  |
|
Hiperaktivite artık bir ayda tedavi ediliyor
Sadece çocuklarda görüldüğü zannedilen hiperaktivitenin aslında yetişkinlerde de hayli yaygın olduğu anlaşıldı. Ama artık bu sorun ilaçlı tedaviyle kısa sürede çözülüyor, kişi 'normalleşebiliyor'.
Çocuğunuzun yaramaz mı, yoksa hasta mı olduğuna bir türlü karar veremiyorsanız, Toronto Üniversitesi Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atilla Turgay'ın verdiği bilgileri dikkatle okuyun.
* Dikkat eksikliği ve hiperaktivite çocuklukta mı başlar?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite kalıtsal olarak nesilden nesile geçer. Yüzde 95'i kalıtımla anne babadan çocuğa geçer. Anne veya babada dikkat eksikliği varsa, çocukların üçte birinde bu sorun ortaya çıkar. Eğer hem annede hem babada varsa iki çocuktan birinde olur. Çocukların yüzde 8'inde, gençlerin yüzde 6'sında ve erişkinlerin yüzde n'ünde bu rahatsızlık vardır. Şizofreninin dört katı fazla görülüyor. Hastaların yüzde 5'inde beyin travmalarına yani kazalara, kurşun zehirlenmelerine veya menenjite bağlı olarak görülebilir. Sonradan oluşan hiperaktivite de olabilir. Ancak asıl hastalık doğuştandır. İyi tedavi edilirse çok iyi sonuç alınabilir.
* İnsanlar bu hastalıkla hayatlarını sürdürebilir mi?
Sürdürebilirler, tedaviyle düzelebilirler ve hatta iyi tedavi görürlerse normalleşebilirler. Hastaların yarısında 'normalleşme' dediğimiz, normalden farklı olmayan düzelme görülebiliyor. Yüzde 30'unda belirgin düzelmeler olur. Geri kalan yüzde 10'unda az düzelmeler var. Yüzde 10'unda ise ilaçlı tedaviye karşın pek değişme olmayabiliyor. Onları henüz tedavi etmeyi bilmiyoruz. Düzelmeler tedaviye başlandıktan sonra ilk iki ayda hemen etkisini gösteriyor.
* Tedavi ertelenirse neler yaşanır?
Tedavi olmazlarsa yaşamda başarısızlık, bizim ikincil dediğimiz daha sonradan ortaya çıkan ruhsal sorunlar ortaya çıkar. Hastaların ancak beşte birinde yalnızca dikkat eksikliği var. Beşte dördünde ise başka sorunlar bir aradadır. Yetişkinlerde de çocukta en sık görülen bozukluklar; karşıt gelme, karşıt olma bozukluğudur. Bunun da en önemli özelliği; büyüklere saygısızlık, söyleneni dinlememe, kolay kızmak, başkalarını kızdırma gibi özelliklerle kendini gösterir. Ne yazık ki yetişkinlerde bu olduğu zaman, yetersiz ana babalığa, işte tutunamamaya ve uzun süreli duygusal ilişkiye girememeye yol açabiliyor.
* Tedavide zamanlama nasıl olmalı?
Tedavi için hiçbir zaman geç  değil. Son on yılın en önemli bulgularından bir tanesi; yetişkinlerin de çocuklardaki kadar ilaca olumlu yanıt verdiklerini gösteriyor. Çocuklarla aynı ilaçlar kullanılıyor. Türkiye'de iki türlü ilaç var. Biri 4, diğeri 12 saatte etkili oluyor. Erişkinlikte bile düzelmeler devam edebiliyor. Hastaların bir kısmı yaşam boyu kullanabilirler ama bir kısmı hayatlarına ilaçsız da devam edebiliyor.
* Sorunları karakteri sanıp hasta olduğunu bilmeden yaşayanlar oluyor mu?
Çok fazla olabiliyor. Çünkü hastalığın bir de erişkin tipi var. Erişkinlikte bu hastalığın tanımı daha yeni konuldu. Eskiden dikkat eksikliğinin çocuklukta olduğu düşünülüyordu, son iki yıla kadar yetişkinlerde bu kadar yaygın olduğunu bilmiyorduk. Oysa Amerika'da tüm ülkeyi tarayan araştırmada; erişkinlerin yüzde 4.4'ünde hiperaktivite ve dikkat eksikliğinin olduğu ortaya çıktı.
* Yetişkinlerde ne gibi sorunlara neden oluyor?
Bunu bir hastamdan örnek vererek açıklamaya çalışayım. En büyük sorununun hayat başarısızlığı olduğunu ifade ediyordu. Yaşamının her bölümünde; kendi durumunda olanlarla karşılaştırıldığında, sürekli kendini başarısız buluyordu. Başarısızlığının okulda başladığını belirten hastam, bunun işte devam ettiğini, ardından başarısız bir evlilik geçirdiğini ve bunlarının toplamında yaşam kalitesinde her şekilde geri kaldığından yakındı.
TRAFİKTE TEHLİKELİLER
Çocukluktan beri kazaya yatkınlık en büyük sorunlardan biridir. Çocuklukta sağa sola çarpmalar, düşmeler ve kazaların toplamında, araba kullanmaya başladıklarında en ciddi sorunlar ortaya çıkıyor. Bu kişilerin trafikte kaza yapma olasılıkları çok yüksek. Hastalığın üç önemli belirtisi; dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve düşünmeden tepki gösterme özelliği. Bunlarda bir diğeri ise sabırsızlık ve bunun en açıkça ortaya çıktığı yer trafik! Dikkat eksikliği veya hiperaktif olan yetişkinlerin trafik kazası yapma olasılığı normal yetişkinlerden üç katı daha fazla. Ayrıca mala ve cana yönelik verdikleri zarar daha fazla. Bu gibi yetişkinlerde yabancı madde ve alkol kullanma oranı daha fazla olduğundan kazaların ciddiyetinde bu da önemli bir rol oynuyor.
ESRA TÜZÜN
|
