Geçen hafta Ankara krizin bittiğini açıkladı, İstanbul ise bitmediğini savundu. Bir taraf ekonomiyi yönetiyor, diğer taraf ekonominin oyuncuları. İki kriz yaşadık. Devalüasyon şokunu yedik. Yüksek faiz dalgasına çarpıldık. Bir milyondan fazla çalışan işini kaybetti. Ücretler ve kârlar düştü. GSMH bir yılda 50 milyar dolar azaldı. 9.8 milyar dolarlık cari açık 3.3 milyar dolarlık fazlaya döndü. 11 aydır tırmanan enflasyon düşüşe geçti. Kurlar büyük dalgalanmanın ardından duruldu. Devalüasyonu yerli paranın değerlenmesi izliyor. Bütün bu badirelerden sonra krizden çıktık mı, çıkmadık mı? Gerçekten krizin hangi aşamasındayız?
* Ankara'da durum- Durum Ankara'dan bakınca farklı, İstanbul'dan bakınca farklı algılanıyor. Ekonomi bir yılda dolar bazında dörtte bir oranında küçültülerek yönetilebilir hale getirildi. Sorunlu bankalar ayıklandı. Devlet bankaları kurtarıldı. Banka sorunu aşıldı aşılacak. Kur sorunu kalmadı. Yüksek faiz neredeyse halledildi. Enflasyon düşüşü yoluna girdi. Devlet borçlarını ödeyecek şekilde dış kaynak sağladı. Döviz rezervi iyi. Ekonomi daraldığı için ithalat azaldı ve yakın gelecekte cari açık verme ihtimali zayıf.
Bu durumda geriye bir sorun kalıyor, ekonominin büyümesi.Yeni yapıda devletin yatırım yapmaması gerekiyor. O zaman iş özel sektöre kalıyor. Ankara diyor ki "ben kararları aldım" ve istiyor ki "özel sektör durumdan vazife çıkarsın", durumu anlasın ve uygulamaya geçsin.
* İstanbul'da durum- İstanbul Sanayi Odası üye işyerleri arasında altı ayda bir yaptığı durum tespiti anketine çeşitli sektörlerden 760 işyeri katıldı. Hafta sonunda açıklanan anket sonuçlarını yandaki grafikte derledik. Geçen yılın ilk ve ikinci yarısındaki gerçekleşmeler yanında bu yılın ilk yarısındaki beklentileri üretim, satışlar, siparişler ve istihdam bazında sıraladığımızda, durumun giderek iyileştiği ortaya çıkıyor.
Üretimin azaldığını söyleyenler yüzde 58'den yüzde 40'a düştü, içinde bulunduğumuz yarı yıl için yüzde 15'e ineceği tahmin ediliyor. Geçen yılın ilk yarısında üretim arttı diyenlerin oranı yüzde 21 iken ikinci yarıda yüzde 36.5'e çıktı, bu yarıyıl yüzde 50'ye yükselmesi bekleniyor.
İyileşme diğer kalemlerde de var. Sadece istihdamda daha ağır bir gelişme gözleniyor.
Yani ekonominin bugünkü durumu, 2001'in en kötü durumuna göre daha iyi. Buradaki göreceli iyiliği Merkez Bankası Eğilim Anketi ve üretim endeksi de teyit ediyor.
* Güven şartı- Ancak bu iyileşme 2001'in en kötü durumuna göre iyileşme, göreli iyileşme. Kaybedilen 50 milyar dolarlık bir gelir var. Yeniden 200 milyar dolarlık GSMH'ya 2005'de ulaşabileceğiz. Bu da eknominin 2001'den iyi ama 2000'den kötü olduğunun göstergesi. Sanayicinin ve sokaktaki insanın dediği de bu. Yani toplum ekonomideki iyileşmeden henüz nasibini alamıyor. Program da zaten bunun yavaş olacağını ve ekonomideki dönüşün geniş U biçimde olacağını öngörmüş.
Üstüne üstlük sanayici ve iş çevreleri 2000'deki ilk şoku, 2001'deki ikinci şoku, yani ekonomi politikalarının kendilerine attığı kazığı unutmuş değil. Satış garantisini görmeden, durumdan vazife çıkartarak üretimin pedalına bu nedenle basamıyorlar.
Büyümek için hükümetin sadece kararları alması yetmiyor. Herkesin harcama yapacağı, yatırıma ve üretime yöneleceği güvenli bir ortamı da oluşturmalı.
Bunun için hükümetin ekonomi politikalarında hiç zig zag yapmadan, seçimi aklına getirmeden sorunları çözmeye devam etmesi gerekiyor.
Sonuç- "Kafası karışık olanın vücudu perişan olur" Çin Atasözü
