|
 |
 |
 |
 |
|
Aynı anda beş organ birden değiştirilebilir
Organ naklinde tıp dünyası her gün kendi sınırlarını zorluyor. Prof. Dr. Alper Demirbaş'ın da aralarında bulunduğu ekip, Amerika'da bir kız çocuğunun beş iç organını birden yenisiyle değiştirmeyi başarmış. Şimdi hedef; Türkiye'de aynı yöntemi uygulayabilmek.
Akdeniz Üniversitesi Organ Nakli Merkezi Müdürü Prof. Dr. Alper Demirbaş, organ nakli konusunda neler yapılabileceğini anlattı:
* Organ naklinin sınırı nedir, bir insana kaç organ nakledilebilir?
1995 yılında ben Miami Üniversitesi'nde transplant cerrahı olarak çalışırken 14 aylık bir kız çocuğunun tüm karın içi organlarını nakletmiştik. Yani karaciğer, pankreas, böbrekler, mide, incebağırsak ve kalınbağırsak. Bu Guiness Rekorlar Kitabı'na da girmişti. Ameliyatı 36 saat sürmüştü. Tüm organları değişmişti. Ve bu kız çocuğu halen yaşıyor. Bu ameliyatlar Amerika'da devam ediyor. Bizim burada yapamayışımızın nedeni; ne yazık ki hastaların bu ameliyata gereksinim duyabilecek kadar yaşatılamıyor olması. Yoksa teknik ve altyapı olarak yapabileceğimiz ameliyatlar.
* Türkiye'de bir kişiye en fazla kaç organ nakledilebilir?
Türkiye'de hastaların en fazla ikili organ nakilleri yapılıyor. Böbrek pankreas, karaciğer böbrek nakilleri yapılabiliyor. Biz bunları uygulayabiliyoruz.
* Yaş sınırı var mı?
Organ naklinde yaş sınırı yoktur. Uygun organ bulunduğunda; bebeklik döneminden, bugün uyguladığımız gibi 73 yaşındaki hastaya kadar organ nakli yapılabiliyor. Karaciğerin sağ yarısını çıkarttıktan sonra karaciğer olması gereken hacme kadar büyür ve durur. Böbrek naklinde organın büyümesi değil, böbreğin çalışan ünitelerinin daha fazla aktivite göstermesiyle aynı sonuç elde edilir. Bizim burada yaptığımız ilk karaciğer nakli 3.5 yaşındaydı. 1998 yılı başında yaptık. Şimdi ilkokula gidiyor, büyümesi normal, 1.70 boyunda ve karaciğeri de büyüyen vücudun ihtiyacını karşılayacak kadar büyüyor.
* Kadavra ya da canlı vericide durum değişiyor mu?
Böbrek naklinde canlı vericili nakiller, kadavra vericili nakillere göre belirgin olarak daha başarılıdırlar. Bunun nedeni; vericiden böbreği çıkarttıktan hemen sonra alıcıya böbreği nakledebilmenizdir. Vericinin sağlıklı olmasıdır. Kadavra nakillerinde ise organı, kadavra beyin ölümü geliştikten sonra ya da gelişene kadar bir çok travmaya maruz kalmış bir vücuttan alıyorsunuz. Nakledene kadar da belli bir süre buzda bekletiyorsunuz. Bu nedenle canlı vericili nakiller daha başarılıdır. Türkiye'de oranlar kabaca, yüzde 70 canlı verici yüzde 30 kadavra şeklinde. Amerika'da son 5 yıla kadar bu oran tersti. Yüzde 30 canlı verici, yüzde 70 kadavraydı. Ancak organ ihtiyacı Amerika'da o boyutlara ulaştı ki şu anda canlı vericili organ nakilleri daha fazla. Bu artıştaki en önemli neden de akraba olmayan kişiler arasında ve doku uyumu olmadan yapılan nakiller.
* Doku uyumsuz nakil yalnızca böbrek için mi yapılabiliyor?
Hayır zaten pankreas, karaciğer ve kalp nakillerinde doku uyumuna gerek yoktur. Kan grubu uyumu yeterlidir. Kan grubu uyumsuz karaciğer nakilleri de yapılabiliyor. Türkiye'de 'bir seri olarak' ilk pankreas naklini de biz burada başlattık. Daha önce de yapılmıştı ancak seri olarak yapılabiliyor artık. Şu ana kadar 37 hastaya böbrek pankreas nakli yapıldı. Dünyada yalnızca pankreas nakli de yapılabiliyor. Ama biz yalnızca pankreas nakline henüz başlamadık.
* Pankreası da böbreği de aynı kadavradan mı ya da canlıdan mı almak gerekiyor?
İki yöntemle yapılabiliyor. Ya ikisi, yani hem böbrek hem pankreas aynı kadavradan alınıp yapılıyor ya da önce canlı vericili böbrek nakli yapıp daha sonra kadavradan pankreas nakli yapılıyor. Canlıdan pankreas nakli yapan dünyada bir merkez var ama sonuçları çok iyi değil. Pankreasın yarısı alınıp vericiye takılabiliyor. Ama çok sık kullanılan bir yöntem değil.
* Canlı vericiden yalnızca böbrek mi alınabiliyor?
Kronik karaciğer hastalıkları da Türkiye'de önemli bir sorun. Türkiye'de yaklaşık 6 milyon kişinin hepatit B taşıyıcısı olduğu biliniyor. Yıllık karaciğer nakli ihtiyacının 1200- 1300 civarında olduğu tahmin ediliyor. Ancak yılda yapılabilen karaciğer nakli sayısı da 250 civarında. Canlı vericili karaciğer nakli Türkiye'de altı yıldır uygulanıyor. Dünyada da son derece yeni bir yöntem. Erişkin alıcılar için vericinin karaciğerinin sağ yarısı, çocuk hastalar için de karaciğerin sol üçte birlik kısmını çıkartıp kullanıyoruz. Türkiye'de kadavra sayısı oldukça az olduğu için özellikle son yıllarda canlı vericili karaciğer nakli sayısında da önemli bir artış var.
* Canlı vericiler için karaciğer vermek mi, yoksa böbrek vermek mi daha zor?
Uzun yıllardır yapılan bir ameliyat olduğu için canlı vericili böbrek nakli çok daha fazla. Canlı vericili karaciğer naklinde verici operasyonu da çok ciddi bir ameliyat. Ama bu konuda da cerrahi teknik ve tecrübe giderek artıyor. Canlı vericili böbrek nakli dünyada 300 bin kişi üzerinde yapıldığı için hastaları nelerin beklediği adım adım biliniyor. Ama canlı vericili karaciğer nakli daha az sayıda hastada uygulandığı için şu an da az bir bilgiye sahibiz.
ESRA TÜZÜN
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
