|
 |
 |
 |
 |
|
Meseleyi tarihçilere de bırakmayı başaramadık
Ermeni sorununun iki ülke tarihçileri tarafından tartışılacağı nisandaki Viyana Buluşması herkesi umutlandırmıştı. Ermeni tarihçiler gelmeyeceklerini bildirince diyalog yine bir başka bahara kaldı.
24 Nisan yaklaşırken hem 1915 olaylarının 90. yıldönümü olması hem de AB sürecindeki etkisi, Ermeni soykırımı iddialarını Türkiye'nin en önemli sorunlarından biri haline getiriyor.
Dört yıl önce Türk-Ermeni barışma komitesi Cenevre'de bir araya geldiğinde iki ülke daha doğrusu iki ulus arasındaki meselenin de bir hal yoluna gireceğini düşünenler yanıldı. Önce Ermenistan'daki siyasi partiler, sonra da diaspora Ermenilerinin tepkileri yüzünden kuruluşundan sadece altı ay sonra Ermeni üyeler komiteden ayrıldılar. Bu girişimden dört yıl sonra, iki ülkenin resmi kurumlarında çalışan tarihçileri bir araya getiren Viyana Türk-Ermeni Platformu (VAT) girişimi de benzer bir hayal kırıklığı ile bitti. VAT, Ermeni tarihçilerin bahar randevusuna gelmeyeceklerini açıklamasıyla sekteye uğradı. VAT'da ilk toplantı 2004'te yapılmış Türkiye'den Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Yusuf Halaçoğlu, Ermeni Araştırmaları Bölümü Başkanı Prof. Hikmet Özdemir, Ermenistan adına ise Erivan Soykırım Müzesi Müdürü Prof. Lavrenti Barsegyan ile Ermeni Bilimler Akademisi'nden Prof. Ashot Melkonyan katılmıştı.
HERKESLE GÖRÜŞÜRÜZ
VAT'ın önümüzdeki bahar aylarında yapılacak toplantısı kritik bir önem taşıyordu. Çünkü 1915 olaylarının 90. yıldönümünde Ermeni soykırımı iddiaları da bir hayli yoğunluk kazanıyor. Ayrıca AB sürecinde tam üyelik müzakerelerinde soykırım iddialarına Türkiye'nin tepkisi de örtülü bir önem taşıyor. Başbakan Tayyip Erdoğan'ın geçen Ekim ayında Paris'te gazetecilerin sorusu üzerine "sözde" ya da "iddia" ifadesini kullanmadan "Ermeni soykırımı konusunda rahatız" demesi "Türkiye'nin yaklaşımı değişiyor mu?" sorularına yol açtı. Peki gerçekten böyle mi? Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu bu soruya "Devletin 1915'e bakış açısında bir değişiklik yok" yanıtını veriyor. Bakış açısında değişiklik olmasa da Türk tarihçilerde bu konuda daha rahat bir dil dikkat çekiyor. 2001 yılından beri Ermeni araştırmaları konusunda sıfırdan çalışmaya başlayan Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu "Kim olursa olsun, soykırımı kabul etmemizi isteyen kim olursa olsun 'Buyrun gelin görüşelim' diyebilecek durumdayız. Artık bütün yabancı arşivlere hakimiz. Çıkarın elinizdeki belgeleri bizi ikna edin diyecek güçteyiz" diyor. Peki böyle belgeler ortaya konursa? Halaçoğlu hiç tereddüt etmeden "Eğer böyle bir belge koyabilirlerse devlet de özür diler. Ancak ben bırakın belge koymayı, Türkiye'nin tartışma teklifine bile cevap vereceklerine inanmıyorum. Bunu ne Fransa, ne ABD ne de Ermenistan kabul etmez" diyor. Halaçoğlu sekteye uğrayan VAT için "Ben Ermeni tarihçilerin gelmeleri halinde devam edebileceğimizi bildiriyorum. Ancak onlar gazetecilere biz soykırımı kabul etmeyeceğimiz için bizimle görüşmeyeceklerini söylemişler. Zaten ben soykırımı kabul ediyorsam niye görüşme yapıyoruz?"diye konuşuyor. Halaçoğlu Nisan ayına kadar bekleyeceğini de ekliyor: "Nisan ayına kadar bir sonuç ortaya çıkmazsa hem Türk tarafı olarak benim gönderdiğim belgeleri hem de Ermenilerin bana verdiği belgeleri yayınlayacağım. Bir tarihçi olarak bu belgeler bana hiçbir şey ifade etmiyor. Benim sunduğum belgelerle onların verdiği belgeleri karşılaştırırsanız anlarsınız." diyor.
EMPATİ MESELESİ
Her iki girişimi de yakından izleyen Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hırant Dink'e göre asıl mesele "empati kurmak". "O dönem içinde kalıp, içinden okuyabilmek önemli" diyen Dink bunu resmi tarihçilerin de başaramayacağını söylüyor. Dink "Onlar resmi duruşlarını tekrar etmekten başka bir şey yapmayacaklar. Oysa bu süreci aşan her iki tarafın özgür aydınlarını ve bağımsız tarihçilerinin çabası olacaktır" diyor. Türkiye'nin tezlerini dışarıda anlatamadığını, Ermenilerin tezlerinin de Türkiye'de bilinmediğini söyleyen gazeteci Dink bu noktada karşılıklı bilgi transferi yapılması gerektiğine dikkat çekiyor. VAT platformunun kurucularından İnanç Atılgan VAT girişimin sekte aldığını ancak henüz tam anlamıyla sonuçlanmadığını düşünüyor. Bilinçli olarak her iki tarafın resmi kurumlarını seçtiklerini söyleyen Atılgan başlangıçta konuyu basına yayılmadan, tezat görüşte tarihçiler arasında bir bilgi alışverişiyle sınırlamak istediklerini vurguluyor. "16 Temmuz'da ilk değiş tokuş yapıldı. Türk tarafı geldi. Ermeni tarafından meslektaşlar gelmedi. Gelmeleri de gerekli değildi. Ancak basında her tarafta 'Ermeniler geldi' diye yayıldı. Türkiye ve Erivan'dan haber aktarıldı. Ermeni tarafının Türkiye ile olabilecek herhangi bir yakınlaşma ele geçirdiği pozitif durumdan feragat etmesi anlamına gelecekti" diyerek Ermeni diasporasında gelen baskıları ifade ediyor. Atılgan "Benim en büyük hedefim iki tarafım masaya oturtulması. Şu anda Türkiye büyük zorluklarla karşı karşıya. Çok hızlı bir transformasyon geçiriyor. Ve birdenbire AB müzakerelerinden dolayı Türkiye Cumhuriyeti geçmişte aldığı bir kararla yüzleşmek zorunda bırakıldı. Ve Türkiye Cumhuriyet konuşulacaksa eşit haklarda konuşulmalı" diyor. Tarihçiler buluşması bir başka bahara ertelenirken AB sürecinin görünmeyen kriteri olarak Ermeni meselesi önemini giderek arttırıyor. Sorun tarihçilerden parlamentolara doğru kaydıkça uzlaşma yolu da tıkanıyor.
Cengiz Erdinç cerdinc
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
