Belediyeler, konut ve arsa sahiplerinden katılma payı alacak
Belediyelerin, yaptıkları çalışmalar için konut ve arsa sahiplerinden, yol harcamalarına katılma payı, kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve su tesisleri harcamalarına katılma payı alınmasını öngören İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirleri Kanunu Tasarısı, TBMM Başkanlığına sunuldu.
Tasarıya göre, ilaveler dahil her türlü inşaat, inşaat harcına tabi olacak. Konutların işyerine dönüştürülmesi halinde, ek harç alınacak. Binalarda yapılacak ilaveler, ilave inşaat miktarı üzerinden harca tabi tutulacak. İnşaat harcının mükellefi, inşaat ruhsatını alanlar, ruhsatsız başlanan inşaatlarda ise, inşaat ruhsatı almak zorunda olanlar olacak.
İnşaata
ruhsatsız başlanması halinde, İmar Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre ruhsat verilmesi mümkün olan inşaatlar için harç alacağı, inşaata başlama tarihi itibarıyla doğmuş sayılacak. Binanın kullanım tarzının değiştirilmesi halinde mükellef, binanın sahipleri olacak. İSTİSNALAR
Tasarı bazı inşaatları, inşaat harcından istisna tutuyor. Harçtan istisna tutulan inşaatlar şöyle sıralanıyor:
-Mevzuata göre inşaat ruhsatı alma zorunluluğu bulunmayan inşaatlar, Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun hükümleri uyarınca yapılan inşaat ile sera, ahır, samanlık, kümes, hayvan barınağı ve yemlik gibi yapı ve tesis inşaatı.
-Organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanayi sitesinde yapılan inşaat.
-Yetkili idarelerin kendilerine ait her türlü inşaat.
-Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan ibadethaneler ile bunların müştemilatı için yapılan inşaat.
-Karşılık gözetmeksizin Devlete veya yetkili idareye devredilmek şartıyla inşa edilen okul, öğrenci yurdu, spor tesisi, sağlık tesisi ve huzurevi inşaatı.
-Deprem, yangın, su baskını, kaya düşmesi, yer kayması, çığ ve benzeri sebeplerle binaları kullanılmaz hale gelen kişiler tarafından, afetin meydana geldiği tarihten itibaren en geç beş yıl içinde, afetin meydana geldiği alanlarda veya kamu kuruluşlarınca gösterilen yerlerde yapılan inşaat.
-Deprem, yangın, su baskını, kaya düşmesi, yer kayması, çığ ve benzeri afetlerden zarar görmesi muhtemel yerlerdeki binaların sahipleri tarafından, afete maruz bulunduklarının yetkili kuruluşlarca tebliği tarihinden itibaren en geç beş yıl içinde, kamu kuruluşlarınca gösterilen yerlerde yapılan inşaat.
-Ruhsatı yenilenen inşaatlar. Kamu kuruluşlarınca ilgili kanunlarına göre hak sahiplerine teslim edilmek üzere yapılan binaların inşaatları da bu istisnadan faydalandırılacak.
Yukarıda sayılan yerlerden, Yapı Kullanma İzni ve Cins Değişikliği Harcı da alınmayacak. MATRAH VE TARİFE
İnşaat harcının matrahı, konut veya işyerinin inşaat alanı ile sınırlı olacak. Konut inşaatlarında özel garaj ve özel depo gibi müştemilat inşaat alanına dahil; çatı, sığınak, merdiven kovası, asansör boşluğu, garaj, depo, kömürlük, kalorifer ve kapıcı dairesi gibi ortak yerlerden gelen paylar ise hariç tutulacak.
İşyeri inşaatlarında, müştemilat ve ortak yerlerin tümü inşaat alanına dahil sayılacak.
Konut inşaat alanlarında, 100 metrekareye kadar (100 metrekare dahil) 0.5, 101-120 metrekare arası 1, 121-150 metrekare arası 1.5, 151-200 metrekare arası 2, 201 metrekare ve üstü için 3 YTL inşaat harcı alınacak.
İşyeri inşaat alanlarında ise 25 metrekareye kadar (25 metrekare dahil) 2, 26-50 metrekare arası 3, 51-100 metrekare arası 4, 101-200 metrekare arası 5, 201 metrekare ve üstü için 6, yeraltı ve yer üstüne döşenecek boru ve kablonun her bir metresi için de 2 YTL harç ödenecek.
HARCIN ÖDENMESİ
İnşaat harcı, ruhsatın alınmasından önce yetkili idareye ödenecek. İnşaat ruhsatının, yetkili idare tarafından veya yargı kararıyla kısmen veya tamamen iptal edilmesi halinde, daha önce ödenmiş olan harçta gerekli düzeltme ve iade yapılacak.
Binalara ilave yapılması halinde, ilaveden sonraki yüzölçümüne göre binanın tabi olduğu tarife esas alınacak ve harç, ilave edilen kısmın yüzölçümü üzerinden hesaplanacak.
YAPI KULLANMA İZNİ VE CİNS DEĞİŞİKLİĞİ HARCI
Binalara yapı kullanma izni verilmesi ve arsa veya arazi üzerine inşa edilecek bina ve tesisler nedeniyle tapuda yapılacak cins değişikliği işlemi, Yapı Kullanma İzni ve Cins Değişikliği Harcı'na tabi olacak.
Yapı Kullanma İzni ve Cins Değişikliği Harcı'nın mükellefi, yapı kullanma iznini ve cins değişikliği işlemini talep eden gerçek ve tüzel kişiler olacak. İnşaat harcı istisnaları Yapı Kullanma İzni ve Cins Değişikliği Harcı için de geçerli sayılacak.
Yapı Kullanma İzni ve Cins Değişikliği Harcı'nın matrahı, yapı kullanma izninin verildiği tarihteki Emlak Vergisi değeri olacak. Yapı Kullanma İzni ve Cins Değişikliği Harcı'nın oranı, Emlak Vergisi değerinin binde 17'sine karşılık gelecek. Yapı Kullanma İzni ve Cins Değişikliği Harcı, yapı kullanma izni başvurusu sırasında ödenecek.
Yetkili idare, taşınmazın cins değişikliği işlemi için gerekli belgeleri, bu işlemin yapıldığı tarihi izleyen onbeş gün içinde ilgili tapu dairesine ve taşınmaz sahibine gönderecek. Tapu dairesi, yetkili idarenin bildirimi üzerine onbeş gün içinde bir başka başvuruya gerek kalmaksızın cins değişikliği işlemini yapaacak ve taşınmazın sahibine tebliğ edecak.
İŞYERİ AÇMA İZNİ HARCI
Ruhsatının bu Kanunda belirtilen yetkili idareden alınıp alınmadığına bakılmaksızın bir işyerinin açılması, İşyeri Açma İzni Harcı'na tabi tutulacak.İşyeri Açma İzni Harcı, metrekare başına 1 YTL olacak ve 300 metrekareyi aşan işyerlerinin aşan kısmı için yüzde 50 indirimli hesaplanacak.
HARCAMALARA KATILMA PAYLARI
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler veya belediyelere bağlı müesseseler tarafından, yeni parke, beton veya asfalt yol yapılması, mevcut parke, beton veya asfalt yolların en az yüzde 40 oranında genişletilmesi, yağmur suyu kanalı yapılması hallerinde bu yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmayan ve bu yoldan yararlanan taşınmazların sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınacak.
Yolların, kaldırımlar da dahil olmak üzere onbeş metreden fazla genişliklerine düşen giderler belediyelere ait olup katılma payına konu edilmeyecek. İki ve daha fazla yol kenarında bulunan taşınmazlar için, asıl cepheyi teşkil eden yola ilişkin katılma payı tam, diğer yollara ilişkin katılma payı yarım olarak hesaplanacak.
KANALİZASYON HARCAMALARINA KATILMA PAYI
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce, yeni kanalizasyon tesisi yapılması veya mevcut kanalizasyon tesislerinin kapasitelerinin artırılması halinde, bunlardan faydalanan taşınmazların sahiplerinden Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı alınacak.
SU TESİSLERİ HARCAMALARINA KATILMA PAYI
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce, yeni içme suyu tesisleri yapılması veya mevcut şebeke tesislerinin kapasitelerinin artırılması halinde, bunlardan yararlanan taşınmazların sahiplerinden, Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınacak.
PAYLARIN TAHSİLİ
Harcamalara Katılma Payı hizmet dolayısıyla yapılan harcamaların tamamı üzerinden hesaplanacak. Özel devlet yardımları, karşılıksız fon tahsisleri, bu işler için yapılacak bağış ve yardımlar ile istimlak bedelleri gider toplamından indirilecek. Bu indirim yapıldıktan sonra katılma payının hesabında esas alınacak değer, yatırımın Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından tespit ve ilan edilen birim fiyatlara göre hesaplanacak tutarını aşamayacak.
Yol Harcamalarına Katılma Payı, bu hizmetin yapıldığı yollara cephesi olan; Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı ile Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı ise hizmetten faydalanan taşınmaz sahipleri arasında ve bu maddeye göre hesaplanan katılma payı toplamının ilgili taşınmazların Emlak Vergisi değerine oranlanarak dağıtılması suretiyle hesaplanıp tahakkuk ettirilacak.
Umuma açık ibadet yerlerinden katılma payı alınmayacak.Harcamalara Katılma Payları, Emlak Vergisine göre tespit edilen bina vergi değerinin yüzde 2'sini, arsa ve arazi vergi değerinin yüzde 4'ünü geçemeyecek.
Harcamalara katılma paylarının tahakkuku, işler hangi ihale usulü ile yapılmış olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın kullanımına sunulmasından sonra yapılacak.
Bu maddeye göre tahakkuk ettirilen harcamalara katılma payı, mükellefin adı, soyadı, adresi ve kendisine isabet eden pay miktarını gösteren ve mahiyetlerine göre mahalle, cadde ve sokak itibarıyla düzenlenecek tahakkuk cetvellerinin bir ay süre ile belediye ilan yerlerine asılması suretiyle ilan edilecek. Katılma payları tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ edilecek.
Harcamalara katılma payı, ilan ve tebliğ edildiği ayı takip eden aybaşından itibaren iki yılda ve dört eşit taksitte ödenecek. Ancak, yapılacak tebliğ ile verilecek sürede ilgilisinin harcamalara katılma payını peşin ödemeyi kabul etmesi halinde, bu pay, kabule ilişkin yazılı başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde tahakkuk ettirilecek ve en geç iki ay içinde ödenecek. Peşin ödemelerde yüzde 15 oranında indirim uygulanacak.
GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNDEN AKTARILACAK PAYLAR
İl özel idareleri ve belediyelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilat toplamı üzerinden pay verilecek. Pay, genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamından, vergi iadeleri düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden hesaplanacak.
Genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının; yüzde 5'i büyükşehir belediyelerine, yüzde 1.65'i büyükşehir belediye sınırları içindeki ilçe ve ilk kademe belediyelerine, yüzde 3.20'si diğer belediyelere ve yüzde 1.15'i il özel idarelerine ayrılacak.
Bakanlar Kurulu, oranları iki katına kadar artırmaya veya kanuni haddine kadar indirmeye yetkili kılınıyor.
İL ÖZEL İDARE PAYININ TAHSİSİ
İl özel idare payının; yüzde 60'lık kısmı illerin nüfusuna, yüzde 10'luk kısmı illerin yüzölçümüne, yüzde 15'lik kısmı illerin kırsal alan nüfusuna, yüzde 15'lik kısmı illerin gelişmişlik endeksine göre İller Bankası tarafından dağıtılacak.
Dağıtımdaki belirlenecek kriter için Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından sağlanan en son veriler esas alınacak. Bu endeksin kullanımında iller gelişmişlik katsayılarına göre, en az gelişmiş ilden en çok gelişmiş ile doğru ve eşit sayıda ili içeren beş gruba ayrılacak. İllerin eşit sayıda beş gruba ayrılmasında eşitliği bozan il son gruba ilave edilecek.
BELEDİYE PAYLARININ TAHSİSİ
Belediye paylarının, yüzde 75'lik kısmı belediyelerin nüfusuna, yüzde 15'lik kısmı ilçelerin gelişmişlik endeksine, yüzde 10'luk kısmı performans sonuçlarına göre İller Bankası tarafından dağıtılacak.
Ayrılmış bulunan büyükşehir belediye payının yüzde 44'ü nüfusu 7 milyon 499 bin 999'dan büyük olan büyükşehir belediyelerine, yüzde 28'i nüfusu 2 milyon 500 bin - 7 milyon 499 bin 999 arasında olan büyükşehir belediyelerine, yüzde 28'i ise diğer büyükşehir belediyelerine nüfus esasına göre İller Bankası tarafından dağıtılacak.
Büyükşehir belediye sınırları içindeki ilçe ve ilk kademe belediye payı ise bu belediyelere nüfuslarına göre yine İller Bankası tarafından gönderilecek.
DENKLEŞTİRME ÖDENEĞİ
Kesinleşmiş en son genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının binde biri, Maliye Bakanlığı bütçesine belediyeler denkleştirme ödeneği olarak konulacak. Maliye Bakanlığı, bu ödeneği, mart ve temmuz aylarında iki eşit taksit halinde dağıtılmak üzere, İller Bankası hesabına aktaracak. Bu ödeneğin yüzde 60'ı nüfusu 5 bine kadar olan belediyelere, yüzde 40'ı ise nüfusu 5 bin-9 bin 999 arasında olan belediyelere eşit şekilde dağıtılacak.
MÜZE GİRİŞLERİNDEN PAY
TBMM'ye bağlı milli saraylar ile yetkili idarelerin kendilerine ait müzeler ve ören yerleri hariç olmak üzere, gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletilen her türlü müze giriş ücretlerinin yüzde 10'u, ören yeri giriş ücretlerinin yüzde 50'si yetkili idare payı olarak ayrılacak.
Pay olarak ayrılan miktar, tahsilatı izleyen ayın yirminci günü mesai saati sonuna kadar müze veya ören yerinin bulunduğu yerin yetkili idaresine ödenecek.Müze giriş ücretinden ayrılan yetkili idare payı ile Maden Kanunu'na göre il özel idarelerine ödenen pay, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyelere, büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerine ödenecek. Bu pay, devlet hakkının Hazineye ödenmesi sırasında işletme tarafından ilgili belediyeye ödenecek.
Orman Kanunu'na göre ayrılan paylar hariç olmak üzere, devlet ormanlarından istihsal edilen her türlü asli ve tali orman ürünlerinin orman işletmelerince satışından elde edilecek bedelin yüzde 5'i, satış bedelinin tahsilini izleyen ayın yirminci günü mesai saati sonuna kadar ilgili idare tarafından, üretimin yapıldığı yer il özel idaresine ödenecek.
Belediyeler, atık su arıtma tesisini kurmuş olmak kaydıyla atık su ücreti alabilecekler.
Belediyeler, konut ve arsa sahiplerinden katılma payı alacak
