Yeni Ceza Yasası'yla halka açık şirketler ve çalışanları iş yemeği vermekten ötürü bile rüşvetle suçlanabilecek.
ESKİDEN MEMUR SUÇUYDU Yeni Ceza Yasası'nın 252'nci maddesinin ilk fıkrası, eskiden olduğu gibi, rüşvet alan devlet memurlarıyla ilgili suç ve cezaları tarif ediyor. Bu suçun cezası 4 yıldan 12 yıla kadar hapis olacak.
ŞİMDİ HERKESE ÇIKABİLİR Ancakyeni eklenen 4'üncü fıkrayla "kamu ya da meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirket, vakıf, dernek, kooperatif, halka açık anonim şirket personeli" de rüşvet almak veya vermekten sanık olabilecek.
Rüşvet sadece memura yönelik suç olmaktan çıkıyor
Mevcut Ceza Kanunu'nda rüşvet sadece kamu görevlileri için suç sayılırken, 1 Nisan'da yürürlüğe girecek olan Yeni Türk Ceza Kanunu'nda halka açık şirket çalışanları da bu kapsama alındı.
Rüşvet esas itibarıyla şöyle tanımlanıyor: "Bir kamu görevlisinin, görevlerinin gereklerine aykırı olarak bir iş yapması veya yapmaması için kişiyle vardığı anlaşma." Tanımdan da anlaşılacağı üzere bir çıkar ilişkisinin rüşvet olarak adlandırılması için taraflardan birinin kamu görevlisi olması gerekiyordu. Artık sadece memurun rüşvet ile suçlanması dönemi kapanıyor. 1 Nisan 2005 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacak Yeni Türk Ceza Kanunu'na göre artık rüşvet tanımı halka açık şirketleri de kapsayacak şekilde genişletildi. Bilinmesinde fayda var. Yüzbinlerce insanın çalıştığı halka açık şirket elemanları da rüşvet ile suçlanabilecek ve suçlu bulunması halinde en az 4 yıl en çok 12 yıl hapis cezası alacak. Nereden çıktı bu gelişme derseniz, Yeni Türk Ceza Kanunu'nun 252. Maddesi'ni incelemenizi öneririm. Bu maddenin birinci fıkrası şöyle: "Rüşvet alan kamu görevlisi, dört yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Rüşvet veren kişi de kamu görevlisi gibi cezalandırılır. Rüşvet konusunda anlaşmaya varılması halinde, suç tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur."
İŞTE O MADDE İlgili maddenin yeni eklenen 4'üncü fıkrası ise şöyle: "Birinci fıkra hükmü, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu kurum ve kuruluşları ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler, kooperatifler ya da halka açık anonim şirketlerle hukuki ilişki tesisinde veya tesis edilmiş hukuki ilişkinin devamı sürecinde, bu tüzel kişiler adına hareket eden kişilere görevinin gereklerine aykırı olarak yarar sağlanması halinde de uygulanır." Yeni Türk Ceza Kanunu ve Yorumu (Kazancı kitap tarafından basılmış) adlı kitabın yazarı Prof. Dr. Erdener Yurtcan bu fıkrayı şöyle yorumladı: "Hükümde sayılan kurumlar, şirketler ve tüzel kişiler adına hareket eden kişilere, görevlerinin gereklerine aykırı olarak yarar sağlaması, rüşvet olarak cezalandırılmaktadır. Bir önceki yasada rüşvet suçunun faili olabilmek için memur olmak gerekirdi. Yeni düzenleme ile kamu görevlisi olmayan örneğin halka açık bir anonim şirketin çalışanı da rüşvet suçunun faili olabiliyor." Bu radikal değişiklikten kimin haberi var? Bu sorunun yanıtını aramak için İMKB ve TOBB'u aradık. Yeni değişiklikten pek haberdar olmadıkları izlenimi edindik. SPK Başkanı Doğan Cansızlar ise "Kanun çok açık. Halka açık şirketleri de kapsamaktadır" yorumunu yaparken, bu maddenin uluslararası anlaşmalara dayanarak çıkarıldığı bilgisini verdi. Genel görüş, değişikliğin olumlu olduğu yönündeydi. Önümüzdeki ay başında devreye girecek yeni yasadan sonra örneğin, TOBB, İTO, ATO, ASO, İSO ve TİM gibi kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Avea gibi kamu kurumlarının ortaklığıyla kurulmuş özel şirketler, vakıflar, belediyeler tarafından kurulan BİT'ler ile İMKB'de işlem gören tüm şirketlerin çalışanları, yöneticileri "görevlerinin gereklerine aykırı olarak bir iş yapması veya yapmaması için kişiyle anlaşma yapmaları" halinde rüşvet ile suçlanacak ve ispatı halinde 4 ile 12 yıl hapisle cezandırılacak.
