Yapısal dönüşüm de şansla gerçekleşir mi?

Pazar günü Yavuz Semerci, AKP iktidarının ve Tayyip Erdoğan'ın şansını anlatırken İstanbul'da su kıtlığından yağmurlar sayesinde su bolluğuna nasıl gelindiğini, 2002 seçimlerinden sonra devralınan ekonominin dibe vurmuş bir ekonomi olduğunu, bu hükümet döneminde etkili bir muhalefetin olmadığını ve önümüzdeki aylarda Karadeniz'de Türkiye'nin petrol ihtiyacının yüzde 40'ını karşılayabilecek rezervlerin bulunabileceğini belirterek, "İnsanın biraz da şansı olacak" değerlendirmesini yaptı.

*Tek başınalık şansı- Eklemek gerek: En iktidarın en büyük şansı tek başına, üstelik Anayasayı değiştirecek bir çoğunluk iktidarı oluşu. Yani şansı kendinden makul. Böyle bir iktidara mali piyasalar büyük bir kredi açtı. Bu kredi hala daha devam ediyor. Bu öyle bir kredi ki, ekonominin en önemli sorunu olan iç borçları kolaylıkla ve iyi koşullarda çevrilmesine yol açıyor. Faizler düşüyor, kur düşüyor, borsa yükseliyor, beklentiler iyileşiyor. Bütün bunlar sonuçta tüketimi biraz daha artırıyor. Tek başına iktidar ekonomide ciddi icraatlara imza atmasa da, "İsterlerse yaparlar veya sıkışırlarsa yaparlar" kanaati, iyimser havanın sürmesini sağlıyor.

*Konjonktür şansı- Hükümetin şansına dış konjonktüru eklemek gerek. Dünyada faiz oranları son 30-40 yılın en düşük düzeyine indi. Uluslararası sermaye gidecek yer aradı. Koşullarının uygun olmasıyla Türkiye'ye de geldi. 2003 yılı ödemeler dengesinde görünen sermaye girişi 10.9 milyar dolar. Bu da yüzde 5 ve üstünde bir ekonomik büyümeyi yaratacak etkiyi gösterir. Türkiye dış koşulların etkisiyle ekonomide parlak bir yıl geçirdi.
Türkiye'ye bu büyüklükte bir sermaye girince doğal olarak döviz açığını finanse ettiği gibi, Merkez Bankası rezervlerini de güçlendirdi. Döviz kurları bu nedenle düştü. Enflasyonun düşüşünde en büyük rolü de düşen kurlar oynadı.
Üstelik Türkiye bu kur düşüşünden görebileceği zararın en azını görüyor. Çünkü esas düşen dolar kuru. Halbuki Türkiye'nin ihracatı daha çok euro üzerinden. İthalatı ise daha çok dolarla. Bu da kur düşüşünün ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indiriyor. Yani hükümet dış konjonktürde çifte şanslı.

*Ekonomideki şans- Hükümetin bir şansı da Irak'a asker gönderilmesini istemesine rağmen savaşa karışmamasında ortaya çıktı. Mart ayında tezkere TBMM tarafından kılpayı reddedildiği için, eylül ayında ise asker gönderme tezkeresi çıkartılmasına karşılık bu kez ABD'nin yan çizmesiyle Irak Savaşı'na bulaşılmadı.
Ekonomide ise krizden çıkış formülü bulunmuştu. Türkiye 2002 yılında hem enflasyon düşürülüp hem de büyüme sağlanmıştı. AKP iktidarı dibe vurmuş ve dipten dönmüş, yükselişe geçmiş bir dalganın üzerine bindi. Ekonominin dibe vurmasının faturasını halk geçmiş iktidara kesti. Düzelmenin rantı da bu iktidara nasip oldu. Bir önceki dönemin Başbakanı Bülent Ecevit de, 19 Mart'ta Kastamonu konuşmasında "Ekonomide kaydedilen başarının kendi dönemlerinde gerçekleştiğini, ancak bunun semeresini alamadan bazı oyunlarla erken seçim kuyusuna sürüklendiklerini" söyledi.

*Yapısallar bekliyor- AKP iktidarının ekonomide yaptıkları yüzde 34'den yüzde 60 oya çıkmayı açıklar mı, bilmiyorum. Genel anlamda ekonomide bir iyileşme var. Gelecekte daha iyi olacağına yönelik beklentiler de mevcut. Ancak yeni ekonomik düzen kurulmasında bu iktidar pek bir şey yapmadı. Vergi reformu, kayıtdışının önlenmesi, sosyal güvenlik reformu, KİT reformu, özelleştirme, yatırım ortamının iyileştirilmesi, banka reformunun tamamlanması gibi yapısal önlemler hala bekliyor. İşsizlik sorununun çözümünde iyileşme yok.

*Emekli zammının etkisi- Genel seçimlerden bu yana oy oranını sıçratacak asıl icraatı biz zorunlu tasarrufların ödenmesinde ve emekli maaşlarına yapılan zamda görüyoruz. İşsizliğin yaygın olduğunu, aile içi dayanışmayla bu sorunun hafifletildiğini, iş bulumayan gençlere de emekli babaların veya emekli annelerin baktığını hesaba katarsak, belki oy oranının artmasında en önemli etkeni buluruz.
Eğer işsizliği emekli maaşlarına zam yaparak çözeceksek sorun yok. Yoksa dış konjonktüre bağlı şansın da, iktidarın kendinden makul şansının da. bir sonu var.
*Sonuç- "Şans ödünç alınır, sahip olunmaz" Norveç Atasözü