  |
|
'Çini' Takımlı sofra
Bu çiniler bulaşık makinesine giriyor.
Geçmişi 16. yüzyıla dayanan Türk el sanatlarından biri olan çini, günümüzde daha çok dekoratif amaçlı olarak kullanılıyor. Hepsi el işi göz nuru olan, geleneksel desenlerin renklendirdiği tabaklar, vazolar, şekerlikler, kaseler, evlerimizde sadece ya bir sehpanın ya da masanın üzerini ya da bir duvarı süslüyor. Peki ama bugüne kadar
***
Sofralarda 'çini' yemek takımları
Kütahyalı çini sanatçısı Emine Peker geliştirdiği özel teknikle bulaşık makinesine ve mikrodalga fırına girebilen çini yemek takımları üretiyor
Geçmişi 16. yüzyıla dayanan Türk el sanatlarından biri olan çini, günümüzde daha çok dekoratif amaçlı olarak kullanılıyor. Hepsi el işi göz nuru olan, geleneksel desenlerin renklendirdiği tabaklar, vazolar, şekerlikler, kaseler, evlerimizde sadece ya bir sehpanın ya da masanın üzerini ya da bir duvarı süslüyor. Peki ama bugüne kadar hiç aklınızdan, "Şu çini tabaklarda bir de yemek yesek, şöyle şık bir sofra donatsak..." diye aklınızdan geçmedi mi? Eğer böyle bir hayaliniz varsa artık bunu gerçekleştirebilirsiniz. Çünkü fonksiyonel çini sofra  takımları üretilmeye başlandı. Bu keşfi yapan ise Kütahya'dan Fettah Çini'nin sahibi ve kendisi de çini sanatçısı olan Emine Peker. Bugüne kadar hep hediyelik eşya olarak görülen çinileri, mutfakta da kullanılır hale getirme fikrinin yurtdışındaki fuarlarda şekillendiğini söylüyor, Peker: "Gittiğimiz fuarlarda ürünlerimizi sadece dekoratif olarak sunduğumuzda çok fazla talep görmüyordu. Bize hep 'Kullanabilir miyiz?' diye soruyorlardı. Yurtdışındaki insanlarla bizim bakışımız arasında çok fark var. Bu dekoratif ürünleri mutfakta kullanmak istiyorlar. Ancak ürünlerimiz kurşunlu sırla yapıldığı için pek de  kullanışlı değildi. Bir çini, vazo geçirgenliği olduğu için su sızdırır. Bir çini salata kasesine, limon sirke koyduğunuz zaman biraz beklese onu yiyemezsiniz. Çünkü içindeki belli orandaki kurşun yemeğe geçebilir. Bu durumda 'hayır kullanamazsınız' demek bizi üzüyordu. Bunun üzerine biraz oturup düşündük ve herkesin elinin altında kapkacak olarak kullanabileceği fonksiyonel çiniler üretmeye karar verdik. Ve uygulamayı seramik üzerinde denedik. Önce renkler biraz mat çıkıyordu. Ama bugün renkleri de daha canlı almayı başardık. Ürünlerin hepsi bulaşık makinelerinde yıkanabilir ve  mikrodalga fırınlara girebilir." Peki ama çini neden kullanım açısından elverişli bir ürün değil diye sorduğumuzda, Emine Paker bunun nedenini şöyle açıklıyor: "Çini gevşek bir malzeme. İçerisinde tebeşir adı verilen madde var. Bu Kütahya'ya özgü bir çamur. Tebeşir havadan nemi aldığında bünyesinde şişme yapıyor. Şiştiği zaman dışarıya atıyor. Vazolara çiçek koyamıyorsunuz çünkü su sızdırıyor. Çini demek sıraltı tekniği demek. Altyapı malzemesi yani çamur birinci pişirim olduktan sonra deseni araya koyuyoruz. Deseni araya koyduktan sonra cam tabakasını kaplıyoruz. Sıraltı  tekniği denilen olay bu. Biz bunu seramikte yaptık. Çiniye taş, kuvars, kil, dümbüldek toprağı ve tebeşir katılıyor. Bu hammaddeler yıkanıyor, kurutuluyor, öğütülüp toz haline geldikten sonra belli oranlarda karıştırılıp vakumdan geçiriliyor. Çini toprağı, sırında kurşun olduğu için renkleri daha iyi veriyor. Bizim kullandığımız kurşunsuz sırda renkler biraz daha ruhsuz olabiliyor. Ama kullanışlı oluyor. Daha yüksek ısıda piştiği için sertlik derecesi farklı. Çok çabuk kırılmıyor. Su emme oranı az." Emine Peker, kimi zaman fiyatların yüksek bulunduğunu gizlemiyor: "Hepsi  el işi sonuçta. Sadece bir ürün 21 defa elden geçiyor. Bu hiç de az bir emek değil." Fettah Çini'de seçenek bol. İsterseniz farklı ebatlarda servis tabaklarından komposto kaselerine, çay takımlarından yumurta tabaklarına kadar her türlü parçayı kapsayacak 48, 60, 72 parçalık yemek takımı seçebilirsiniz. Emine Peker "Her bir ürünün fiyatı farklı. Perakende satışta 6 kişilik diye tamamladığımız 2 ya da 3 servisli takımların fiyatları 560 milyon liraya kadar çıkıyor. O kadar emeğe çok da yüksek değil" diyor.
Neslihan Tunç
|
