlülük kalmadı.

-Ayrıca, maktu vergilerin ve KİT ürünlerinin fiyatlarının -enerji fiyatları dahil- program varsayımları ile uyumlu olması sağlanacak.

GEREKİRSE TEDBİRLER ARTIRILACAK

Alınacak bu tedbirlerle, yılın kalan dönemindeki harcamaların program hedeflerinin altında kalmasının beklenmekte olduğu belirtilen mektupta, böylece, 2007 yılında faiz dışı fazlanın GSMH'nin yüzde 6.7'sine ulaşmasının mümkün olabileceği ifade edildi. Mektupta, "İhtiyaç duyulması halinde, kamu maliyesine ilişkin hedeflerin tutturulabilmesi amacıyla ilave tedbirler alınacaktır" sözü de verildi.

Sağlık hizmetlerinde, kaliteden taviz vermeksizin orta vadede verimlilik artışları sağlanabilmesini teminen; hastane hizmetleri, sağlık hizmetlerine ücretsiz erişim koşulları ve ilaç kullanımı gibi alanlarda bilgi-işlem kontrol mekanizmalarının geliştirilmesine yönelik tedbirler alındığı anlatılan mektupta, şöyle denildi:

SAĞLIKTA SIKI KONTROL

"Ayrıca, yatan hastalara yönelik ilaç ve tıbbi cihaz alımlarında; hastanelerin sözleşmeler üzerinde müşterek müzakere yürüterek, tasarruf sağlayabilmelerine imkan verecek yeni satın alım usulleri uygulamaya konulacaktır. Verimliliği arttırmak amacıyla, ayakta tedavi hizmetlerinden birinci, ikinci ve üçüncü basamaklarda farklılaştırılmış oranlarda katkı payı alınmasını öngören düzenlemeler sosyal güvenlik reformuna dahil edilecektir. Aile hekimliği uygulaması, 2007 yılı sonuna kadar 22 ile genişletilecektir. Sağlık harcamalarının program hedeflerini aşması halinde, bütçenin diğer kalemlerinde telafi edici harcama kesintilerine gidilecektir."

KAMUDA İSTİHDAM KISITLAMASI

Kamu mali hedeflerini desteklemek üzere, devlet memuriyetinden ayrılanların en fazla yüzde 50'si kadar ve kamu iktisadi teşebbüslerinden ayrılanların en fazla yüzde 10'u kadar yeni eleman istihdam edilmeye devam edileceği kaydedilen Niyet Mektubu'nda, şu sözler verildi:

"Vergi tabanının daralmasına yol açan yeni girişim veya sektörel vergi indirimlerinden kaçınılacak ve KDV'nin yapısını bozacak indirim ve istisna uygulamalarına gidilmeyecektir. Ayrıca, kamu ücret rejiminin daha rasyonel bir yapıya kavuşturulmasını hedefleyen geniş kapsamlı bir kamu istihdamı reform çalışmasının 2008 yılı başlarında uygulamaya konulması
beklenmektedir."

SOSYAL GÜVENLİK TAAHHÜDÜ

Anayasa Mahkemesi'nin Sosyal Güvenlik Reformu iptaline değinilen mektupta, bu nedenle ertelemeye gidildiği kaydedildi. Mektupta şöyle denildi:

"Ancak, sosyal güvenlik sisteminin uzun vadeli sürdürülebilirliğini temin etmek amacıyla hem Mahkemenin görüşlerini dikkate alacak, hem de reformun getireceği katkıları mümkün olan azami oranda muhafaza edecek yeni bir düzenlenme hazırlanması konusundaki güçlü kararlılığımız sürmektedir. Bu önemli reform üzerinde mümkün olan en geniş kapsamlı mutabakatın sağlanabilmesi amacıyla, reformun temel ilkelerini ve yeni emeklilik parametrelerine ilişkin alternatifleri açıklayan bir beyaz kitap kısa bir süre içerisinde yayımlanacaktır. Değişiklikleri içeren yasa tasarısının, yeni yasama döneminin başlamasından hemen sonra TBMM'ye sunulması ve sunulduktan sonra altı ay içerisinde uygulamaya geçirilmesi amaçlanmaktadır. Yeni yasanın yürürlüğe girmesi öncesindeki dönemde, memur emekli maaş artışlarının yeni kanunda öngörülen endeksleme oranlarıyla uyumlu olması sağlanacaktır."

ÖZEL SEKTÖR ÇALIŞAN MAAŞINI BANKMAYA YATIRACAK

Sosyal güvenlik prim tahsilatının iyileştirilmesi amacıyla büyük işverenlerin, çalışanlarının maaşlarını banka hesapları aracılığıyla ödemesini gerekli kılacak yasal çerçevenin 2007 yılı Haziran sonuna kadar tamamlanacağı bildirilen mektupta, tahsilat sisteminde de değişikliğe gideleceği belirtildi.

ELEKTRİKTE ÖZELLEŞTİRME 2008'E KALDI

KİT'lerin verimliliklerini ve mali performanslarını artırma yönündeki kararlılığın sürdüğü ifafe edilen mektupta, şunlar kaydedildi:

"Girdi maliyetlerinin artması ve fatura tahsilatına ilişkin sorunlar nedeniyle söz konusu şirketlerden bazılarının mali durumunda zayıflama gözlenmiştir. Elektrik sektöründe, bölgesel dağıtım şirketlerinin - ve ardından üretim şirketlerinin - özelleştirilmesine yönelik stratejimiz bu sorunlara en iyi ve en kalıcı çözümü sunmaktadır. Söz konusu sürecin, 2008 yılı içerisinde ilk üç dağıtım şirketinin özelleştirilmesi ile başlatılarak ilerletilmesi planlanmaktadır. Bu sürecin desteklenmesi ve KİT'lerin finansman durumunun güvence altına alınması amacıyla, maliyetlerin tam ve sürekli bir şekilde karşılanması yolları değerlendirilmekte olup, bu doğrultuda gerekli tedbirler alınacaktır."

BOTAŞ İÇİN TAHSİLAT SÖZÜ

İsim vermeden BOTAŞ başta olmak üzere enerji KİT'lerinin alacak sorununa da açıklık getirilen mektupta, "Aynı zamanda, kamu kurumlarının borçlarının hızlı bir şekilde çözüme kavuşturulması için sıkı talimatlar yayımlanmıştır. Ayrıca, bir sonraki gözden geçirmeye kadar söz konusu şirketlerin yerel yönetimlerden alacaklarının tahsilinin iyileştirilmesi ve bu tür kamu hizmetlerinden yararlanan diğer kullanıcılar için ön ödeme yükümlülüklerinin genişletilmesi amaçlanmaktadır" denildi.

TMSF YIL SONUNDA MEVDUAT SİGORTACILIĞINA DÖNECEK

Altıncı Gözden Geçirmeye İlişkin Niyet Mektubu'nda, TMSF'nin yıl sonuna kadar elindeki varlıkları satacağı ve mevduat sigortacılığına döneceği sözü verildi.

Kamu bankalarının özelleştirilmesine yönelik kararlılığın sürdüğü belirtilen mektupta, Halkbank halka arzsına işaret edilerek, "Halkbank tecrübesi ışığında, Ziraat Bankası için bir strateji belirlenmesine yönelik kararlılığımız da devam etmektedir" denildi.

Mortgage düzenlemesinin finansal piyasalar için bir dönüm noktası olduğu belirtilen mektupta, ikincil mevzuata ilişkin çalışmaların Haziran 2007 sonuna kadar yayımlanacağı ifade edildi.

Bankacılık sistemi için güçlü bir düzenleme ve denetleme çerçevesinin sürdürülmesine yönelik kararlılığın sürdüğü ifade edilen mektupta, son dönemde gerçekleştirilen Finansal Sektör Değerlendirme Programı?nda (FSAP) elde edilen sonuçlar ışığında, Sigortacılık Kanununun Haziran 2007 sonuna kadar TBMM?den geçmesinin amaçlandığı bildirildi.

TMSF VARLIKLARI YIL SONUNA KADAR ELDEN ÇIKACAK

TMSF tarafından devralınan bankalardan kalan varlıkların planlandığı gibi 2007 sonunda elden çıkmış olacağı belirtilen mektupta, "Böylece, TMSF?nin mevduat sigorta kuruluşu olarak sadece mevduat sigortası görevine odaklanmasına imkan tanınacaktır. Bu noktada Hazine Müsteşarlığı, daha önceki banka yeniden yapılandırmalarından kaynaklanan alacaklarını çözüme kavuşturacaktır" denildi.

Yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik olarak sürdürülen çalışmaların, 2006 yılında önceki beş yılın toplamını aşan 20 milyar dolar tutarındaki rekor düzeyde doğrudan yabancı yatırım geliri ile karşılığını aldığı vurgulanan mektupta, şu öngörülerde bulunuldu:

TEKEL ÖZELLEŞTİRMESİ DE ERTELENDİ

"Doğrudan yabancı yatırımların bu yıl da bankacılık ve diğer sektörlerde halen devam etmekte olan birleşme ve satın almalar ve iletişim, enerji, imalat ve emlak sektörleri de dahil olmak üzere birçok sektördeki yatırımların etkisiyle, geçen yıl kadar yüksek bir seviyede gerçekleşmesi beklenmektedir. Elektrik üretim ve dağıtım şirketleri, Tekel tütün birimi ve kamu payı bulunan diğer bazı şirketlerin özelleştirilmesinde gecikmeler olmasına rağmen, söz konusu şirketlerin ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı portföyünde bulunan diğer kuruluşların 2007-2009 sürecinde tümüyle özelleştirilmesi hususundaki kararlılığımız devam etmekte olup gerekli hazırlık çalışmalarımız sürmektedir."

İSTİHDAM PAKETİ HAZIRLANIYOR

Yeni bir Ticaret Kanunu çıkarılmasının amaçlandığı ifade edilen mektupta, kayıtlı istihdam üzerindeki mali ve mali olmayan yükleri azaltacak bir reform paketinin hazırlandığı bildirildi.

Niyet Mektubu'nda daha önceki sözlere atıfta bulunularak, kamu kesimi alacaklarına af getirilmeyeceği taahhüdünde de bulunuldu.