  |
|
Çikolata ve tatlıların faydası yok, vazgeçin...
Uzmanlar, kişilerin moda akımına kapılırcasına diyete başladıklarına dikkat çekiyor. İhtiyacı olmayanlar sıkı diyetlere girip erirken, asıl zayıflaması gerekenler çikolata, tatlı ve hamur işlerinden vazgeçemiyor
Her insan diyet adayı mı? Ya da kimler diyet yapmalı? Bunun ayrımını doğru yapabilmek için uzmanların başvurduğu en bilimsel kriter; beden- kitle indeksinden çıkıyor. Beden kitle indeksi, kişinin zayıf, normal kilolu, fazla kilolu veya aşırı kilolu yani obez olup olmadığı hakkında en bilimsel bilgiyi veriyor. Peki, bedenkitle indeksi nasıl hesaplanıyor? Beden kitle indeksi = Beden ağırlığı (kg) / Boy (m)2 formülü ile hesaplanır.Örneğin: Vücut ağırlığı 85 kg, boyu 1metre 74 santim olan bir insanın Beden kitle indeksi= 85/1.74x1.74=28'dir. Kitle indeksine göre kilo durumu ise şöyle özetleniyor: 18.5 ve altı: Zayıf 18.5 - 24.9: Normal (sağlıklı) 25 - 29.9: Fazla kilolu (gürbüz) 30 - 39.9: Şişman 40: Tehlikeli şişman Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Diyet Hizmetleri Müdürlüğü'nde görev yapan Uzman Diyetisyen Fatma Turanlı'ya "Her insan diyet adayı mıdır?" sorusunu yönelttik. Turanlı, soruyu "Her insan diyet adayı değildir. Ama her insan sağlıklı beslenmek zorundadır. Bir kişinin diyet adayı olup olmadığını ise, beden-kitle indeksini hesaplayarak saptıyoruz. Tabii burada kesin değerler ve rakamlar yerine, insanların mutlu olma beklentileri de devreye giriyor. Çünkü beklentiler farklı farklı. Kimi insan, olması gereken hedef kilosundan daha aşağıyı istiyor. Burada en temel yaklaşım, dönemsel, mevsimsel diyet yerine, uzun süreli kilo verme planları yapmak olmalı" diye konuşuyor.
DİYETE BAŞLAMA YAŞI DÜŞTÜ
Diyetisyen Fatma Turanlı, kendilerine başvuranlar arasında, dikkatini çeken en önemli grubun genç insanlar olduğunu, diyete başlama yaşının ise lise çağlarına kadar düştüğünü söylüyor. Bu genç nüfusun, sağlıksız ve yanlış diyetlere kapılarak, özellikle gelişme çağında sağlıklarını tehlikeye attıklarını belirten Turanlı, şöyle devam ediyor: "Bilimsellikten uzak diyetler herkeste sağlık problemlerine yol açıyor. Özellikle gelişme çağındaki gençlerin diyet yapmaları son derece hatalı. Böyle olunca, vitamin yetersizliği, halsizlik, kansızlık, hipoglisemi görülüyor. Boyları uzamıyor. Gençlerin bu gereksiz tutumu karşısında bir diğer grup var ki, onlar ise gerçekten diyete ihtiyaçları olmasına rağmen yapmayanlar. Beden- kitle indeksi 25'in üstüne olanlar kendi istekleriyle bize gelmiyorlar. Fazla kilo sınırı, yani vücut kitle indeksinin 25 ve üstünde olması, şişmanlığın başlangıcıdır. Sağlık problemleri yaratmadan, kilolara dur demek gerekir. Obez olduktan sonra, müdahale etmek zorlaşıyor. Diyet yapmaktan daha da önemlisi karar vermek. Kilo verme kararıyla bize gelenler, son derece başarılı oluyor."
KALORİ HESABI YAPILMALI
Vücudumuza aldığımız şeker bize sadece kalori verir. Bunun dışında vücut için hiçbir faydası yoktur. Şeker yenildiği zaman insülin salgılanımı uyarılacağı için açlık hissi uyandırır. Diyet yapan insanlar kan şekerlerinin düştüğünü bahane ederek, şekere ihtiyaçları olduğunu düşünürler. Oysa vücuda alınan tüm besinler ve şekerler glikoza dönüşmektedir. Bu yüzden kişi hiç şeker yemese de, diyete bağlı olarak kan şekeri düşmez. Şeker haricinde kullanılan tatlandırıcılar da insan vücudunda ciddi sağlık sorunlarının nedenleri arasında yer alabiliyor. Uzun süre ve çok yüksek düzeyde alınan tatlandırıcıların kanser yapıcı etkisi olduğu yönünde bazı çalışmalar mevcut. Kilo vermek, kendini daha dinç, sağlıklı ve hepsinden öte daha iyi hissetmek isteyen bir kişinin kalori hesabı yapması son derece doğal. Fakat, bundan daha önemlisi, kaloriyi nasıl aldığı ve kaybettiği. Vücuda alınan kalorinin yüzde 12-15'i proteinlerden, yüzde 25- 30'u yağlardan ve yüzde 50-60'ı karbonhidratlardan geliyor. Bir gram yağ dokuz kalori, bir gram protein ve karbonhidrat dört kalori veriyor. Vücuda alınan karbonhidratların ve proteinlerin fazlası da yağ olarak depo ediliyor. Bütün kalorilerin vücutta yaptığı etki ve kiloya dönüşme özelliği aynı değil.
AYDA 4 KİLO VERMEK İDEAL
Uzman Diyetisyen Fatma Turanlı, diyet yapan kişilerin hayatlarında önem verdikleri birçok tattan fedakârlık yapmalarının gerektiğini vurguluyor. Bunların büyük bölümü ise, şekerli gıdalar. Özellikle de, herkesin bayıldığı çikolata, kolalı içecekler, hamur işleri, pastalar. Bunlardan vazgeçmenin hiç de kolay olmadığını söyleyen Turanlı, sadece kadınların değil, erkeklerin de zayıf ve formda kalmaya özen gösterdiklerine dikkat çekerek, ayda 4 kilo verme prensibinden yola çıkılarak, verilen kiloların geri alınmaması gerektiğini dile getiriyor. Peki diyet polikliniklerine başvuran kişilerin en çok yakındıkları problemler neler? Turanlı, gözlemlerini şöyle aktarıyor: "Oburluk en kötüsü. Bize danışanların bu tür sorunları oluyor. Yani, karınları doysa bile gözleri doymuyor. Çok yediğimiz zaman, mide kapasitesi de büyüyor. Obur insanlar, acıktıkları için değil, sadece yemek yeme eylemini icra etmek için yiyorlar. Onlar için yemek, sigara içmek kadar vazgeçilmez. Bize başvuran kişilerde en sık gözlemlediğim yaklaşımlardan birisi de, sabahları güne sigara altlığı yaptıkları kek veya kurabiye ile başlayanlar. Bu kişiler, bizim verdiğimiz diyet listelerini çok lezzetsiz buluyorlar. Bir de, diyete başlayanlar en çok çikolata ile sorun yaşıyorlar. Alkol ve çikolatadan vazgeçmek istemiyorlar. Sıcak ekmek ve tereyağ konusunda bir hayli zaafı olanlar da var tabii. Şişman kişilerde en büyük sorun, hayatlarını yemek yeme üzerine kurmaları. Diyete girince de bir hayli mutsuz oluyorlar. Bu yüzden, motivasyon çok önem kazanıyor. Unutulmaması gereken bir diğer nokta ise, şok diyet yapan bir kişi verdiği kiloların büyük bir kısmını ilk bir yıl içinde geri alıyor. Hatta, kısa sürede hatalı diyet yaparak 10 kilo veren bir kişi, 20 kilo alabiliyor. Hem de daha kısa sürede. Temel prensip, yaz öncesi veya sonrasında, sağlıklı beslenme ilkelerini benimsemek. Bu da, bilinçlenmekten geçiyor."
SEBZE VE MEYVESİZ OLMAZ
Uzman Diyetisyen Fatma Turanlı, sağlıklı diyet yapmak ve sağlıklı kilo vermek isteyenlere şu öneride bulunuyor: "Sebze ve meyvesiz diyet olmaz". Turanlı'ya sağlıklı beslenme ilkeleri arasında "olmazsa olmaz"larını sorduk. Bize şu reçeteyi verdi:
* Güne mutlaka kahvaltı ile başlayın.
* Öğün atlamayın.
* Günde bir buçuk litre su için. Suyun yerini hiçbir sıvı tutmuyor.
* Yemeklerinizi masaya otururak yiyin. Hızlı tüketmeyin. Fast food tarzı beslenmeden vazgeçin.
* Günde en az iki tabak sebze, dört porsiyon meyve yiyin.
* Diyet yaparken, her öğün mutlaka ekmek yiyin. Beyaz ekmek yerine kepek ekmeğini tercih edin.
* Haftada iki porsiyon kuru baklagillere yer verin.
* Haftada bir porsiyon balık, et veya tavuk yemeye özen gösterin.
|
