SABAH - 13/10/2006 - Şükrü Binay

Şu an 13 Ekim 2006 - Cuma tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

Google Arama

Türkiye'nin uluslararası yatırım pozisyonu

Merkez Bankası'nın (TCMB) 3 ayda bir yayınladığı Türkiye'nin uluslararası yatırım pozisyonu ülkemizin yurtdışı varlık ve yükümlülüklerinin belli bir tarihteki stok değerlerini göstermektedir. Açıkçası Türkiye'de oturan kişi veya Türkiyede yerleşmiş şirketlerin yurtdışındaki menkul gayrimenkul malvarlıkları ile yabancıların Türkiyedeki mal ve alacakları arasındaki fark Türkiye'nin net uluslararası yatırım pozisyonuna işaret etmekte.
2006'nın Haziran sonu itibari ile müjdeli haberler var. Yılın ikinci çeyreğinin sonunda mart ayına göre net uluslararası yatırım pozisyonumuz 27.5 milyar dolar artmış. Artışla net yatırımı bir arada görünce dahada zenginleştik zannedip hükümettten ya da patronunuzdan zam mam istemeğe kalkmayın işinizden de olursunuz. Yükümlülüğümüz varlıklarımızdan fazla olduğu için net vaziyetimiz 186 milyar dolardan 158.5 milyar dolara inmiş . 2006 Mart'ına göre Temmuz'da daha az fakiriz . Durumunuzun iyileşmediğini tabii ki biliyorum da o nedenle rakamların ayrıntısına bir bakalım diyorum.
Yurtdışındaki varlıklarımızda artış 3 milyar dolar . En önemli katkı Türkiye'deki bankaların yurtdışındaki muhabirlerinde tuttuğu mevduatın 15.4 milyar dolardan 19 milyar dolara çıkmasından geliyor. Aynı bankacılık sistemi aynı dönemde yurtdışından 3 milyar d olar borçlanmış . Borçlanırken ödediğiniz faizle kısa vadeli mevduatın getirisi karşılaştırıldığında sistemin net zararını artıracak bir işlem gibi algılanabilinir. Yeni Cami'de dilenip Sultanahmet'te para dağıtmak gibi...

Dış yükümlülük azalmış
Çarpıcı gelişme yükümlülüklerimizde . Yurtdışına toplam yükümlülüklerimiz 301 milyar dolardan 276.4 milyar dolara düşmüş. Anlamı aramızda 276.4 milyar doları bir toplasak içeride yabancı mabancı bırakmaz hepsini satın alır geçer gideriz. Yükümlülüklerimiz azalmış ama borçlarımız artmış. Nasıl yani?
Reel sektörün ticari kredi olarak borçlanmasında artış 2.2 milyar dolar. Nerede ise tamamı kısa vadeli. Büyük bir ihtimalle ithalatın finansmanı için. Şimdi anladınız mı kur artışı ithalatı niye hemen kesemiyor dış borcu niye hemen azaltamıyor? Bankalardaki dış borç artışı mevduat dahil 1.3 milyar dolar . Reel sektör ortauzun vadelide hız kesse de borç stoğuna bir 3.5 milyar dolar daha eklemekten çekinmemiş. Devam eden yatırımlar mı desek özelleştirme borcunu ödeyebilmek için dışarıya başvurmak mı desek ayrıntısını Merkez mutlaka bilir. Ticari sır değilse soruldu mu mutlaka açıklar.

Kur arttı fakirleştik
Geldik bam telini dıngırdatmağa. Yabancılar mayıshaziran çalkantısı sırasında Hazine'nin Eurobond kağıtlarında az da olsa portföy genişletirken YTL kağıtları stoğu 6 milyar dolar azalmış. Bunun içinde satıp yurtdışına tranferde var, gecelik borçlanmaya dönüş de var. Ama kur artışı, faizlerin artışı ile birlikte Hazine kağıtlarının dolar bazında değer yitirmesi de çok önemli.
Şimdi gelene hazırlıklı olun . Yabancıların Türkiye'de sahip oldukları şirketler dolar bazında 15.5 milyar dolara yakın değer yitirmiş. Yani sermayelerinin yüzde 22'sini kura ve İMKB'de düşen hisse fiyatlarına kaptırmışlar. Özkaynak rasyolarına baktığımızda haziran sonu itibari ile durum hiç de parlak değil. Yabancıların sahip oldukları hisse senetlerinde de benzer işlem gerçekleşmiş. Satışlarla birlikte YTL'nin değer kaybı, İMKB'de çöküşle birleşince portföyleri 37 milyar dolardan 26 milyar dolara düşmüş.
Hem ağır borçlusun, hem de hayatını sürdürebilmek için bir süre daha borçlanmağa devam etmen gerekiyor. Teminatlarının değeri de eridikçe erimiş. Yeni borç bulmakta sıkıntı başlarsa ekonomi yavaşlar, nakit girişin azalırsa borç ödemek için eldeki malları satmaktan başka çaren kalır mı? Satarsın da kaça satarsın?

Tarih tekerrür mü?
Enerji fiyatları, cari açık, dış borçlarda artışa son noktayı koyuyorum. 1970'lerdeki petrol krizlerini hatırlayın. Enerji ithalatını azaltamayan ülkeler cari açıklarını yurtdışından borçlanarak ödüyorlardı. Başlarda borçlanmakda son derecede kolaydı. Finansal sistem petrol üreten ülkelerin fonlarını gelişmekte olanlara aktarıyordu. Hemen arkasından borç krizi geldi.
Hafızanızda o kadar geriye gidemiyorsanız 1997'de Güneydoğu Asya'ya, özel sektör borçlanmasında türev mali araçların rolüne bakın. Kurlarda ani bir yükselme ekonomilerini nereye sürükledi. Ona finansal kriz dedik.
Sağolasın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. On sene ekmeğini yedim. Sayende çok şey öğrendim.Şimdide şeffaflığınla herkese açık yayınladığın verilerle bazen de yenilerin eskilerin gafları ile medarı maişet motorunu döndürüyoruz.